Crna Gora je u kratkom periodu napravila ogroman i kvalitetan posao kada je riječ o procesu pristupanja jedinstvenom području plaćanja u eurima (SEPA), čime je napravljen veliki iskorak ka članstvu u EU, ocijenjeno je iz Udruženja banaka (UBCG).
„Stvaranjem uslova u platnom prometu kao što su u EU, napravljen je ogroman iskorak u pristupu Uniji“, rekao je agenciji Mina-business generalni sekretar UBCG, Bratislav Pejaković, prenosi Mina.
On je dodao da je cilj SEPA procesa pojednostavljenje i standardizacija platnih transakcija u eurozoni i šire, omogućavanjem jednostavnijeg procesa, jeftinije, kao i brže i sigurnije uplate, odnosno isplate u eurima između država u SEPA obuhvatu.
„Mogu reći da je u Crnoj Gori urađen ogroman, kvalitetan posao u vrlo kratkom roku za takav proces, koji se efektuirao kroz sinergiju Centralne banke (CBCG), UBCG i kvalitetne tehničke pomoći obezbjeđene preko Svjetske banke (SB)“, naveo je Pejaković.
On je saopštio da je u rekordnom roku usvojeno sve što je Crnu Goru, u regulatornom i tehničkom smislu, preporučilo da je Evropski platni savjet (EPS) stavi na SEPA listu.
„Implementacija je u toku, uz očekivanu produkciju od 6. oktobra, a siguran sam na radost i korist svih klijenata banaka“, rekao je Pejaković.
On je podsjetio da je CBCG saopštila da se od pristupa SEPA-i može očekivati ukupan direktni uticaj od oko 26,96 miliona eura godišnje, odnosno 0,39 odsto bruto domaćeg proizvoda (BDP), 10,5 miliona ušteda na bankarskim naknadama, 6,96 miliona niži troškovi poslovnih plaćanja, šest miliona kroz formalizacije doznaka, te 3,48 miliona uštede za klijente kroz digitalni pristup i inkluziju.
„Dodatno možemo očekivati procijenjeno povećanje stranih direktnih investicija od jedan odsto, a sledstveno i konkurentnost izvoza uz procjenu dodate vrijednosti od 3,48 miliona eura“, naveo je Pejaković.
On je saopštio da, kombinovanjem direktnih i efekata prelivanja, ukupan procjenjeni godišnji uticaj SEPA integracije dostiže 37,89 miliona eura ili približno 0,54 odsto BDP-a koji je ostvaren na kraju 2023. godine.
„Povećanjem BDP-a, jačanjem privrede, broja i vrijednosti transakcija, ti procenti se mijenjaju i jačaju. Stvaranjem uslova u platnom prometu kao što su u EU, napravljen je ogroman iskorak u pristupu Uniji“, rekao je Pejaković.
On je podsjetio da je usvajanjem seta zakona Savjeta CBCG obezbijeđeno produženo radno vrijeme platnog sistema, niže naknade, kao i obavljanje transakcija preko banaka u dane vikenda.
„Banke, između ostalog, od 6. oktobra neće naplaćivati više od dva centa za male elektronske transakcije u prekograničnim plaćanjima preko SEPA, dok će najviša moguća naknada za najveće transfere iznositi 50 eura. Prema procjenama CBCG, ukupna godišnja ušteda iznosiće 13,9 miliona, što znači više od 50 miliona do očekivanog ulaska u EU 2028. godine“, kazao je Pejaković.
On smatra da je CBCG kvalitetno realizovala aktivnosti iz svoje nadležnosti u vidu SEPA interoperabilnost, pripremi platnih sistema i harmonizaciji regulative, dok je UBCG, u saradnji sa njom, pripremilo operativnu i tehničku podršku za SEPA.
„Tu smo, kao Udruženje, obezbjedili preko 33 sata radionica sa ekspertima iz EU, ali i pet adekvatnih adresa, banaka iz EU koje su direktno pregovarale sa bankama za ulogu korenspodentske banke, jer nijesmo članica Unije i nemamo direktni kanal“, objasnio je Pejaković.
On je podsjetio da UBCG daje okvir, kontakte, standarde i uvid u tehnička rješenja, dok banke, u skladu sa strategijama i mogućnostima, taj okvir koriste.
„Tu je i uspostavljanje nacionalnog tijela za podršku u procesu pristupanja (NASO), koje u ime banaka komunicira s EPC-om i priprema zahtjeve banaka, ali i korisnike platnih usluga za nove obaveze unapređenja SEPA šema kroz adekvatno informisanje“, rekao je Pejaković.
On je dodao da UBCG sada preuzima ulogu NASO, kao i dalju komunikaciju sa EPC-om.
