Kada je Crna Gora uzimala kredit od kineske Eksim banke za gradnju prioritetne dionice auto-puta, malo je evropskih zvaničnika mislilo da je to dobra ideja. Sada mala, planinska zemlja traži pomoć Evropske unije da vrati dug Kini – a odgovor je do sada bio ne, piše Vašington post u broju od 18. aprila.
Zahtjev
Prethodno se ovim kreditom i zahtjevom potpredsjednika Vlade Dritana Abazovića da EU pomogne i omogući Crnoj Gori povoljniji kredit da bi otplatila dug kineskoj Eksim banci, bavio i Fajnenšel tajms. Ovaj britanski list je tekst objavio 11. aprila, a nakon toga je krenuo pad crnogorskih euroobveznica od ukupnio 6,4 odsto do kraja prošle sedmice.
Vašington post podsjeća da je portparol Evropske komisije Peter Stano podvukao da EK ne vraća kredite koji su uzeti od trećih zemalja. Istovremeno naglašava da su zvaničnici i nacionalni lideri ostavili otvorena vrata za druge oblike pomoći. Tako podsjeća da je član Evropskog parlamenta iz Njemačke
Rajnhard Butikofer, koji se bavi kineskim uticajem, ocijenio da bi bilo neodgovorno od EU da ništa ne učini tim povodom.
– Radimo sa Evropskom komisijom na pronalaženju podrške EU, kako bi se smanjila zavisnost zemalja na Balkanu od Kine – napisao je prošle sedmice na Tviteru francuski državni sekretar za Evropu Kleman Bon.
Prva rata duga u Crnoj Gori dospijeva ovog ljeta, a kredit od milijardu dolara gotovo je petina BDP-a zemlje. Crnogorski zvaničnici, kako piše Vašington post, tvrde da će ovog ljeta platiti prvu ratu i ako ne dobiju pomoć od EU.
List navodi da je privredu Crne Gore poharala pandemija. Prema procjeni MMF-a, ekonomija je u 2020. godini opala za 15 odsto, iako se očekuje da će se djelimično oporaviti ove godine. Sada, ističe list, Crna Gora želi da ojača veze sa EU i smanji zavisnost od Rusije i Kine.
– Iako u našoj politici gledamo na zapad, naša ekonomija gleda na istok. U našem je strateškom interesu da povećamo ekonomske veze sa EU – citira list ministra finansija Milojka Spajića, koji je kazao da Crna Gora traži evropske razvojne fondove za pomoć u izgradnji infrastrukture.
– Refinansiranje kineskog zajma po nižoj stopi bio bi dio te pomoći – rekao je on.
Vašington post tvrdi da bi odbijanje pomoći moglo da se završi slično kao u Šri Lanki 2017, koja nije uspjela da vrati dug i na 99 godina je Kini prepustila stratešku luku nedaleko od južne obale Indije. List zaključuje da je Peking posljednjih godina usmjerio projekte na Zapadni Balkan, gdje su zemlje koje su nekada činile Jugoslaviju na različite načine uključene u procese evrointegracija. Crnogorski susjed Srbija postala je glavna destinacija za kineske investicije, navodi list i podsjeća da sada Kina balkanskim zemljama nudi vakcine u vrijeme kad kasni obećana pomoć EU.
List citira Vuka Vuksanovića, istraživača u beogradskom Centru za bezbjednosnu politiku, koji tvrdi da bi nepružanje pomoći moglo da nanese dugotrajnu štetu uticaju EU u ovom regionu.
Uslovi
Crna Gora treba ove godine da plati ratu Eksim banci od 43,2 miliona dolara. Plan otplate pokazuje da do 2035. godine treba da plaćamo polugodišnje rate od 33,7 miliona dolara. Problem sa Abazovićevom izjavom je odredba u kreditnom ugovoru po kojoj banka može zatražiti da joj se odmah isplati kompletan kredit sa pripadajućim kamatama, ukoliko procijeni da država može imati problema sa otplatom kredita, ili da je došlo do značajnih izmjena projekta. Radi se o 944 miliona dolara plus 140 miliona dolara kamata. Ugovorom je predviđeno da se arbitraža vodi u Pekingu, pred Međunarodnom privrednom i trgovinskom arbitražnom komisijom Kine (CIETAC).
Iz kineske ambasade u Podgorici je saopšteno da Kina nema nikakve geostrateške pretenzije, a kineski ambasador Liu Đin je prošle sedmice obišao gradilište prioritetne trase auto-puta i poručio da Kina želi da pomogne Crnoj Gori u ubrzanju ekonomskog razvoja i da joj omogući kredit sa povoljnim uslovima za izgradnju auto-puta, što je konkretna manifestacija kinesko-crnogorskog prijateljstva i saradnje.
