Predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen izjavila je sinoć u Briselu da su Crna Gora i Albanija ostvarile impresivan napredak u procesu evropskih integracija, koji treba da inspiriše ostale partnere sa Zapadnog Balkana.
Nakon samita Evropske unije i Zapadnog Balkana, na kojem Srbija prvi put nije učestvovala, Fon der Lajen je u pisanoj izjavi navela da je „proširenje EU, prvi put u više od deset godina, postalo realna mogućnost“.
„Želim da pohvalim ogroman napredak Albanije i Crne Gore. Impresivno je ono što su postigle. Njihov napredak je impresivan izvor inspiracije za ostale partnere sa Zapadnog Balkana i šalje snažnu poruku svijetu o atraktivnosti evropske ponude. To je ponuda solidarnosti, mogućnosti i stabilnosti. Da bismo tu ponudu pretvorili u stvarnost, intenzivno radimo na postepenoj integraciji“, navela je Fon der Lajen.
Kako je kazala, tome služi i Plan rasta za Zapadni Balkan, zahvaljujući kojem su zemlje tog regiona više integrisane u EU nego bilo koji partner u procesu proširenja ranije.
„Samo ulaganje ne može da generiše održivi rast. A reforme bez resursa ne mogu biti u potpunosti sprovedene. Zato Plan rasta kombinuje to dvoje: reforme za otključavanje resursa i resurse koji omogućavaju reforme. Sa tom kombinacijom, region ima određene koristi od integracije čak i prije punopravnog članstva. Jer je jaz u razvoju između Zapadnog Balkana i EU predugo ograničavao ulaganja, stvaranje radnih mjesta i mogućnosti. Plan rasta se direktno bavi tim, uz šest milijardi eura ulaganja. I sada imamo šest ambicioznih reformskih agendi“, rekla je Fon der Lajen.
Predsjednica Evropske komisije navela je da se već vide prvi konkretni rezultati i da se očekuje da Zapadni Balkan naredne godine ostvari rast od oko tri odsto, koji „odražava povjerenje u evropsku budućnost regiona, uticaj reformi i koristi od bliže ekonomske integracije sa EU“.
„A biće još toga. Integrisali smo naše partnere u Jedinstvenu zonu plaćanja u eurima (SEPA). To bi moglo da uštedi preduzećima i građanima do 500 miliona eura godišnje. Takođe štedimo vrijeme kroz naše ‘zelene trake’, koje će ojačati lance snabdijevanja, poboljšati logistiku i skratiti vrijeme tranzita do 80 odsto. Uz Plan rasta, ekonomija regiona može da se udvostruči u narednoj deceniji“, dodala je ona.
Kako tvrdi, investicioni plan je do sada mobilisao 18 milijardi eura, uključujući šest milijardi eura grantova EU, te da se širom regiona realizuje više od 68 projekata za finansiranje ključne infrastrukture u saobraćaju, energetici, digitalnoj povezanosti i zaštiti životne sredine.
„Te investicije čine region konkurentnijim i bolje povezanim sa Jedinstvenim tržištem EU. Kao primjer možemo uzeti vještačku inteligenciju: uspostavljamo mrežu fabrika vještačke inteligencije širom EU i otvaramo ih za Zapadni Balkan, sa ‘antenama’ fabrika vještačke inteligencije u Srbiji i Sjevernoj Makedoniji. To će omogućiti kompanijama iz cijelog regiona da se povežu sa tim fabrikama i dobiju pristup evropskoj infrastrukturi vještačke inteligencije“, ukazala je Fon der Lajen.
Navela je da sve to privlači privatne investicije i dodala da su tokom investicionih konferencija EU u Albaniji i Crnoj Gori obezbijeđene investicione deklaracije privatnih investitora u vrijednosti većoj od četiri milijarde eura.
Fon der Lajen je izrazila zadovoljstvo što može da saopšti da se EU kreće ka ukidanju kaznenih mjera za Kosovo, nakon mirne tranzicije vlasti u lokalnim samoupravama na sjeveru poslije nedavnih lokalnih izbora, navodeći da je u planu 216 miliona eura finansijske pomoći, od čega će 205 miliona biti isplaćeno početkom naredne godine.
Ona je navela i da je Zajedničko regionalno tržište „najbrži put ka konkurentnosti, najdirektniji most ka Jedinstvenom tržištu EU i najjasniji dokaz da region može da djeluje kao jedna cjelina“.
„Rezultati su jasni. Od 2021. godine trgovina unutar regiona je udvostručena, trgovina robom i uslugama porasla je za 19 odsto, a kraća čekanja na granicama uštedjela su zbirno više od 20 godina vremena. Zato je sada vrijeme da obnovimo napore i završimo agendu Zajedničkog regionalnog tržišta. Zamah za proširenje sa našim partnerima sa Zapadnog Balkana nikada nije bio jači. Ovo je istorijska prilika. Hajde da je zajedno iskoristimo“, dodala je.