„Ubrzo potpisujemo ugovor sa vrlo kvalitetnim ekspertom iz EU za predstavljanje u EPC, odnosno u daljem definisanju i pozicioniranju UBCG članica u tom procesu, a intenzivno radimo na optimizaciji uslova, jer tu su izazovi migracija na IBAN, MX u nacionalnom platnom prometu, TIPS Clone i SCT Inst, sve veći zahtijevi TPPs, a uskoro i VOP, PSD3 samo u dijelu platnog prometa. Tu su i tekuće obaveze, usvajanje novih standarda Bazel IV, standardizovane sajber sigurnost, rizici kamatnih stopa, kao i novi standardi u tretiranju kapitala“, saopštio je Pejaković.
Kada je riječ o kompromitaciji bankarskog poslovanja kroz prevarne radnje, on je objasnio da se UBCG bavi bankarskom problematikom, zakonskim rješenjima i obukom, daje okvir za usvajanje novih standarda i ne zastupa partikularne interese, već sve članice imaju ravnopravan status.
„Regulator ima zakonsko uporište i ulogu supervizije banaka, gdje to ne bih gledao kroz kaznenu politiku, već kroz ulogu kontrole u cilju stabilnosti sistema i da se eventualno pogrešan pravac vrati u standard poslovanja“, naveo je Pejaković i dodao da mu je zbog rada u superviziji Narodne banke Jugoslavije i CBCG jasnija uloga kontrole, procedura i postupanja.
On smatra da se može razgovarati o prevarama u samim bankama, ali i nedovoljnoj finansijskoj pismenosti klijenata, gdje su CBCG i UBCG prilično aktivni. UBCG, prema riječima Pejakovića, ulaže mnogo u preventivne radnje i edukativne kampanje, te da se na njihovom sajtu može naći veliki broj informacija u vezi sa prevarnim radnjama, ali i načinima prepoznavanja i izbjegavanja.
„Imamo jedan predmet koji je u procesu i nije uputno komentarisati do sudske odluke, ali mimo toga moram priznati da nijesam upoznat da je bilo koja komercijalna banka pokrenula upravni spor po bilo kojem pitanju protiv CBCG i mjera koje su donijete. Ukoliko se i definiše neki problem, to banka bilateralno rješava sa regulatorom“, objasnio je Pejaković.
On je rekao da se UBCG bavi standardima, dobrom komunikacijom sa svim institucijama u zemlji i inostranstvu, dobrom bankarskom praksom, kao i edukacijom, na čemu se insistiralo od osnivanja.
„Ne bi bilo dobro da bilo koji član zahtjeva zastupanje nečeg van mandata UBCG. Naprotiv, imamo Etički kodeks, tako da ukoliko se prepozna, recimo, nelojalna konkurencija ili nešto van standardnog poslovanja, imali bi reakciju UBCG, ali i regulatora“, kazao je Pejaković.
On je poručio da do sada nije bilo forsiranja partikularnih interesa ili instrumentalizacije procesa za interese koji nijesu međunarodni standard u bankarstvu.
Pejaković je podsjetio da je UBCG strukovno udruženje, formirano na zahtjev Evropske bankarske federacije, koje izražava stavove banaka članica, daje savjetodavni doprinos regulatornom procesu i učestvuje u procedurama donošenja odluka u pripremi zakona u crnogorskom sistemu.
UBCG sarađuje sa organizacijama drugih država, ali i udruženjima finansijskog sektora u kontekstu bilateralnih ili multilateralnih sporazuma.
„Fokusirani smo na kolektivnu modernizaciju članica i ukupan razvoj finansijskog sektora. Ulaskom u EU, koje se očekuje 2028. godine, učestvovaćemo kao UBCG u donošenju odluka međunarodnih, evropskih i nacionalnih komisija za pripremu zakona i tehničkih komiteta, gdje ćemo već od oktobra imati predstavnika u Evropskom platnom savjetu u Briselu, u vezi SEPA standarda“, naveo je Pejaković.
On je podsjetio da je iza UBCG zahtjevno vrijeme, od komunikacije sa regulatorom, Vladom, ministarstvima, predsjednikom parlamenta, Odborom za ekonomska pitanja, premijerom, Poreskom upravom, ali i medijima.
„Svakako je izazovan i naredni period sa SEPA procesom, TIPS Clone, odnosno instant paymentom, novi standardi po Bazelu IV, PSD3, ESG, DORA, sayber sigurnost i preventive prevarnih radnji“, precizirao je Pejaković.
On je kazao da je tokom rada Udruženja, 2,9 hiljada službenika crnogorskih banaka prošlo razne radionice u organizaciji UBCG, sa eminentnim evropskim stručnjacima. Pejaković je dodao i da je 25 službenika, preko UBCG, išlo u inostranstvo pod pokroviteljstvom ATTF-a iz Luksemburga, pod subvencioniranim uslovima luksemburškog Ministarstva finansija.
„Kontinuirano učenje i usvajanje standarda omogućavaju lakšu implementaciju onog što zahtjeva savremeno bankarstvo“, zaključio je Pejaković.
