Izjava šefa Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori, gospodina Satlera, u kojoj naglašava da EU „ne želi da vidi identitetska pitanja i podjele u društvu“, predstavlja važan i pravovremen signal. Identitetske tenzije već decenijama opterećuju institucionalnu konsolidaciju Crne Gore i njen evropski put. Stoga je ohrabrujuće što se s najvišeg evropskog nivoa prepoznaje da političko instrumentalizovanje identiteta i ideološki obrasci zasnovani na istorijskom revizionizmu direktno narušavaju društvenu koheziju i funkcionalnost demokratskih procesa.
U tom kontekstu, nužno je precizno identifikovati aktere koji, kroz simboličke prakse, javne poruke i političko djelovanje, sistematski proizvode podjele:
1. Andrija Mandić i koalicija ZBCG – Politička platforma ovog bloka dugoročno eksploatiše teme poput izgradnje kapele na Lovćenu, redefinisanja statusa srpskog jezika i istorijskog izjednačavanja četničkog pokreta s antifašističkim nasljeđem Crne Gore. Istovremeno, poruke koje šalju simboličkim gestovima, poput isticanja zastave Republike Srpske u kabinetu predśednika Skupštine, jasno ukazuju na preferirani identitetski okvir.
2. Lokalni i izvršni kadrovi iz Mandićevog političkog krila – Gradonačelnici, ministri i rukovodioci prenose iste identitetske stavove na niže nivoe upravljanja, čime se takva politika operacionalizuje u praksi.
3. Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori – Od odbijanja upotrebe državnih simbola, preko insistiranja na obnovi kapele na Lovćenu, do organizovanja komemoracija ličnostima povezanima s okupacionim strukturama iz Drugog svjetskog rata, SPC ima vidnu ulogu u stvaranju ideološke klime koja dovodi u pitanje crnogorski kulturni kontinuitet. Nepriznavanje crnogorskog jezika dodatno komplikuje odnose.
4. Javni servis RTCG – Kroz programsku politiku često se afirmišu interpretacije koje dolaze iz medijskog prostora Srbije, što utiče na oblikovanje javnog mišljenja u pravcu koji nije u skladu s građanskom i kulturnom specifičnošću Crne Gore. Posljednja naricaljka o Kninu čisti je dokaz regresije.
5. Medijske platforme poput In4s-a i Borbe – Ovi portali gotovo svakodnevno proizvode visok stepen nacionalističkog sadržaja, često zasnovanog na dezinformacijama i ideološkim konstrukcijama, što doprinosi atmosferi polarizacije.
6. Politički trijumvirat Mandić–Spajić–Bečić, uz predśednika Milatovića – Njihovo otvoreno učestvovanje u promovisanju kontroverznog lika i djela Amfilohija Radovića, uključujući podizanje murala i spomenika te posthumna odlikovanja, dodatno učvršćuje identitetske obrasce koji prate izražen etnopolitički karakter.
Na koncu - ako je izjava ambasadora Satlera usmjerena na ove konkretne pojave i aktere, ona predstavlja dobrodošao korektiv. Potpirivanje identitetskih sukoba i pokušaji preoblikovanja crnogorskog kulturnog prostora dugoročno nanose ozbiljnu štetu građanskoj državi Crnoj Gori. Siguran sam da gospodin Satler, kao iskusni austrijski diplomata, dobro razumije složenost identitetskih politika u sudaru "malog i velikog", te modernog brendiranja i institucionalne zaštite državnog identiteta.
