Izborni dan u Crnoj Gori (30. avgusta), navodi se u ovom opširnom istraživanju DFC-a, počeo je dezinformacijama o planiranim neredima i prebijanju naroda za koje bi, prema pisanju beogradskog Glasa javnosti, vlast okrivila opoziciju.
Naslovi u srpskim medijima na dan izbora
U tekstu pod naslovom Skandalozno! Crnogorske vlasti se spremaju kamionima da gaze narod! navedeno je da je vlast izdala naređenje vatrogasnoj službi u Podgorici da svoje kamione opremi za razbijanje demonstracija na način što će na prednji dio vozila montirati posebno izrađene metalne konstrukcije koje omogućavaju da se vozila efikasno zalijeću u masu.
Isti portal u drugom tekstu istakao je i da vlast planira da suzavcima i vodenim topovima razbije okupljene mase na manje grupe, nakon čega bi na scenu stupila udarna grupa DPS-a i kriminalci obučeni u policijske uniforme, koje predvodi Veselin Veljović, sa zadatkom da prebijaju okupljene.
Sličan sadržaj zabilježen je, navodi se, i na drugim portalima, gdje su se autori pozivali na neimenovane izvore iz Demokratske partije socijalista, tvrdeći da je vlast formirala udarnu grupu koju čine okoreli kriminalci i pojedinci. Njih je, navedeno je, država prethodno amnestirala i trebalo je da budu raspoređeni na dvije lokacije.
Srbija danas je (prema njihovim dobro obaviještenim izvorima iz Crne Gore) objavila da DPS planira da izazove ozbiljne incidente širom zemlje, čak i životno ugrozi pripadnike policije prije zatvaranja birališta, kako bi inscenirali da to zapravo radi opozicija. U tekstu su naveli, pozivajući se na izjavu advokata Gorana Petronijevića, da Milo Đukanović ima spremne helikoptere na tri lokacije koji bi trebali da ga prebace u Albaniju ukoliko pretrpi izborni poraz.
Portal Alo je objavio tekst pod naslovom OČAJNIČKI POTEZ DPS! Procurele informacije iz tajne službe! Milova policija se sprema za akciju oko srpskih manastira!.
Aktivan u širenju dezinformacija bio je i, kako se navodi, portal Sputnjik, koji je objavio da je desetak pripadnika Vojske Crne Gore (koji su na dan izbora poslati na ispomoć u blizini Rožaja) demonstrativno predalo oružje i otišlo u Nikšić na glasanje, piše u analizi Digitalnog forenzičkog centra.
UDAR na profesionalno novinarstvo
Iako su nepoznata lica koja stoje iza portala UDAR, po pokretanju na nacionalnom internet domenu Crne Gore (domen je registrovan 17. jula) najavila objavljivanje strogo čuvanih informacija i tajni, crnogorska javnost dobila je, najblaže rečeno, kontroverzne sadržaje, navodi se u izvještaju. Većinom je riječ o etiketiranju i neargumentovanom optuživanju političara, partija i drugih ličnosti iz javnog života bez navođenja autora i izvora informacija, s pozivanjem na dobro obaviještene, neimenovane izvore.
Slična matrica primjenjuje se i u tesktovima i snimcima objavljenim na YouTube-u. Ipak, UDAR se ističe time što ne etiketira isključivo jednu stranu, već obje, i vlast i opoziciju. Istovremeno UDAR krši Zakon o medijima jer ni mjesec dana od prvih objava, portal nema impresum.
Prikrivanje identiteta
Portal UDAR je postavljen na internet uz pomoć alata za anonimni hosting web stranica, kao što je Njalla, koja kao sredstvo plaćanja koristi Bitkoin kome se ne može ući u trag. Ta alatka namijenski čuva identitet vlasnika sakrivanjem informacija o zakupcu domena.
Osim spekulacija, nepotpunih informacija i optužbi na račun javnih ličnosti za koje uglavnom nema konkretne dokaze, UDAR objavljuje i teorije zavjere. Tako u tekstu DF potvrdio sumnje: Mandić igrač NATO-a, navode da je strogo čuvana tajna da su američki naučnici razvili eksperimentalnu vakcinu protiv Kovida-19 koja je trenutno dostupna izuzetno uskom krugu ljudi. Navode da je 11. jula u Crnu Goru stiglo 25 takvih vakcinazbog straha režima da bi neko od ključnih igrača mogao da bude van stroja u susret izborima, a Mandić je primio tu vakcinu kao ključni režimski opozicioni igrač. U trenutku objave teksta 26. jula, nigde u svijetu nije bila dostupna vakcina protiv koronavirusa.
