U Kreativnom habu Kuća Pekića (rezidencijalnom centru za književnike i druge umjetnike) u Šavniku, juče je u okviru manifestacije “Pisac i zavičaj”, održan okrugli sto na temu “Etički i poetički profil u djelima Borislava Pekića“.
Panelisti književne sesije dr Radoje Femić, mr Marijana Zečević i mr Aleksandar Ćuković govorili su o univerzalnosti Pekićevih djela, sa akcentom na njegove slike o građanskoj klasi kroz motive posjedništva u romanu „Hodočašće Arsenija Njegovana“.
Razgovarali su i o cijelom procesu razvitka civilizacije koja je bila zasnovana na zlu i ekstremnim metodama i spravama za mučenje, te pitanjima o dehumanizaciji, moralu, zlu, satanizovanju svijesti, čovjeku, istoriji, umjetnosti, ubistvu, totalitarizmu onih koji su uživali glas okrutnih i efikasnih zavojevača, nacističkoj praksi i smrti u romanu „Kako upokojiti vampira“.
Bilo je riječi i o piščevom doživljaju demokratije kroz cjelokupan opus, a koju je on sagledavao kao slobodu i cilj kome konstantno treba težiti.
Uz Pekićeve citate koje je interpretirao glumac Slobodan Marunović, moderatorka književne sesije Slavojka Marojević u uvodu se osvrnula na Pekićeva pisama „Korespondencija kao život, Prepiska sa prijateljima (1965-1986)“.
Ta pisma, kao i cjelokupni opus Pekića, kako je kazala Marojević, govore o tome da su život i literatura povezani u čvrst koordinatni sistem i da sadrže opšta mjesta, tj. univerzalne motive. Završavajući pisanje pisama iz tuđine, Pekić je početkom devedesetih izložio i jedno posebno razumijevanje tuđine, svog mjesta u svijetu i svoje sposobnosti da se na svijet, kakav god on bio, navikne.
Dr Radoje Femić analizirao je slike o građanskoj klasi kroz motive posjedništva u romanu „Hodočašće Arsenija Njegovana“, koji je žanrovski odredio najprije kao građanski roman, pa tek potom kao socijalni, porodični i roman lika.
“Pekićev imaginarni svijet ovim tekstom čitaoca uvodi u svojevrsnu sagu o Njegovanima, koji predstavljaju centar njegovog umjetničkog univerzuma, kao loza koja po svojoj sudbini odgovara arhetipskoj strukturi - biblijskom Noju koji je bio izložen potopu kao manifestaciji božije srdžbe za ljudska sagrešenja. Paralelizam između drevnog, legendarnog, i savremenog, dehumanizovanog svijeta, nameće se kao fundament Pekićeve poetike, zasnovane na pesimističkom uvjerenju da je čovjek u sudaru sa silama istorije, ideologije i politike uvijek na gubitku, a čovječnost unaprijed poražena pred nemilosrdnošću dogmatske manipulacije...”, kazao je Femić.
Mr Marijana Zečević kroz prizmu biografije jednog čarobnog kišobrana u romanu „Kako upokojiti vampira“ istakla je da ovo djelo govori o cijelom procesu razvitka civilizacije koja je bila zasnovana na zlu.
Prema njenoj ocjeni, centralni tematski kompleks u romanu „Kako upokojiti vampira“ utemeljen je spoljnjim filosofskim načelima, kao obrascima mišljenja, utkan je duboko u unutrašnju strukturu djela, pokušavajući da zađe u mehanizme koji su uticali na segment istorije, uspostavljajući determinizam koji glavnom liku postaje potencijalni alibi za lojalnost prema normama Gestapoa, apstrahujući samo zlo kao intelektualnu potrebu uma da zalazi u filosofsko.
„Konradova ispovjest u formi pisma, kao svjedočanstva, produkt je oslobađanja tamnih hodnika podsvijesti, refleksija i svijest podstrekača totalitarnih nasilja. Njegova prologomena zasnovana je na filosofskim teorijama najvećih filosofa svijeta, kao rasprava o tokovima istorije i sudbini čovjeka u okviru postojećih civilizacijskih projekata. ... Operacija kišobran, u romanu, mogli bismo reći da postaje simbol košmara, slutnje, straha i sujevjerja, misterije i ludila...”, istakla je ona.
O Pekićevom doživljaju slobode i demokratije govorio je mr Aleksandar Ćuković, koji je kazao da je za Pekića demokratija bila cilj kome konstantno treba težiti, ali da je na taj način doživljavao i slobodu.
“Sloboda za Pekića nije bila trenutno osjećanje stanja, nego trajno osjećanje cilja. Za njega je lični moral podrazumijevan kao osnov svake opšte politike i od toga Pekić nije odstupao”, istakao je on.
Demokratija, kao najmanje rđav oblik vladavine, kako je dodao, za Pekića je bila ništa drugo do kompromis, a kompromis sinonim za život.
“Sve nedaće i svako odsustvo života na Balkanu, a naročito kod nas na tlu bivše Jugoslavije, smatrao je mogućim i učestalim upravo zbog odsustva demokratije, one suštinske, a ne nekakvog istorijskog ili pak geografskog prokletstva koje se u laičkoj i stručnoj javnosti najčešće u proteklom vijeku potezalo kao argument”, kazao je, između ostalog, Ćuković.
On se osvrnuo i na Pekićevu knjigu političkih eseja i govora Stope u pijesku.
Ovaj književni događaj je dio programa Kultura sa dvije zore, koji šavnički Centar za kulturu, sport i medije realizuje uz podršku Ministarstva kulture i medija Crne Gore i Opštine Šavnik.
Kako su saopštili iz šavničkog Centra za kulturu, manifestacija Pisac i zavičaj organizovana je sa intencijom da postane tradicija ne samo u Kući Pekića kao rezidencijalnom centru književnika, već i u drugim gradovima u Crnoj Gori, sa ciljem popularizovanja književnog stvralaštva i njegovanja literature na ovim prostorima, uz poruku sa Pekićevim citatom: Neznanje rađa gordost, gordost rađa neznanje.
