“Suverenistički blok više ne postoji.” Ispraznost i besciljnost ove teze jednaka je, da pomenemo samo neke, neprestanim pozivima da “proteste treba radikalizovati” ili “da se tvrdi stavovi isplate”. Takvim iskazima nedostaje suština – kako i kada, s kim i zbog čega se takvi stavovi potenciraju.
I zaista – čemu to služi, što je taktika, a što strategija? Pod pretpostavkom da taktike i strategije ima i da postoji minimalna saglasnost među političkim subjektima da je to sve tako i da treba tako.
Da umanjimo mogućnost pogrešnih interpretacija: nemamo sumnje – nije tu riječ o nedostatku dobre namjere. Dobru namjeru niko ne negira, ona nesumnjivo postoji. (Nećemo se, naravno, sada obazirati na izuzetke – koji su svakako manje bitni). Riječ je, dakle, o svojevrsnoj bezidejnosti i političkoj dezorijentaciji, koja je postala opšte mjesto crnogorske politike u onom njenom segmentu koji obično zovemo suverenistički, građanski i demokratski.
Ponavljanje fraza ne doprinosi rješenju problema. Pozivi uprazno su to što im ime kaže. Ta repeticija nas vodi u samoizolaciju, učaurivanje i političku marginalizaciju.
Pokazatelja da je to upravo tako ima i previše da bi bili ignorisani.
Prvo, glasanje o “gradskoj slavi” u Nikšiću je, na primjer, pokazatelj kako je teorija, odnosno višegodišnja propaganda o tzv. “nacionalnom pomirenju” dala svoj truli i zloćudni rezultat. Cjelokupna (!?) politička opozicija u tom gradu se našla u klopci da “dokazuje” kako je, pobogu, sveti Vasilije naš, a ne njihov, i to tako što će pogaziti logiku i principe sekularnosti. Takva konfuzija u glavama je upravo porazna za ideju demokratske i građanske Crne Gore.
Nova crnogorska politika, kojoj, htjeli to aktuelni politički igrači ili ne, slijedi preobražaj, mora biti zasnovana na minimalnom političkom konsenzusu. Nekada smo o tome pisali kao o “potrebi za istorijskim kompromisom” koji bi, u najkraćem iskazu, podrazumijevao široku političku saglasnost o nezavisnoj i suverenoj crnogorskoj državi i o njenom građanskom i demokratskom ustrojstvu, o državi koja pripada evroatlantskim strukturama i kojoj je agenda priključenja EU prioritet.
Istorijski kompromis je, dakle, odgovor na tzv. “nacionalno pomirenje”.
Drugo, učestale tvrdnje kako nema suverenističkog bloka, kako je on prošlost, osim što dolaze s onog kraja crnogorske politike kojem se, pardon, ne prepoznaje funkcija, a značaj je, po svim mjerenjima, upravo marginalan, osim što projektuju defetističku logiku (vjerovatno kao pokazatelj nezadovoljstva sopstvenom pozicijom i uticajem u okviru tog “nepostojećeg” bloka!), prave jednu logičku i političku grešku koja je mnogo ozbiljnija.
A ona je jednostavna: kako god i kad god da se partije, organizacije i pojedinci na političkoj sceni u Crnoj Gori budu pozicionirali i organizovali u budućnosti, njihova saglasnost o građanskim i demokratskim, sekularnim temeljima suverene i nezavisne crnogorske države će ih, de facto, činiti “suverenističkim blokom”. Da li će se on baš tako zvati – nema nikakvoga značaja.
Napor da se partijske i političke konstelacije vrate u stanje koje je postojalo uoči, tokom i poslije održanog referenduma o nezavisnosti je uzaludan i antiistorijski. To je tada bilo. Sada i u budućnosti su potrebne nove forme i političke konfiguracije. Teško je predvidjeti kako će to izgledati – ali je i to sada manje značajno. Toga su, koliko shvatamo, svjesni u svim crnogorskim demokratskim partijama i u partijama manje brojnih naroda i nacionalnih manjina, uključujući i onu (još uvijek) nesporno najjaču.
