Klasične vakcine: Prvoj kategoriji pripada kineska vakcina „Sinofarm“. Ona je, prema riječima naučnika, kreirana po tradicionalnoj tehnologiji – od umrtvljenog virusa. Kako je nedavno pojasnio profesor imunologije na Medicinskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, dr Miloš Marković, klasične vakcine prave se po principu koji je poznat sto godina.
„Izolujete virus, umnožite i ubijete ga određenim hemijskim putem. To je tradicionalni ili konvencionalni pristup“, rekao je on.
Dojče vele (DW) piše da se te vrste vakcina koriste već decenijama i da su pokazale dobre rezultate u praksi – u borbi protiv difterije, hepatitisa B, dječje paralize ili tetanusa.
Podsjetimo, kompanija „Sinofarm“ je 29. decembra prošle godine saopštila da njihova vakcina ima efikasnost od 79 odsto. Dan kasnije, kineske vlasti izdale su dozvolu za njeno korišćenje.
Svjetska zdravstvena organizacija (SZO), međutim, još nije izdala dozvolu za ovu vakcinu. Kineska medijska grupa objavila je nedavno da SZO planira da odobri nekoliko zapadnih i kineskih vakcina protiv kovida-19 u narednim nedjeljama i mjesecima, kako bi riješila nedostatak vakcina širom svijeta.
Vektorske vakcine: Kad je riječ o vektorskim, odnosno – adenovirusnim vakcinama, toj kategoriji pripadaju ruska vakcina „Sputnjik V“ i vakcina „AstraZeneka“, koju je proizvela istoimena britansko-švedska kompanija u saradnji s Univerzitetom Oksford. One se kreiraju tako što se u određene adenoviruse (npr. adenovirus šimpanzi, kod „AstraZeneka“ vakcine), koji su bezopasni po čovjeka, ubacuje genetička instrukcija koronavirusa za tzv. protein „šiljka“, (Spike protein), koji izaziva imunološku reakciju.
„Oni su na te bezazlene adenoviruse, a ima ih preko sto, ugradili samo parče sadašnje korone iz cirkulacije – a zna se koji je to dio – koja će provocirati imuni sistem čovjeka da stvori antitijela“, objašnjava ugledna virusološkinja i nekadašnja šefica laboratorije u beogradskom Institutu „Torlak“ u vrijeme epidemije variole vere, dr Ana Gligić.
Vakcina „AstraZeneka“ bila je do 90 odsto djelotvorna, mada je jedna doza bila manje efikasna i dostigla 62 odsto efikasnosti. Vakcina „Sputnjik V“ djeluje u 92 odsto slučajeva, rezultati su ispitivanja objavljenog u stručnom medicinskom časopisu The Lancet. Ni ta vakcina još nema dozvolu SZO.
RNK vakcine: Kad govorimo o RNK vakcinama, mislimo na vakcine „Fajzer/Bajontek“ i „Moderna“. One su, kako ističe molekularni biolog i imunolog s Univerziteta u Torontu, Igor Štagljar, napravljene na potpuno novoj tehnologiji.
„Osobe koje primaju mRNA (informaciona RNK, iRNK prim. nov) vakcine dobijaju ih u dvije različite doze, u razmaku od dvije sedmice, u kojima oni primaju samo minijaturni dio genetičkog materijala SARS-CoV-2 koronavirusa – radi se o mRNA molekulima koji kodiraju čuveni protein ʼšiljkaʼ (Spike ili S-protein) novog koronavirusa. Takvi mRNA molekuli su pričvršćeni na lipidne čestice koje pak omogućavaju jednostavan transfer tih mRNA molekula u naš organizam. Kad se takve lipidne čestice vezane na mRNA (koja kodira protein ʼšiljkaʼ) injektiraju u rame neke osobe, mišićne ćelije u roku od samo 48 sati ʼprevodeʼ te mRNA molekule u virusni protein ʼšiljkaʼ i na taj način oponašaju ono što se događa kada cijeli SARS-CoV-2 koronavirus zarazi određenu osobu. No ovdje postoji jedna ogromna razlika, a to je da se u slučaju mRNA vakcina radi o sintezi samo jednog jedinog virusnog proteina – proteina ʼšiljkaʼ novog koronavirusa. Takav novosintetizirani protein ʼšiljkaʼ onda aktivira naš imunološki sistem, koji ubrzo zatim počinje da stvara snažan imunološki odgovor u obliku antitijela, kao i ćelijskog imuniteta“, pojasnio je Štagljar.
Vakcine „Fajzer/Bajontek“ i „Moderna“ imaju efikasnost od oko 95 odsto.
Priredio: N. D.