Lažne vijesti pred patriotski skup
Patriotski skup koji je održan u Podgorici 6. septembra (sedam dana nakon parlamentarnih izbora) izazvao je pažnju medija gotovo jednaku kao i parlamentarni izbori 30. avgusta. Uoči skupa objavljene su brojne lažne vijesti koje su predviđale nerede za koje bi navodno bili angažovani huligani iz regiona.
Više beogradskih portala objavilo je uoči održavanja skupa lažnu vijest da će na skupu u Podgorici doći do nereda za koje će vlast, navodno, angažovati huligane iz Hrvatske. Novosti, Informer i Srbija Danas naveli su da je planirano da huligani dobiju srpske i stare crnogorske zastave i ostala prateća obiljležja, a da potom izazovu incidente. Za njih bi, navodno, bili optuženi simpatizeri prosrpskih partija.
Svi mediji koji su objavili lažnu vijest pozvali su se na nepostojeći zagrebački Nacionalist.
Portal Glas javnosti dan uoči održavanja skupa izvestio je o bijelom Poršeu bosanskih registarskih oznaka koji kruži Podgoricom, a u kojem su, navodno, osobe koje bi trebalo da izazivaju nerede.
Slični narativi stigli su i iz tima lidera koalicije "Za budućnost Crne Gore" Zdravka Krivokapića. Oni su 5. septembra saopštili da imaju informacije iz bezbjednosnih struktura da na Patriotskom skupu na Trgu nezavisnosti može doći do incidenata sa tragičnim posljedicama.
Bojna Čavoglave
U toku samog događaja, koji su pojedini mediji okarakterisali kao ustaški pir, u pojedinim medijima se moglo pročitati da se pjevala pjesma Bojna Čavoglave, Marka Perkovića-Tompsona. Slične objave imali su Informer i Srbija danas koji navode da su prisutni otvoreno pozivali na nasilje i koristili se govorom mržnje, dodajući da je uz Tompsona i pjesmu Bojna Čavoglave okupljena masa uzvikivala "baci bombu", "goni Srbe", mašući crnogorskim zastavama.
Najviše negativnih objava o DPS-u, a pozitivnih o DF-u
Monitoringom je utvrđeno da je u prvih 15 dana avgusta na šest najposjećenijih portala objavljeno 627 tekstova u kojima se pominje Demokratska partija socijalista. Od tog broja, njih 63,4 odsto bilo je negativno, 19,9 neutralno, a 16,7 odsto pozitivno. U istom periodu registrovane su 284 objave o listi "Za budućnost Crne Gore", od kojih je 47,8 odsto bilo pozitivno, 39,2 neutralno, a 13 odsto objavljenih tekstova o toj koaliciji je bilo negativno.
Na drugom mjestu po broju objava i pominjanja je koalicija okupljena oko Demokratskog fronta "Za budućnost CrneGore", koja je imala najviše pozitivnih objava -136, neutralnih je bilo 111, a negativnih o toj listi ili njenim funkcionerima bilo je 37.
Lista "Mir je naša nacija" na trećem je mjestu po broju objava (158), a odmah ispod nje je koalicija Crno na bijelo (154).
77 hiljada evra za reklamiranje na Fejsbuku
Digitalni forenzički centar je koristeći zvanične podatke Fejsbuka utvrdio da je u periodu od 4. avgusta do 2. septembra Socijaldemokratska partija na reklamiranje potrošila najviše novca – 17.973 eura, dok su Socijaldemokrate u istu svrhu utrošile 17.621 euro.
Zvanična stranica Aleksa Bečić – Demokrate platila je oglašavanje na Fejsbuku 15.230 eura, Demokratska partija socijalista 14.634, a Građanski pokret URA 8.116. Sa stranice Zdravko Krivokapić – "Za budućnost Crne Gore" na sponzorisanje postova utrošeno je 2.336 evra.
Lažno istraživanje o rejtingu političkih partija
Lažno istraživanje javnog mnjenja o rejtingu političkih partija pojavilo se na društvenim mrežama nedjelju dana prije parlamentarnih izbora u Crnoj Gori (23. avgust). U objavi je navedeno da je agencija Ipsos sprovela istraživanje za potrebe jedne partije u avgustu.
Simptomatično, ovo je bilo maltene jedino istraživanje u kojem je DPS bilježila prednost.
Iz agencije Ipsos za DFC su izjavili da nije riječ o njihovom istraživanju, podsećajući da to nije prvi put da se ime njihove agencije zloupotrebljava.
To nije prvi put da se na društvenim mrežama pojavljuju lažne vijesti u kojima se predviđaju rezultati izbora. Sredinom avgusta na društvenim mrežama objavljeno je i lažno istraživanje o rejtingu političkih partija za lokalne izbore u Budvi, čiji je navodni autor Centar za demokratiju i ljudska prava (CEDEM). Iz te NVO su saopštili da to nije njihovo istraživanje, te da oni njihove sondaže javnog mnjenja uvijek objavljuju javno.
