Osim činjenice da budžet za 2021. nije usvojen krajem prošle godine, kasni se i sa usvajanjem Zakona o popisu stanovništva bez kojeg se ne može krenuti u realizaciju zahtjevnog projekta. Za izradu Nacrta zaduženo je Ministarstvo finansija i socijalnog staranja.
Pitanja tom resoru Pobjeda je uputila prije tri sedmice, ali do zaključenja ovog broja nijesmo dobili odgovore. Iako su od početka mandata iz nove izvršne vlasti saopštili da će raditi transparentno, javnost je ostala uskraćena za odgovore na pitanja da li je gotov nacrt zakona o popisu stanovništva, kao i kada je predviđeno da se održi javna rasprava o tom aktu, nakon čega bi Vlada trebalo da ga usvoji i procesuira Skupštini.
Takođe, nijesmo dobili odgovor na pitanje da li je planom rada Vlade za ovu godinu uopšte predviđeno usvajanje tog akta i da li je popis moguće održati u komplikovanoj epidemiološkoj situaciji.
Iako Pobjedi Vlada nije saopštila ništa o izuzetno važnoj temi, više izvora tog lista je saopštilo da je popis nemoguće održati u aprilu, kako je prvobitno planirano zbog Odluke o privremenom finansiranju, odnosno činjenici da budžet za ovu godinu još nije usvojen. Prijedlog budžeta će se naći pred poslanicima tek u martu, a osim tog akta ključni preduslov za realizaciju popisa je usvajanje Zakona, ali i epidemiološka situacija.
Pojedine zemlje regiona već su, zbog epidemiološke situacije pomjerile termin održavanja popisa. Tako će u Srbiji, umjesto aprila kako je bilo prvobitno određeno, popis stanovništva biti održan u oktobru. S druge strane u Sjevernoj Makedoniji takođe je dogovoreno da se popis realizuje ove godine u aprilu, ali osim pandemije, problem pravi i mogući bojkot na koje građane pozivaju opozicione snage, pa je takođe odgađanje za kasniji termin realan scenario.
Uprkos problemima koje je izazvao korona virus jedini logičan termin za održavanje popisa stanovništva je 2021. godina. Sve drugo bi bilo kršenje direktnih preporuka Evropske unije i Ujedinjenih nacija prema kojima popise stanovništva ne bi trebalo održavati u izbornim godinama. Crnu Goru naredne godine očekuju lokalni izbori u 11 opština, 2023. održaće se predsjednički a 2024. godina je termin za održavanje redovnih parlamentarnih izbora ukoliko Vlada završi pun mandat i ne bude prijevremenog izlaska na birališta.
Iako se 2021. nameće kao jedini logičan termin, nekoliko proceduralnih radnji nije završeno, što može usporiti realizaciju te statističke akcije. Tako, Uprava za nekretnine nije ažurirala orto-foto snimke (prikaz teritorije države iz vazduha), a nije završen ni Registar kućnih brojeva, ulica i trgova (adresni registar) u saradnji sa lokalnim samoupravama. Dodatan problem može predstavljati i spajanje Uprave za nekretnine i Uprave za imovinu u jedan organ, prema izmijenjenoj Uredbi o organizaciji i načinu rada državne uprave koju je Vlada ranije usvojila.
Na prethodnom popisu održanom aprila 2011. u Crnoj Gori je registrovano 620.029 stanovnika. Od tog broja njih 44,98 odsto izjasnili su se kao Crnogorci, 28,73 odsto kao Srbi 8,65 odsto kao Bošnjaci, 4,91 odsto kao Albanci, 3,31 odsto kao Muslimani, 1,01 kao Romi i 0,97 odsto kao Hrvati.
Da li su nacionalnost i vjera toliko bitne?
Centar za demokratsku tranziciju (CDT) uputio je u oktobru prošle godine inicijativu da se prilikom sprovođenja narednog popisa odbaci praksa prikupljanja podataka o etničkoj (nacionalnoj) i religijskoj (ne)pripadnosti kao i jeziku kojim građani govore.
Iz te nevladine organizacije tada su pojasnili da je to praksa u većini zapadnih demokratija dodajući da će usvajanje takve metodologije biti diskontinuitet sa dosadašnjim načinom razumijevanja suštine popisa, državne politike u odnosu na njega, ali i sa načinom ponašanja relevantnih političkih i drugih društvenih aktera u toku njegove pripreme i sprovođenja.
Ta inicijativa je prošle godine naišla na oprečne reakcije jer je dio sadašnjih opozicionih partija ocijenio konstruktivnom, a većina vladajućih, ali i manjinskih partija, je saopštila da se na popisu mora izjašnjavati o naciji, vjeri i jeziku.
