Buduća vlada i novi saziv Skupštine bi, u duhu preporuka iz najnovijeg dokumenta Evropskog parlamenta i sugestija koje dolaze iznutra, trebalo da ulože napore kako bi se pronašao adekvatan zakonski i institucionalni odgovor na pitanje stranog miješanja i dezinformacija, ocijenio je u razgovoru za Pobjedu analitičar Digitalnog forenzičkog centra (DFC) Milan Jovanović.
Jovanović je, komentarišući Nacrt izvještaja Evropskog parlamenta za Crnu Goru za 2022. godinu, kazao da se u dokumentu konstatuje sve ono na šta DFC u kontinuitetu ukazuje, a to je da su nedostatak jakih institucija, relativizacija i politizacija stranog uplitanja trasirali put akterima koji su u kontinuiranom sukobu sa konceptom liberalne demokratije i spoljnopolitčkim opredjeljenjima Crne Gore.
"Tokom vladavine DPS-a, institucije u Crnoj Gori su bile opterećene korupcijom, partitokratijom i nepotizmom. Tokom tog perioda, iako u potpuno drugačijem spoljno-političkom kontekstu, omogućen je i snažan upliv ruskog faktora u Crnu Goru, koji je imao različite oblike ispoljavanja. Pojačani intenzitet ruskog uticaja u Crnoj Gori nakon poziva za članstvo u NATO 2015. godine bio je uočljiv kroz djelovanje pojedinih političkih subjekata, nevladinih organizacija, medija, građanskih aktivista i pojedinaca, čiji se politički i ideološki koncept zasniva na zalaganju za promjenu strateškog kursa zemlje i njeno izmještanje sa zapadnog na istočni kolosijek. Na izborima 2020. godine nijesmo dobili promjenu, već zamjenu. Lični, partijski i interes Srpske pravoslavne crkve (SPC) su u kontinuitetu postavljani kao prioriteti i 42. i 43. crnogorske vlade. Takav društveno-politički ambijent u zemlji je omogućio širenje i penetraciju ruskog uticaja, i dobio je novi zamah od početka ruske agresije na Ukrajinu", ocijenio je Jovanović.
AKUTNI PROBLEMI
Crna Gora je izvjesno vrijeme u ozbiljnoj društvenopolitičkoj i institucionalnoj krizi, što, ističe on, pogoduje određenim regionalnim i međunarodnim akterima.
"Konkretno, nastojanja i strateški ciljevi Rusije u regionu Zapadnog Balkana mogu se posmatrati kroz njene oportunističke hibridne aktivnosti na opstrukciji evropskih i evroatlantskih integracija zapadnobalkanskih država, uz podsticanje antizapadnog raspoloženja i podrivanje interesa Zapada širom Balkana, čineći probleme akutnijim i nanoseći štetu reformama koje su preduslov za dalju integraciju regiona u evroatlantske ekonomske, političke i bezbjednosne strukture", rekao je Jovanović.
Na taj način se, smatra on, stvara utisak o većem uticaju Moskve u Crnoj Gori nego što ga objektivno ima, uz pokušaje da se predstavi kao alternativa Zapadu, „povremeno djelujući kao remetilački faktor, kako bi pokazala da je sposobna da izazove nestabilnost i u ovom regionu“.
"Uticaj Rusije umnogome zavisi od lokalnih aktera, kao što su Srpska pravoslavna crkva, de fakto glavni ruski proksi u zemlji, što se moglo vidjeti i iz stavova pojedinih velikodostojnika te organizacije nakon agresije na Ukrajinu. Ne treba zaboraviti i njoj bliske organizacije, koje su organizovale nekoliko skupova podrške Rusiji tokom 2022. godine", apostrofirao je Jovanović.
NEOPREZNE IZJAVE ABAZOVIĆA
Jovanović poziva i na opreznost prilikom iznošenja stavova, poput onog odlazećeg premijera Dritana Abazovića da uticaj Rusije na Crnu Goru nikad nije bio manji nego u prethodnoj godini.
"Kao što je već rečeno, politizacija i relativizacija pitanja stranog malignog uticaja samo pospješuje njegovo prisustvo. Ne treba zaboraviti da je upravo premijer u tehničkom mandatu smijenio kompletno rukovodstvo Agencije za nacionalnu bezbjednost u momentu kada su pokrenute opsežne aktivnosti na sprečavanju malignog stranog uticaja. Treba razumjeti da je rat u Ukrajini uticao na dinamiku i oblike ruskog prisustva ne samo u Crnoj Gori, već i šire. Ipak, donosioci odluka i nosioci vlasti moraju biti oprezni i ne smiju potcijeniti spremnost Moskve da se konfrontira i bude remetilački faktor onda kada procijeni da za tim ima potrebe", poručio je Jovanović.
Ruske dezinformacije i narativi imaju svoju publiku
Evropski parlament u Nacrtu izvještaja, osim zbog malignog stranog uplitanja, napora za destabilizaciju, hibridnih prijetnji, izražava zabrinutost i zbog kampanja dezinformacija stranih aktera u Crnoj Gori.
Govoreći konkretno o proruskim medijima, Jovanović kaže da se njihov uticaj ne smije precijeniti jer, kako ističe, evropski i zapadni mediji takođe čine značajan dio informacionog prostora.
"Ipak, važno je istaći da ruske dezinformacije i narativi imaju svoju publiku, što se vidi iz nekoliko istraživanja javnog mnjenja budući da značajan dio populacije i dalje ima pozitivnu sliku o Rusiji i njenom političkom rukovodstvu i vjeruje u popularne teorije zavjere o ratu u Ukrajini", ocijenio je Jovanović.
