Iz te nevladine organizacije (NVO) su pojasnili da su, u svom strateškom planu za ovu i narednu godinu, u poseban fokus stavili monitoring rada sudova, kroz koji je identifikovana potreba za detaljnijom analizom rada sudskih vještaka.
„Postoji realna potreba i dosta prostora za regulisanje materije koja se tiče organizacije i procesnog položaja vještaka“, smatraju u GA, prenosi MINA.
Prema njihovim riječima, postoje različiti stavovi po pojedinim pitanjima, što uslovljava potrebu zakonodavne i suštinske reforme u ovoj oblasti.
„Nedopustivo je da se različiti stavovi javljaju čak i pri nekim elementarnim činjenicnim stvarima, kao što je pitanje da li u Crnoj Gori imamo ili nemamo sve stručne profile koji mogu zadovoljiti potrebe kvalitetnog i efikasnog sudskog postupka“, ocijenjeno je u Studiji.
Konstatovano je da je na medijske navode, poput onih da li postoje nerazumna kašnjenja u isplati naknada za rad vještaka, nemoguće dobiti odgovor.
„Potrebno je naći rješenje za efektivniju kontrolu rada vještaka i efikasnije mjere za pokretanje postupka njihove odgovornosti, za šta u posmatranom periodu nije bilo primjera“, zaključeno je u Studiji.
U GA smatraju da treba napraviti analizu oborenih nalaza vještaka i u slučajevima kada se utvrdi povećan stepen oborenih vještačenja, presispitati njihov rad i pokrenuti odgovornost.
„Posebno su novinari ukazivali na slučajeve suđenja koja su bila pod visokom pažnjom javnosti, u kojima nalazi jedanog vještaka, čije je ime poznato autorima istrživanja, više puta bivaju oboreni“, navodi se u Studiji.
GA podsjeća da je Zakonom o sudskim vještacima predviđeno da vještak može biti razriješen pred komisijom koja ih imenuje na predlog predsjednika suda ili sudije.
„Ali tu mogućnost nijesu koristili predsjednici osnovnih sudova u ovoj godini, kao ni sudije iako su u pojedinim slučajevima izricali novčane kazne za vještake koji nijesu ispoštovali rokove, ili im je izvještaj bio nepotpun“, konstatovali su autori Studije.
U tom dokumentu se navodi da je u drugoj polovini godine bitno smanjeno neopravdano odsustvo ili odsustvo uopšte vještaka sa suđenja na koje su bili uredno pozvani.
U GA smatraju da najvjerovatniji razlog leži u činjenici da sudovi, za razliku od ranije prakse, sada efektivno kažnjavaju advokate i vještake za neopravdano odsustvo sa ročišta i održavanje procesne discipline.
U Studiji je ocijenjeno da, osim specijalizovanih stručnih radova, postoji potreba za izradom sveobuhvatne analize o uticaju vještaka na tok i ishod sudskog postupka, čime bi se otklonile sumnje oko toga da li i na koji način vještaci opstruiraju sudski postupak, ili doprinose njegovoj efikasnosti.
„Evidentno je da u ovaj projekat moraju biti uključeni jednako vještaci, kao i oni koji donose odluke o njihovom angažovanju. Imputi gradanskih udruženja i građana mogu otvoriti, i iz same njihove percepcije, neka pitanja koja u pravničkoj javnosti ostaju zapostavljena“, smatraju u GA.
Potrebno je, kako navode, uraditi dodatne finansijske analize i ispitati mogućnosti uticaja finansijskih indikatora na planu poboljšanja uslova za rad vještaka.
„Iako postoje tvrdnje da postoji odgovarajuca tehnička opremljenost, većina vještaka sa kojima smo razgovarali upućuje na nedostatak kvalitetne i atestirane opreme, što je elementarni preduslov za kvalitetan rad na složenim i komplikovanim vještačenjima“, navodi se u zaključcima Studije.
Dodaje se da su stranke, prvenstveno u parničnim postupcma, ukazale na to da treba preispitati tarife vještaka i prilagoditi ih socio-ekonomskoj situciji u Crnoj Gori.
Izradu Studije pomogla je Ambasada Norveške u Beogradu, a u radu su korišćene tehnike istraživanja na terenu - monitoring suđenja, press kliping, pravne analize, intervjua, analiza zvanicnih izvještaja državnih institucija i NVO sektora.
