Obje kompanije koje su ušle u uži izbor – Incheon International Airport Corporation iz Južne Koreje i Corporación América Airports S.A. iz Luksemburga – zvanično su prošle tehničku evaluaciju nakon produženja rada Tenderske komisije za postupak koncesije za pravo korišćenja aerodroma Podgorica i Tivat. Komisija rad nastavlja danas, uz očekivanje da Međunarodna finansijska korporacija (IFC) dostavi analizu finansijskih ponuda.
OCJENE
Ključni preokret u ovom koncesionom postupku desio se juče, kada je Komisija, nakon pravnog savjeta i dodatnih konsultacija sa IFC-jem, priznala da su tehničke ponude oba ponuđača formalno ispravne i ocijenjene u više kategorija. U prethodnoj fazi, i jedan i drugi ponuđač su u pojedinim segmentima dobili ocjenu nula, a ranija odluka Komisije je, zbog razlike od svega 0,3 boda, faktički isključila Incheon International Airport Corporation (IIAC) iz Južne Koreje iz daljeg procesa.
Međutim, pravno mišljenje je jasno ukazalo da nula nije validna ocjena, zbog čega je Komisija morala da izvrši reevaluaciju tehničkih ponuda – ovog puta u skladu sa zakonom i uz obaveznu ekspertizu IFC-ja.
Nakon novog bodovanja, utvrđeno je da oba ponuđača ispunjavaju minimalne uslove za prelazak u završnu fazu – ocjenu finansijskih ponuda. Komisija sada čeka konačno mišljenje IFC-ja o finansijskim parametrima, nakon čega će ocijeniti i taj dio, formirati konačni prijedlog i proslijediti ga Ministarstvu saobraćaja, koje će ga dalje uputiti Vladi na odlučivanje.
Podsjećamo da je rad Tenderske komisije bio u fokusu prethodne sedmice i da je zbog očiglednih razlika unutar same izvršne vlasti zaprijetilo ozbiljnom eskalacijom. Vlada je ipak u nedjelju veče, na hitnoj sjednici, nakon sastanka lidera parlamentarne većine, kao kompromisno rješenje odlučila da produži rok za evaluaciju ponuda za dodatnih 30 dana.
Spajić je u nedjelju veče na X mreži saopštio da je cilj obezbijediti transparentnost i kvalitet procesa kroz dodatne konsultacije sa ekspertima iz Svjetske banke.
Podsjećamo da su u trci za koncesiju nad aerodromima Podgorica i Tivat ostale dvije kompanije – Incheon International Airport Corporation iz Južne Koreje i Corporación América Airports S.A., (CAAP) multinacionalna kompanija sa sjedištem u Luksemburgu, s južnoameričkim operativnim centrom.
Njihove ponude su ušle u finalnu fazu evaluacije, nakon naprasnog odustajanja tursko-francuskog konzorcijuma, ali su, kako se pokazalo, tretirane veoma različito od strane Tenderske komisije i savjetnika iz Međunarodne finansijske korporacije (IFC), članice Svjetske banke. Čitavu situaciju je i zakomplikovao naknadni stav ministra finansija Srbije koji je u toku tenderskog postupaka pokazao interesovanje za koncesije.
Incheon International Airport Corporation je u državnom vlasništvu Republike Koreje i upravlja istoimenim aerodromom kod Seula – jednim od najprometnijih i najnagrađivanijih aerodroma na svijetu. Incheon je poznat po efikasnosti, vrhunskoj logistici, tehnološkim inovacijama i korisničkom iskustvu. Redovno se nalazi u vrhu lista kao što su Skytrax, Airports Council International i drugi.
Što se tiče ocjena IFC (Svjetska banka), ova kompanija je prethodnim ocjenjivanjem dobila 95 bodova, dok je od Tenderske komisije dobila 79,7 bodova.
Uprkos visokoj ocjeni međunarodnog savjetnika, domaća komisija je Incheon diskvalifikovala zbog, kako navode, tehničkih nedostataka u ponudi. Ta odluka izazvala je polemike, naročito imajući u vidu da je upravo IFC pozvan da obezbijedi stručnu i objektivnu procjenu, nakon čega je uslijedila javna polemika Spajića i Đeljošaja.
MEĐUNARODNO ISKUSTVO
Drugi finalista, CAAP, registrovan je u Luksemburgu, ali operativno vezan za Argentinu, odakle potiče osnivač i većinski vlasnik Eduardo Eurnekian. CAAP je najveći privatni operator aerodroma na svijetu po broju aerodroma – upravlja sa više od 50 objekata u Latinskoj Americi i Evropi, uključujući terminale u Buenos Airesu, Montevideu, Braziliji, Jerevanu i Toskani (Italija).
Ova kompanija je od IFC prethodne sedmice dobila 80 bodova, dok joj je Tenderska komisija dodijelila 85.
CAAP ima znatno međunarodno iskustvo, ali reputacija kompanije nije bez izazova. U Peruu, konzorcijum Kuntur Wasi – u kojem CAAP učestvuje – tužio je državu zbog raskida ugovora o aerodromu Chinchero iz 2017. i dobio 91,2 miliona dolara odštete u maju 2024. U Brazilu, regulatorna agencija ANAC traži dodatna ulaganja kako bi se osigurao standard usluge.
Primjetan je bio raskorak u ocjenama koje su dali IFC i Vladina komisija. Incheon, koji se međunarodno smatra sinonimom za kvalitet u avijaciji, odbijen je na domaćem nivou. S druge strane, Corporación América, iako stabilan igrač, dobija prednost iako su njegovi standardi poslovanja često meta kritika u zemljama gdje posluje.
- CAAP planira da uloži 319 miliona eura u rekonstrukciju aerodroma u Podgorici i Tivtu, što je 63 miliona više od konkurentske južnokorejske firme „Incheon International Airport Corporation“ (IIAC). CAAP je u prednosti i kada je riječ o početku radova - počeli bi u martu 2026. godine, dok bi IIAC krenuo s radovima u januaru 2027.
Luksemburžani bi prvu fazu radova završili do 15. decembra 2028. CAAP namjerava i da uspostavi avio-bazu namijenjenu niskobudžetnim kompanijama na oba aerodroma (tri aviona Wizz Air-a u Podgorici i dva EasyJet-a u Tivtu), prva bi bila spremna za korišćenje 2029. godine, a druga 2034. Južnokorejska kompanija ne planira upostavljanje tih baza, već bi podsticali niskobudžetne kompanije da smanje ili povuku svoje usluge sa crnogorskih aerodroma, odnosno da se preusmjere na susjedne vazdušne luke, poput Dubrovnika i Tirane, gdje su na snazi atraktivniji programi podsticaja, navodi u Izvještaju o evaluaciji tehničkih, investicionih i prijedloga za vazdušni saobraćaj.
U tom izvještaju Nik Đeljošaj je otkrio do sada nepoznate detalje o investicionom ulaganju dok su finansijske ponude ostale tajna i njihovo otvaranje predviđeno je tek u slučaju prolaska obje kompanije u finalni krug.
