“Evropska unija poklanja veliku pažnju vladavini prava i valjanom funkcionisanju sudstva, posebno u zemljama kao što je Crna Gora, koje je u procesu vođenja pregovora o pristupanju. Kao što je istaknuto u Non-pejper dokumentu Evropske komisije dokumentu o stanju u Poglavljima 23 i 24 od juna 2020, za Crnu Goru je posebno značajno da ne nazaduje u odnosu na ranija dostignuća u reformi pravosuđa i da nastavi sa daljom izgradnjom rezultata, posebno u oblasti borbe protiv korupcije, osiguravajući pritom istinsku nezavisnost svih ključnih institucija”, navela je Popa u odgovoru na predsjedniku Udruženja pravnika Crne Gore dr Branislavu Raduloviću.
Prema njenim riječima naredni Godišnji izvještaj Evropske komisije o Crnoj Gori, za koji se očekuje da će se objaviti naredne nedjelje, sadržaće detaljnu ocjenu stanja u ovoj oblasti koja je ključna i od značaja na EU agendi.
Ranije je Upravni odbor Udruženja pravnika Crne Gore usvojio je Izjavu o stanju u oblasti vladavine prava u postizbornom kontekstu koju je dostavio Skupštini Crne Gore, šefici Delegacije EU u Crnoj Gori Oani Kristini Popi i ambasadorki SAD-aRejzing Rajnke.
“Polazeći od sadržaja radnog dokumenta Evropske komisije o stanju u oblasti vladavine prava (“non pejper”), a koji će, u najvećem, biti ponovljen i u redovnom izvještaju EK o stanju u ovoj oblasti u Crnoj Gori, Udruženje pravnika Crne Gore smatra potrebnim da svi akteri, bez obzira da li dolaze iz sfere političkog života, pravosuđa ili civilnog društva, prepoznaju dio svoje odgovornosti i tako eliminišu “slabe tačke” sistema, kako bi se proces evropskih integracija pomjerio iz stanja mirovanja i održala aktivna šansa crnogorskog društva da, u dogledno vrijeme, postane dio Evropske unije”, naveli su u Izjavi Udruženja pravnika.
Istakli su da Udruženje pravnika dokumenta Evropske komisije vidi kao programski putokaz ali i kao upozorenje EU na postojeći period nefunkcionalne demokratije, te trajuća stanja u kojim postoje vršioci dužnosti u većem broju institucija, “treće” i n-te mandate u pravosuđu i niz “propuštenih šansi” da se ostvari vladavina prava, kao preduslov da Crna Gora ostvari svoju evropsku agendu.
Naglasili su izuzetno važnim da Crna Gora, a posebno novi saziv parlamenta, uvaži preporuke iz dokumenta EK i ispuni jasno identifikovane zadatke iz pregovaračkog procesa sadržane u poglavlju 23. i tako da se cjelokupno društvo vrati u proces “konsolidacije demokratije”.
“Da bi ovi ciljevi bili ispunjeni, u prvom redu se moraju konsolidovati institucije u kojima traju v.d. stanja i povratiti povjerenje u pravosudni sistem, za šta je neophodno da se u Skupštini Crne Gore ostvari kvalitetan međustranački dijalog i postigne 2/3 odnosno 3/5 većina za izbor sudija Ustavnog suda, Vrhovnog državnog tužioca i četiri ugledna pravnika u Sudski savjet. Tim prije što se neizbor čelnika ovih institucija više ne može pravdati “ustavnim rješenjima” jer prigovor Brisela nije u pravcu izmjene Ustava već u pravcu postizanja političke volje da se Ustav dosljedno sprovede”, naglasili su u Udruženju pravnika.
Prema njihovoj ocjeni uslov da se prekine trajuća nefunkcionalnost institucija, čiji su uzroci sadržani u samim institucijama i njihovom uočljivom manjku kapaciteta da budu pokretači napretka, ali i višegodišnjoj političkoj krizi koja je ugrozila funkcionisanje političkog/parlamentarnog sistema, je širi politički dogovor, koji traži promjenu političke kulture.
“Udruženje pravnika očekuje da nakon konstituisanja zakonodavne i izvršne vlasti sve političke elite posvećeno priđu rješavanju navedenih “otvorenih pitanja” i omoguće izbor kolega pravnika od integriteta za Vrhovnog državnog tužioca, sudije Ustavnog suda i članove Sudskog savjeta iz reda uglednih pravnika, te da pristupe reformi izbornog zakonodavstva u cilju poštovanja preporuka OEBS/OIDHR-a. Samo na taj način Crna Gora se može predstaviti kao odgovorna država koja ozbiljno i iskreno pristupa procesu evropskih integracija, u interesu svih njenih građana”, zaključili su u Izjaviu Upravnog odbora Udruženja pravnika.
