Bio je to jedan od najmračnijih dana u izraelskoj istoriji, a zemlju je zatekao potpuno nespremnu: sedmog oktobra 2023. brojni radikalni islamistički borci Hamasa i drugih terorističkih milicija iz Gaze uspjeli su da savladaju snažno obezbijeđenu granicu s Izraelom, prodru duboko u tu zemlju, ubiju više od 1.200 ljudi, otmu oko 250 osoba i odvedu ih kao taoce u Pojas Gaze. Trauma zbog te ranjivosti i danas se osjeća u Izraelu.
A ove posljednje dvije godine bile su među najmračnijim i u palestinskoj istoriji. Samo dan kasnije, izraelska vlada odlučila je da napadne Pojas Gaze.
Od tada je, prema podacima Ministarstva zdravlja u Gazi kojim upravlja Hamas, ubijeno više od 65.000 ljudi, a ranjeno preko 160.000. Stvarni broj poginulih mogao bi da bude i veći. Prema Ujedinjenim nacijama, više od 90 odsto stambenih zgrada je uništeno ili oštećeno.
U velikim djelovima Pojasa Gaze vlada akutna glad, a više od 1,9 miliona ljudi je raseljeno.
Izraelski ratni ciljevi samo djelimično postignuti
Pod utiskom masakra 7. oktobra 2023, izraelski premijer Benjamin Netanjahu proklamovao je dva ratna cilja: oslobađanje svih talaca i uništenje Hamasa.
Dvije godine kasnije, uprkos svim naporima, ta dva cilja nisu u potpunosti postignuta. Od 251 taoca, 148 živih se vratilo u Izrael. Samo osam je oslobodila izraelska vojska, a preostalih 140 oslobodio je Hamas – uglavnom u okviru zamjene za veliki broj Palestinaca zatočenih u Izraelu.
Hamas i dalje postoji. Iako su brojni borci te grupe – koja je u Izraelu, EU i SAD proglašena terorističkom organizacijom – ubijeni u posljednje dve godine.
Izraelski neprijatelji vojno oslabljeni
Međutim, krvavi sukob u protekle dvije godine nije bio ograničen samo na Gazu. Hezbolah, koji deluje u Libanu, i Hutiji u Jemenu izrazili su solidarnost s Hamasom odmah nakon početka rata u Gazi. Smatra se da sve te tri organizacije finansijski i vojno podrža Iran.
Izrael je preduzeo mjere protiv svih tih organizacija – sa značajnim vojnim uspjehom. Vođa Hezbolaha Hasan Nasralah ubijen je u vazdušnom napadu u Bejrutu, a brojni borci postali su žrtve napada daljinski upravljanim pejdžerima – akcije koja je izazvala veliku pažnju u čitavom svijetu. U kombinaciji s daljim vazdušnim napadima na južni Liban, Hezbolah je danas značajno oslabljen.
Izraelske vazdušne snage takođe su danima izvodile napade na Iran, pri čemu su teško oštetile nuklearni program te zemlje. Ubijanje vođe Hamasa Ismaila Hanije u vazdušnom napadu u samom srcu Teherana bila je dodatna sramota za tamošnji režim.
Optužbe za genocid i vanjskopolitička izolacija
Međutim, politička cijena za te strateške uspjehe je visoka. Pogotovo je način vođenja rata izazvao ogromne međunarodne kritike na račun izraelske vlade.
Tokom protekle dvije godine, izraelska vojska bombardovala je bolnice i škole u Gazi, ubivši hiljade žena i djece, kao i brojne novinare, spasioce i humanitarne radnike. Isporuke humanitarne pomoći civilnom, napaćenom stanovništvu više puta su zadržavane – uz obrazloženje da ne smiju pasti u ruke Hamasa.
Sve to dovelo je do optužbi za genocid nad Palestincima protiv izraelske vlade. Komisija UN za ljudska prava, najveće svjetsko udruženje istraživača genocida, sada otvoreno tvrde da Izrael čini genocid u Gazi – što izraelska vlada odlučno poriče.
Priznanje Palestine i prijetnja sankcijama EU
Sve očajnija situacija palestinskog civilnog stanovništva u Gazi takođe je ubrzala priznanje Palestine. Dana 7. oktobra 2023. godine, 137 država širom svijeta priznavalo je nezavisnu palestinsku državu. Danas, dvije godine kasnije, ima ih 20 više, uključujući i važne zemlje poput Francuske, Velike Britanije, Španije, Australije i Kanade.
Sve one time žele da izraze svoju posvećenost rješenju koje predviđa dvije države na Bliskom istoku – iako je izraelski premijer Benjamin Netanjahu jasno odbacio tu ideju. On osuđuje priznanje kao navodnu „nagradu“ za teror Hamasa – iako su sve države koje su nedavno priznale Palestinu isključile mogućnost da Hamas ima ulogu u oblikovanju njene budućnosti.
