Tršćanska kriza, koja je počela 1945, tih je dana dobijala novu dimenziju – američka, francuska i britanska komisija 'crtale' su linije na bazi kojih je trebalo izvršiti razgraničenje Jugoslavije i Italije.
Što se naše tadašnje države tiče, stav je bio jasan – jugoslovenski partizani oslobodili su Trst, pri čemu Jugoslaviji treba da pripadne cjelokupna teritorija na lijevoj obali Soče. I dok će Trst sa okolinom kasnije postati slobodna teritorija, a potom i dio Italije, tog proljeća 1946. godine bilo je mnogo polemika o 'linijama' povučenim na mapi Julijske krajine.
Naročito problematično bilo je to što su saveznički eksperti u jednoj od verzija predlagali da, uz Trst, i dio Istre pripadne susjednoj državi. Naravno – bio je to samo jedan od prijedloga.
S tim u vezi, na ulice su izašli građani svih većih mjesta u Crnoj Gori.
Podgoričani se zavjetovali Tršćanima
Kako je navodila tadašnja štampa, u Podgorici se 20. maja 1946. okupilo oko 5.000 građana, a od tog datuma ostala je i poruka podrške žiteljima Julijske krajine.
„Građani grada Podgorice zavjetuju se herojskom narodu Julijske krajine i Trsta da će do kraja istrajati zajedno sa vama, u borbi za vaša istorijska prava, smatrajući ih kao svoja“, stajalo je u poruci.
Berane: "Trst je sedma republika"
Okupljeni demonstranti u Beranama, dva su dana ranije uzvikivali „Krv damo – Trst ne damo“, „Trst je sedma republika“, „Živio Tito“, „Živio Staljin“.
U Pljevljima su se 19. maja uzdali u – Sovjetski Savez. Nijesu tada građani ni slutili kakav ćorsokak vrlo brzo slijedi kada su u pitanju odnosi Jugoslavije sa tom državom.
Njeguši: Da i naša braća iz Trsta pripadnu Jugoslaviji
Nakon demonstracija na Njegušima, žiteljima Trsta, Gorice, Istre i okolnih krajeva, zvanično pismo podrške uputili su i mještani tog dijela naše države.
„Čvrsto zbijeni u redovima Jugoslovenske Narodne Federacije tražimo da i naša braća u Trstu i Julijskoj krajini, koja nažalost još nijesu slobodna, pripadnu svojoj majci Jugoslaviji kao njena sedma republika. Pravda Trstu – Trst Jugoslaviji“, stajalo je, između ostalog, u riječima podrške na čijem je kraju stajao potpis – narod plemena Njeguša.
U Šavniku je protest održan 25. maja, a građani su skandirali „Trst Jugoslavija“ i „Svoje ne damo, tuđe nećemo“.
Kotor: Bezočni De Gasperi traži demilitarizaciju Boke
Građani Kotora pisali su direktno savjetu ministara saveznica, zaduženih za pitanje razgraničenja. Oni su istakli kako je fašistički okupator u Boki tokom Drugog svjetskog rata ubio oko 700 ljudi, da je više od 600 bilo onesposobljeno za rad, a 4.000 pohapšeno i internirano.
„Bezočnost je dozvolila predsjedniku italijanske Vlade (Alćide) De Gasperiju da, u ime napadačke i poražene Italije, postavlja čak i nekakve uslove u pogledu demilitarizacije naše Boke“, stajalo je u pismu.
Protesta je tih dana bilo i u Herceg Novom, Nikšiću, na Cetinju i u drugim crnogorskim gradovima.
