Čelnicima lokalnih samouprava, predsjednicima opštine i skupštine, kojima se odredi pritvor duži od 30 dana, nadležno tijelo skupštine u skraćenom postupku donijeće rješenje o obaveznoj suspenziji dok traje pritvor. Lokalnom službeniku, odnosno namješteniku protiv koga je pokrenut krivični ili disciplinski postupak zbog teže povrede službene dužnosti, ako bi njegovo prisustvo štetilo interesu organa i službe, mogu se do okončanja tog postupka ograničiti ili oduzeti ovlašćenja, može biti privremeno raspoređen na drugo radno mjesto ili suspendovan.
To je predviđeno Nacrtom zakona o lokalnim funkcionerima, službenicima i namještenicima koji je od juče na javnoj raspravi, a koji je pripremilo Ministarstvo javne uprave. Resorni ministar Maraš Dukaj saopštio je da je to prvi normativni tekst te vrste u istoriji Crne Gore.
– Ovim zakonom nastavljamo temeljnu reformu lokalne samouprave, sa jasnim ciljem: stvaranje efikasne, optimizovane i svrsishodne lokalne administracije, u službi građana i razvoja zajednica – rekao je Dukaj.
I menadžer je funkcioner
Nacrtom je uređen položaj lokalnih funkcionera. Taj status imaju gradonačelnik glavnog grada i prijestonice, gradonačelnik grada, predsjednik jedinice lokalne samouprave, predsjednik skupštine, zamjenik gradonačelnika glavnog grada, zamjenik gradonačelnika prijestonice, zamjenik gradonačelnika grada, potpredsjednik jedinice lokalne samouprave, glavni administrator, sekretar skupštine.
Novina je da se menadžeru opštine daje status funkcionera.
– Time se prepoznaje posebna i razvojna uloga menadžera kao ključnog aktera u sistemu lokalne samouprave, koji je odgovoran za kreiranje i sprovođenje inicijativa, programa i projekata od značaja za lokalnu zajednicu, uključujući procese digitalne transformacije, unapređenja ekonomskog razvoja i poboljšanja kvaliteta života građana – navedeno je u Nacrtu.
Uvodi se jasna i sveobuhvatna kategorizacija zvanja kojom se sistem službeničkih i namješteničkih mjesta uređuje na jedinstven, transparentan i predvidljiv način. Lica koja obavljaju poslove u lokalnoj samoupravi razvrstavaju u pet kategorija: starješina organa lokalne uprave, visoki rukovodni kadar, ekspertsko-rukovodni kadar, ekspertski kadar i izvršni kadar.
Za svaku kategoriju propisani su uslovi u pogledu kvalifikacija, radnog iskustva i rukovodnog staža, čime se obezbjeđuje da nosioci određenih zvanja posjeduju neophodne kompetencije i profesionalne reference za obavljanje povjerenih poslova.
Posebno je značajno to što su u okviru kategorije visokog rukovodnog kadra i ekspertskog kadra precizno uređena posebna zvanja (npr. glavni gradski arhitekta, zaštitnik imovinsko-pravnih interesa opštine, zamjenik zaštitnika, kao i inspektori i ovlašćena službena lica).
– Uvođenjem ovakve kategorizacije otklanja se dosadašnja neujednačenost i pravna nesigurnost u pogledu statusa i uslova za zapošljavanje i napredovanje na lokalnom nivou, dok se ujedno postiže i harmonizacija sa službeničkim sistemom na državnom nivou. Stvara se profesionalan i transparentan sistem karijernog razvoja u lokalnoj samoupravi, koji je u potpunosti usklađen sa savremenim standardima javne uprave i zahtjevima evropskog administrativnog prostora – konstatuje zakonodavac.
Zapošljavanje bez oglasa
Novinu predstavlja rješenje propisano članom 46, kojim se daje mogućnost da jedinica lokalne samouprave ne sprovodi javni oglas za zapošljavanje na određeno vrijeme u službu komunalne policije. Tako je stvorena pretpostavka da se na određeno vrijeme primi lice koje ispunjava uslove za vršenje poslova komunalne policije, a najduže do šest mjeseci u toku godine.
Izuzetak od javnog oglašavanja dodatno je proširen i na: lica koja obavljaju poslove pripreme i sprovođenja projekata finansiranih iz fondova ili programa Evropske unije i lica koja su korisnici stipendija jedinice lokalne samouprave i koja su, na osnovu ugovora o stipendiranju, u obavezi da određeno vrijeme rade u organima lokalne uprave, posebnim ili stručnim službama.
