Društvo

DANU: Naučni skup o dr Sekuli Drljeviću

Izvor

Sekula Drljević je rođen u selu Ravni u Morači 26. avgusta/7. septembra 1884. godine. Osnovnu školu je završio u Morači (1890-1894), a gimnaziju u Sremskim Karlovcima (1894-1902). Studije prava je završio na Sveučilištu u Zagrebu i odbranio doktorat (1902-1908).

Objavio je nekoliko vrlo zapaženih radova iz pravne struke i nauke, o razvoju crnogorskih državnih organa, sudstva i zakonodavstva.

On je bio pravnik, sudija, advokat, političar, ideolog, pisac, publicista, ministar, poslanik i nenadmašan govornik.

Bio je prvo ministar pravde u crnogorskoj vladi (2. IV 1909-24. I 1910) i ministar finansija i građevina (6. VI 1912-25. IV 1913). Za poslanika Crnogorske narodne skupštine biran je u dva saziva. U Podgorici je (poslije 1910) bio advokat, sudija i predsjednik Oblasnog suda. U tome periodu zalagao se za vojnu, diplomatsku i carinsku uniju između Srbije i Crne Gore, ali je njegov prijedlog naišao na žestok otpor u Skupštini. Tada se razišao i sa kraljem Nikolom. Poslije kapitulacije Crne Gore u Prvom svjetskom ratu interniran je u logor u Karlštajnu, u Austriji, u kome su bili zatočeni crnogorski viši oficiri, ministri i intelektualci (1916-1918).

Kada se krajem novembra 1918. vratio u Crnu Goru Podgorička skupština je bila završena, ali je Sekula Drljević podržao njene odluke.

Nakon nekoliko mjeseci rada u radikalskoj vladi KSHS, na mjesto načelnika Ministarstva pravde, podnio je  ostavku i otvorio advokaturu u Zemunu, gdje se i nastanio i oženio.

Čuvena njegova odbrana na montiranom procesu (11. i 14. II 1921) đeneralu Radomiru Vešoviću za „veleizdaju“ u Beogradskom prvostepenom sudu, zahvaljujući kojoj je oslobođen, označila je kraj njegovog prosrpskog ujediniteljskog, unionističkog i unitarističkog perioda i početak druge, federalističke faze njegovog političkog rada i razvoja političke misli koji traje do smrti kralja Aleksandra (1934). Dva puta je bio poslanik u Skupštini KSHS, odnosno Jugoslavije. U svojim briljantnim istupanjima osuđivao je teror i nasilje koje je režim sprovodio u Crnoj Gori i njen neravnopravan položaj u novoj državi. Zalagao se za federativno uređenje novonastale države, suprotstavljajući se diktaturi, unitarizmu, centralizmu i srpskom hegemonizmu.

Srednom tridesetih godina 19. vijeka počinje novi period u Sekulinom političkom djelovanju. U toj fazi samootrežnjenja on sve izoštrenije i argumentovanije piše o crnogorskoj državnoj i nacionalnoj posebnosti, istina ne bez izvjesnih zabluda, kojih se vremenom oslobađao.

Nakon aprilskog sloma Kraljevine Jugoslavije i njenog raspada došao je iz Zemuna na Cetinje i učestvovao u pripremama i proglašenju crnogorske nezavisne države, pod italijanskim protektoratom, koja je proglašena 12. jula 1941, ali nije nikada stvarno zaživjela, s jedne strane zbog 13. julskog ustanka a s druge zbog zaokreta Italijana prema četnicima poslije dolaska Alesandra Pircija Birolija za guvernera Crne Gore. Italijani su nakon toga Sekulu Drljevića uputili u neku vrstu egzila, u Sanremo, ali je zahvaljujući njemačkom pasošu uspio da se vrati u Zemun. U Crnu Goru više nikada nije došao. U Zemunu je ostao do proljeća 1944. kada prelazi u Zagreb, nadajući se da će vođstvo NDH uspjeti da kod Njemaca izdejstvuje pomoć za obnovu Crne Gore kao nezavisne države, ali ni taj pokušaj nije uspio.

U Zagrebu je osnovao Crnogorsko državno vijeće i postao njegov predsjednik. Na samom kraju rata potpisao je sporazum sa četničkim vojvodom Pavlom Đurišićem, 22. marta 1945. Četnici su proizvedeni u Crnogorsku narodnu vojsku, čiji je vrhovni komandant bio Sekula a operativni Pavle. Pavle je prekršio dogovor. Dr Sekula Drljević je odstupio u Austriju. Njega su, zajedno sa suprugom Marijom i služavkom, zaklali četnici u Judenburgu 1945. Političkom odlukom partizanskih vlasti proglašen je krivim za ratne zločine, ali njegova krivica nije nikada sudski dokazana.

Period Drugog svjetskog rada baca na njegov lik i djelo neizbrisivu mrlju zbog saradnje sa okupatorom, ali to, po haloefektu, baca svjetlost na cjelokupnu njegovu ličnost, političku misao i profesionalni rad. A samo je taj period sporan.

Pomenuti naučni skup je prilika da se o ovoj nezaobilaznoj ličnosti novije crnogorske prošlosti kaže objektivni naučni sud, kritički i nepristrasan.

Dr Sekula Drljević je objavio više tekstova u periodici i posebnih izdanja.

Posebno su vrijedni njegovi radovi: Borba za carinsku vojnu i diplomatsku uniju Srbije i Crne Gore (1914); Centralizam i federalizam (1926); Balkanski sukobi: 1905-1941; Organizacija crnogorskih redovnih građanskih sudova u svom istorijskom razvitku (1910). Posebno ističemo da je vrlo dobar izbor njegovih djela koji je sačinio dr Danilo Radojević u knjizi: Dr Sekula Drljević, Politička misao (Podgorica 2007).

Ovo je prvi naučni skup o Sekuli Drljeviću, što dokazuje o zrelosti crnogorskog društva i države i stepenu slobode i demokratije, u vremenu o kome nema tabu tema, zabranjenihn knjiga i ličnosti koje se ne smiju pominjati.

Na dvodnevnom skupu učestvuju renomirani naučnici, publicisti i drugi stvaraoci iz zemlje i inostranstva.

 

 

Portal Analitika