Pripremajući svojevremeno podatke za Enciklopediju Crne Gore, uz odrednice i tematske jedinice, za izuzetne ličnosti koristili smo termin „vankategornici“. Po svemu što je radio i činio dr Anto Gvozdenović spada u one izuzetne ljude koji su ostavili duboki trag u crnogorskoj istoriji.
Postigao je i uradio toliko toga, za što bi nekome trebala tri života. Prosto nevjerovatno izgleda podatak da je vojni hirurg, dr Anto Gvozdenović, bio general u tri vojske, diplomata i bonvivan. Bio je ljekar, vojskovođa i proslavljeni general ruske carske armije. Na početku Prvog svjetskog rata bio je zamjenik načelnika saniteta i general francuske vojske. U Crnoj Gori bio je đeneral-ađutant kralja Nikole, prvi i posljednji ambasador Kraljevine Crne Gore u Vašingtonu, a nakon smrti kralja Nikole mandatar i posljednji predćednik crnogorske vlade u egzilu.
Sve izuzetne ljudske i junačke osobine imao je od koga da naslijedi. O tome je podrobnije pisao dr Đuro Batrićević u knjizi „Dr Anto Gvozdenović general u tri vojske – Crnogorci u rusko-japanskom ratu“, Obod, Cetinje, 1994. Antov đed Dumelja, na koga se po svoj prilici uvrgao po sklonosti avanturizmu, bio je ćeklićki glavar. Antov otac Mihailo – Mićun Dumeljin, učestvovao je, sa velikim vojvodom Mirkom Petrovićem, u odbrani Ostroga tokom Omer pašina pohoda na Crnu Goru 1852-53. godine.
Anto se rodio u selu Vuči do, u Ćeklićima. Po nekim podacima to je bilo 14. januara 1853, a po drugim 1854. godine. Njegova majka Mara bila je rodom od Kaluđerovića. Antova sestra zvala se Gordana – Doda i bila je udata u Roganovića. U Ćeklićima je sticao osnovno obrazovanje, a onda se upisao na cetinjsku Bogosloviju, 1869. godine. Sa nekoliko talentovanih đaka, koji su bili na završnoj godini Bogoslovije, Anto je upućen na studije medicine u Rusiju, iako je bio tek na drugoj godini.
Još dok je bio na Cetinju ispoljio je izuzetni smisao za učenje stranih jezika. Profesori na fakultetu bili su zadivljeni Antovim znanjem njemačkog jezika, koji je on savladao proputovanjem kroz Austriju i Njemačku i slušanjem rijetkih turista koji su pohodili Cetinje. Uvažavanje profesora i kolega sticao je „fizičkim izgledom, inteligencijom, obrazovanjem i poznavanjem jezika“. To se vidi i kroz podatak da je u okviru studentske delegacije „Imperatorskog Moskovskog univerziteta“, učestvovao na svjetskim studentskim kongresima koji su odžani u Berlinu i Londonu. Na Medicinskom fakultetu u Moskvi diplomirao je 31. maja 1879. godine.
Mora se naglasiti da se prije završetka studija bio vratio da se bori u ustancima. Prvo se, u jesen 1875, pridružio Crnogorcima koji su učestvovali u Hercegovačkom ustanku. U isto vrijeme je u Crnu Goru stigao Vilijem Džejms Stilman, Amerikanac, dopisnik londonskog „Tajmsa“, diplomata, slikar i publicista. Knjaz Nikola je Anta odredio za pratioca i tumača Stilmanu. Nakon odlaska Stilmana, u proljeće 1876, Anto se priključio Vučedolskoj četi, koja je bila u sastavu „Cucko-Ćeklićkog bataljona“, koji je učestvovao u opsadi i oslobođenju Nikšića. Tu su mu bila prva „ratna krštenja“. Kasnije će biti učesnik i sudionik u velikom broju ratova. Od borbi pod Plevenom, Filipoljem za oslobođenje Bugarske, preko Jedrena do Turkmenije i bojeva na Dalekom istoku, kod Port Artura, u vrijeme Rusko-japanskog rata. Prije odlaska u taj rat u audijenciju ga je primila ruska carica Marija Fjodorovna i poklonila mu medaljon kao amajliju, koji će Anto nositi do kraja života.
Svuda se isticao izuzetnom hrabrošću, upornošću i snalažljivošću. Uspijevao je da u vrlo teškim uslovima obavlja složeni posao vojnog, bolje reći ratnog hirurga. U posebnim okolnostima preuzimao je na sebe odgovornosti vojnog zapovjednika i prvi upadao i osvajao do tada neosvojive tvrđave. Za svoje podvige dobijao je najviša ratna i mirnodopska odlikovanja, ruska, crnogorska i druga i napredovao je u službi. U Rusiji je stigao do čina general-lajtnata.
Često je u danima odmora odlazio za Pariz i na Azurnu obalu. Zbog stručnog obrazovanja, elokvencije i manira, general doktor Anto Gvozdenović bio je u aristokratskim krugovima i elitnom društvu rado viđen i priman. Uz to, bio je i ljubimac i ljubitelj ženskog pola. Kao i za njegove kockarske uspjehe, povodom velikog dobitka u Monte Karlu, ostale su i mnoge priče o Antovim ljubavima iz krugova baronica, princeza i evropskih dvorova.
Međutim, kod Anta Gvozdenovića je uvijek na prvom mjestu bio oćećaj odgovornosti, revnosti i ljubavi prema rodnoj grudi. Uoči Prvog svjetskog rata otputovao je za Pariz i postavljen je u francuskoj savezničkoj vojsci za pomoćnika šefa saniteta svih francuskih armija u Glavnom štabu, đe je ostao do jeseni 1915. Vratio se u Crnu Goru na dužnost đenerala-ađutanta kralja Nikole. Zajedno su otišli u emigraciju, đe je Anto nastavio borbu za pravo, čast i slobodu Crne Gore. Uprkos intrigama i podmetanjima srpskih agenata i francuske vlade dobio je akreditive kao prvi ambasador, tj. opunomoćeni veleposlanik Kraljevine Crne Gore u Vašingtonu, SAD. Uspio je da organizuje Crnogorski dan u Njujorku, oktobra 1918, kada je odato priznanje crnogorskom doprinosu pobjedi saveznika u Prvom svjetskom ratu. Iako je Crnoj Gori onemogućeno učešće na Mirovnoj konferenciji u Parizu, Anto je uspio da pred Vrhovnim vijećem Konferencije održi ekspoze u kome je zatražio da „Srbi smjesta napušte crnogorsku teritoriju“ i da se pristupi „potpunoj restauraciji Crne Gore – koja nam je svečano obećana, u više navrata, sa nezaboravnom iskrenošću od strane velikih državnika Antante“.
Od obnove nije bilo ništa. Nakon godina egzila, Anto se vratio u zavičaj 1933. godine, đe je obnovio rodnu kuću, opljačkanu i zapaljenu tokom „bijelog terora“ u Crnoj Gori poslije 1918. Poliglota, koji je uz crnogorski, govorio ruski, njemački, francuski i engleski, bavio se prevođenjem i pisanjem. Anto Gvozdenović, koji je „živio i radio kao čovjek, kao vitez, kao rijetki rodoljub, kao idealni drug i prijatelj, kao savršeni džentlemen i gospodin, jednom riječju – kao primjer crnogorskog čojstva i junaštva“, umro je u Vučem dolu, u Ćeklićima 2. septembra 1935. godine. Na kraju, s pravom se može reći da je, po svemu što je uradio, dr Anto Gvozdenović jedan od „najslavnijih Crnogoraca svih vremena“.