- Uvođenjem mogućnosti angažovanja lica specijalizovanih za EU projekte, zakonodavac je odgovorio na realnu potrebu lokalnih samouprava da blagovremeno i kvalitetno učestvuju u povlačenju evropskih sredstava. Projekti koji se finansiraju iz EU fondova imaju strogo definisane rokove i zahtijevaju stručna znanja iz oblasti projektnog menadžmenta, javnih nabavki, finansijskog izvještavanja i monitoringa. Većina jedinica lokalne samouprave ne raspolaže dovoljnim brojem zaposlenih sa tim kompetencijama, a sprovođenje javnog oglasa u ovim slučajevima često nije izvodljivo zbog kratkih rokova za prijavu i realizaciju projekata. Iz tog razloga, omogućeno je da se stručnjaci za EU projekte angažuju na određeno vrijeme, najduže do šest mjeseci, čime se obezbjeđuje potrebna fleksibilnost i sposobnost jedinica lokalne samouprave da koriste dostupne izvore finansiranja i ostvaruju razvojne ciljeve – kazali su iz Ministarstva javne uprave.
Uređena su i pitanja trajnog i privremenog raspoređivanja u isti organ, kao i privremenog raspoređivanja u drugi organ lokalne uprave, stručnu ili posebnu službu. Novina kod trajnog raspoređivanja jeste da se potrebe službe moraju obrazložiti, odnosno da se u svakom pojedinačnom slučaju mora jasno navesti zašto su vještine i kompetencije konkretnog lokalnog službenika od posebnog značaja za trajno raspoređivanje na određeno radno mjesto. Ovim se uspostavlja dodatni mehanizam kontrole i transparentnosti, čime se sprečavaju moguće zloupotrebe u primjeni ovog instituta i obezbjeđuje da trajna preraspodjela bude zasnovana na stvarnim potrebama službe.
Stipendiranjem do stručnog kadra
Članom 74 se omogućava da privredno društvo ili ustanova čiji je osnivač opština može preuzeti lokalnog službenika iz organa lokalne uprave, stručne ili posebne službe, uz obavezno obrazloženje. Takođe, službenik, uz njegovu saglasnost i na osnovu sporazuma predsjednika dvije jedinice lokalne samouprave, može se rasporediti na odgovarajuće radno mjesto u drugoj lokalnoj upravi.
Lokalna samouprava, na osnovu procjene potreba za ljudskim resursima, može zaključiti ugovor o stipendiranju studenata koji se obrazuju za deficitarne kvalifikacione profile. Ti profili utvrđuju se na osnovu analize stanja u oblasti ljudskih resursa, u skladu sa Zakonom o lokalnoj samoupravi.
– Razlozi za uvođenje ovog rješenja višestruki su. Pored ostalog: prevencija nedostatka stručnog kadra – lokalne samouprave se sve češće suočavaju sa manjkom kadra u specifičnim profesijama (npr. urbanizam, arhitektura, informatika, finansije, socijalna zaštita), što otežava obavljanje poslova i pružanje usluga građanima. Zatim, blagovremeno reagovanje na nepovoljne trendove – unutrašnje migracije, odliv mladih i nepovoljno stanje na tržištu rada ugrožavaju mogućnost lokalnih zajednica da obezbijede kvalitetan stručni kadar. Takođe, stipendiranjem se obezbjeđuje da se nakon završetka obrazovanja kandidati vrate i zaposle u lokalnoj upravi, gdje će moći da primijene stečena znanja – pojasnio je zakonodavac.
Novinu predstavlja rješenje kojim se reguliše radno-pravni status izabranih, imenovanih i postavljenih lica.
Pravo na mirovanje radnog odnosa, koje je do sada bilo priznato predsjedniku opštine, predsjedniku skupštine i starješini organa lokalne uprave, prošireno je i na glavnog administratora, menadžera i sekretara skupštine.
– Na ovaj način dodatno se učvršćuje status ključnih funkcionera lokalne samouprave i obezbjeđuje da, nakon isteka mandata, ne ostanu bez radno-pravne sigurnosti. Pored toga, prava glavnog administratora, menadžera i sekretara skupštine izjednačena su sa pravima imenovanih i postavljenih lica iz kategorije starješina organa lokalne uprave i lica iz kategorije visokog rukovodnog kadra. Nakon prestanka mandata, ova lica imaju pravo da se, uz njihovu saglasnost, rasporede u okviru organa lokalne uprave, čime se obezbjeđuje kontinuitet njihove profesionalne karijere i iskorišćavanje njihovih kompetencija u službi javnog interesa – konstatuje predlagač.
