Promjene vlasti nijesu dovele do potrebnog unaprijeđenja zakonodavnog i institucionalnog okvira za učešće NVO u kreiranju i primjeni javnih politika, kao ni za finansijsku održivost NVO. Naprotiv, u ovom dijelu se otišlo unazad, a brojni su servisi koje NVO pružaju dovedeni u pitanje jer Vlada nije sprovela mnoge konkurse na koje je i aktuelni zakonski okvir obavezuje.
“Promjene vlasti nijesu dovele do potrebnog unaprijeđenja zakonodavnog i institucionalnog okvira za učešće NVO u kreiranju i primjeni javnih politika, kao ni za finansijsku održivost NVO. Naprotiv, u ovom dijelu se otišlo unazad, a brojni su servisi koje NVO pružaju dovedeni u pitanje jer Vlada nije sprovela mnoge konkurse na koje je i aktuelni zakonski okvir obavezuje”, ocijenila je Mira Popović Trstenjak, koordinatorka programa Demokratizacija i evropeizacije.
Kako dodaje, nalazi istraživanja javnog mnjenja o ulozi civilnog društva u procesu demokratizacije i evropeizacije Crne Gore, koje je CGO sproveo u okviru projekta „OCD u Crnoj Gori – od osnovnih usluga do oblikovanja politika – M’BASE“, uz podršku Delegacije EU u Crnoj Gori i Ministarstva javne uprave, ukazuju da građani i građanke NVO vide kao “najistaknutiji dio civilnog sektora i da o njima preteže pozitivan stav i ocjena da dobro rade”.
“Takođe, u određenju najvažnije uloge NVO u društvu, preovlađujući je stav da NVO treba da budu oštri kritičari rada Vlade, lokalnih samouprava, državnih organa i institucija. Slijede stavovi da NVO treba da prate rad Vlade, lokalnih samouprava, državnih organa i institucija, i da učestvuju u izradi zakona, strategija i drugih važnih akata i odluka. Dodatno, velika većina građana i građanki (45.1 odsto) smatra da NVO rade u njihovom i javnom interesu, kao i da NVO imaju priličan uticaj u društvu (43.8 odsto njih kumulativno prepoznaje određeni vid uticaja NVO), što je nesrazmjeno stvarnim mogućnostima NVO, ali i odraz deficita povjerenja u institucionalni okvir”, ističe Popović-Trstenjak.
NVO se, kako dalje navodi, dominatno prepoznaju kao “potrebne, važne, stručne, pouzdane, dostupne, transparentne” i one koje pomažu, a građani ih vide, kaže, i kao moderne i uspješne organizacije.
“Kad je riječ o odnosu Vlade prema NVO, izražen je stav da je ova Vlada preuzela one NVO i lidere koji su joj odgovarali dok prema drugima ima negativan stav (24.2 odsto). Promjena vlasti nije proširila prostor za dijalog između Vlade i NVO, jer su i nove vlasti preuzele u tom dijelu loše prakse ranijih, primjenjujući različit pristup prema NVO zavisno od toga da li ih kritikuju ili ne, a čime se pokušava ugroziti autonomija djelovanja NVO. Dostupnost informacija i dalje ostaje ogroman problem, koji otežava rad i domete NVO”, poručuje Popović-Trstenjak.
Popović-Trstenjak ističe da podrška NVO nije prioritet Vlade, što za posljedicu ima, smatra ona, kašnjenje objavljivanja konkursa, ali i izostanak nekih od dugogodišnjih poziva za finansiranje prijekata.
To je, dodaje ona, dovelo u tešku situaciju primarno male i srednje razvijene NVO servisnog tipa, ali je “uticalo i na intenzitet rada i drugih organizacija”.
“Stepen razvijenosti političke kulture svake Vlade mjeri se i njenim odnosom prema NVO, a posebno prema kritički orijentisanim NVO. Na žalost, na tom ispitu su do sad sve crnogorske Vlade pale, a zabrinjavajuće je da poslije toliko godina rada na jačanju mehanizama saradnje sa Vladom danas su ti mehanizmi najslabiji i sve je manji broj relevantnih NVO koje žele učestvovati u njima”, istakla je Popović-Trstenjak.
Popović-Trstenjak je kazala da su evropske vrijednosti i njihova promocija ključni faktori za stabilizaciju.
“Imajući u vidu da je posljednji period obilježen polarizacijom i radikalizacijom crnogorskog društva, važno je naglasiti da su evropske vrijednosti i njihova promocija ključni faktori za stabilizaciju a da je civilni sektor jedan od ključnih aktera za takvo djelovanje.
Prijedlog da se ustanovi Svjetski dan nevladinih organizacija dao je filozof i aktivista Marcis Liors Skadmanis 2010. godine na Forumu nevladinih organizacija Baltičke regije, ali je bilo potrebno nekoliko godina, iako je tada prijedlog usvojen, da zaživi šire obilježavanje ovog dana”, zaključila je Popović-Trstenjak.