Treće, pozicija Demokratske partije socijalista i njenog lidera se čini najvažnijim aktuelnim pitanjem. Ono dominira crnogorskom političkom scenom. Logično je da većina kritika koje smo pomenuli, a i one koje je teško pobrojati, svoju adresu, čak i kada ona nije napisana, nalaze u DPS-u. I da nije tako – odgovornost državne partije (koja je to bila bar od 1997) i njenog lidera za transformaciju političke scene u Crne Gore je ogromna. Vjerovatno i presudna. Još uvijek presudna.
Za DPS bi bilo najgore, a za Crnu Goru (u datom kontekstu) loše, da rukovodstvo te partije (“soliter” Đukanović i grupa mlađih političara iz novog rukovodstva, dominantno od strane samog Đukanovića odabranih, koji se još uvijek bore i trude da se politički profilišu i nametnu široj biračkoj publici) propusti momentum da upravo njihovi potezi i političke odluke budu najvažnije za sadržinu i dinamiku opozicione politike u Crnoj Gori.
U njihov uticaj na procese treba ubrojiti – mada se to nekima neće učiniti logičnim – i povlačenje Đukanovića sa pozicije šefa stranke. Tome slijedi ili treba da bude proces koji se uporedo dešava, repozicioniranje novog rukovodstva u odnosu na aktuelne, ali i potencijalne političke saveznike. Za ove druge će biti vremena da se detaljnije razmišlja i govori.
Što se aktuelnih tiče DPS ne može biti ona vrsta stožera i političke osovine kao što je to bio slučaj dok je bio partija na vlasti. Signale za to ne treba tražiti dalje od posljednje sjednice i obznanjenih zaključaka rukovodstva SDP.
Što se budućih partnera i saveznika tiče: jednonacionalni demokratski i građanski blok (naravno) ne postoji, niti može postojati. Što će reći: ne može postojati ni jednonacionalni suverenistički blok. Niti je on Crnoj Gori potreban, sve i da je moguć. Snaga crnogorske suverenističke politike se decenijama ogledala upravo u njenoj multinacionalnoj i multikonfesionalnoj, ali i sekularnoj osnovi. To treba da bude ideja vodilja i u perspektivi.
Na kraju, četvrto, pominjanje neophodnosti i nužnosti za novim ljudima i novim idejama je – neophodno i neizbježno, iako ono, u crnogorskoj političkoj kulturi, obično izaziva uslovni refleks “a na koga se tu misli?”. Još i više ako se napomene neophodnost i neizbježnost da i aktuelni političari budu dio tih novih situacija.
Zato misao o potrebi novoga treba koncentrisati na – novom političkom programu, A njega nema. I sve dok ga ne bude, to će biti znak da crnogorska demokratska i građanska (suverenistička, dakle) politika nije u potpunosti shvatila potrebu za modernizacijom.
Odgovor na velikosrpski nacionalizam, na negiranje crnogorske istorije i identiteta, na urušavanje i uništavanje Crne Gore, ugrožavanje pozicije i interesa naših manjina – mora biti i ostati moderniji i civilizovaniji od tih pritisaka, agresije i destrukcije. Taj odgovor ne smije biti provincijalan i retrogradan.
“Braćo i sestre” nije poklič koji nas može okupiti. To je samo loš odjek sa nekih drugih okupljanja, onih litijaških, koja su i gurnula Crnu Goru ka istorijskoj provaliji. Modernoj Crnoj Gori je potrebna politika i retorika, program i strateški ciljevi koji korespondiraju sa njenim savremenim potrebama i interesima.
Moramo se boriti i braniti Crnu Goru, saglasni smo. To je naša istorijska obaveza. “Obrana je s životom skopčana”.
Ali Crna Gora i svi njeni građani zaslužuju pametnu i efikasnu borbu koja će imati šansu na uspjeh, a ne kratkovidu i uzaludnu kuknjavu o propasti i nepravdi.
