Ne pripadam onima koji svoju nacionalnu pripadnost glorifikuju i romantizuju, bježim od svake vrste mitologizacije i trudim se da što realnije percipiram sopstveno nacionalno nasljeđe i karakter nacije kojoj pripadam. I u prošlosti i danas, bez obzira što mi danas izgledaju razočaravajuće u odnosu na sliku koju imam o precima. Poštujem svačije identitetske nazore, ali ne dozvoljam nikome da mi objašnjava moj nacionalni identitet. Oni koji to pokušavaju u mom sistemu vrijednosti su intelektualno, kulturološki i civilizacijski najobičniji marginalci, bez trunke mog poštovanja. Jednako kao i oni koji bježe od svog porijekla i misle da im tuđe ruho ljepše stoji. Ili da kažem - „lepše stoji“.
U potonje vrijeme su se strasti uzburkale u Crnoj Gori oko proćerivanja poznatog crnogorskog reditelja i igranja njegove predstave u Narodnom pozorištu u Beogradu nakon toga, što je poprimilo obilježja sukoba dva obrasca mišljenja unutar istog nacionalnog i vrijednosnog korpusa, u kojima se pomalo idealizuje sa jedne strane, a naoko radikalizuje sa druge. Vjerujem da kulturna saradnja sa drugim zemljama samo oplemenjuje sopstvenu kulturu, daje joj širinu. To se odnosi, naravno, i na Srbiju. Ali ne bez samopoštovanja. Smatrajući sebe normalnim ljudskim bićem i naravno da želim Srbiji da bude najprogresivnija država u Evropi i šire. Ali ne mogu zatvoriti oba oka i pričati o progresivnoj Srbiji, makar po mojim mjerilima, koja podrazumijevu i poštovanje mog nacionalnog identiteta, jer se plašim da je nema ni za seosko pozorište, a ne za Narodno pozorište. Nekako volimo da vidimo ono čega često nema kada hoćemo da dokažemo sopstvenu ispravnost. Radi potvrde mojih riječi, podijelio bih im kolumnu koja je poslužila kao razlog proćerivanja crnogorskog reditelja, da pokažu svoje pravo lice. U prilog tome govori i protekli skup na beogradskoj Slaviji.
Nacionalistički dernek
O tom protestu u organizaciji studenata na Vidovdan već je dosta rečeno, uključujući i rječitu simboliku tog vjerskog praznika. Bio je to klasični nacionalistički dernek, prepun mitoloških fantazmagorija i deprimirajućih poruka prema drugima, koje ne obećavaju nikakvo resetovanje Srbije na civilizacijski obrazac primjeren prostoru i vremenu kojem pripada. Mogu razumjeti konstrukciju kosovskog mita u vremenima iz prve polovinje XIX stoljeća, kada se stvarala iz ničega srpska nacija, izmišljanje fiktivnih junaka, poput Miloša Obilića, Pavla Orlovića, Jugovića i sličnih, kopiranje od strane Srpske crkve tajne večere, zavjeta i navodnog Jude u liku Vuka Brankovića, koji se pokazao u boju na Kosovu kao najveći junak od svih, ali mi je neukusno i besmisleno da srpska mladost, buduća politička, naučna i kulturna elita Srbije, ideološki i kulturološki obrazac budućnosti Srbije zasniva na lažnim srednjevjekovnim mitovima, kao načinu mobilizacije ionako nacionalistički i klerikalno zatrovane Srbije.
Sama najava govora Mila Lompara dovoljan je razlog da pristojan svijet začepi nos i ostane kod kuće. Žao mi je one kojima treba objašnjavati razloge. No, i nastup studenta sa šajkačom govori da on nije slučajno odabran. Kao ni učesnik novog Vučićevog mita, jer mit je srednje ime srpskog nacionalizma, „junak sa Košara“. Tim prije što je to do skoro bio albanski mit, koji je nedavno preuzet od strane Vučićeve Srbije. Čuli smo, između ostalog, da je Srbija bila brana „divljim hordama“, iako su, po kazivanjima poznate srpske istoričarke Olge Zirojević, najboljeg poznavaoca osmanskog perioda među srpskim istoričarima, srpski seljaci oduševljeno dočekali Osmanlije, koje su im smanjile dažbine skoro deset puta. Osmansko carstvo je bilo ozbiljno i uređeno carstvo, tako da su sa njima došle i mnoge dobre stvari, poput javnih kupatila i sl. Opstali su vjerski objekti, ispovijedanje hrišćanske vjere nije ukidano...
Nevjerovatno je, ali istinito, da skoro stoprocentno Srbi ne znaju za jednu od najvažnijih bitaka kojom je omogućen prodor Osmanlija u Evropu. Bitku kod Nikopolja 25. septembra 1396. godine. Tada su se hrišćanske snage, koje su činile Ugarska, Sveto Rimsko Carstvo, Francuska, Vlaška, Poljska, Engleska, Škotska, Švajcarska, Republika Venecija, Republika Đenova i vitezovi krstaši, suprotstavile nadiranju Osmanlija kod Nikopolja, u današnjoj Bugarskoj, i poražene upravo zahvaljujući srpskoj vojsci. To se desilo kada je Bajazitu, osmanskom sultanu, u odlučni čas kad je već pomišljao na povlačenje, priskočio u pomoć Stefan Lazarević sa srpskim konjanicima i preokrenuo bitku u poraz hrišćanske vojske. Dakle, ne da Srbija nije bila „brana divljim hordama“, upravo suprotno, zahvaljujući njoj, kao vazalnoj osmanskoj državi, Osmanlije su prodorle na Balkan. Pod uslovom da možemo smatrati Osmanlije kao „divlje horde“?
Pretorijanska garda
Način kako je koncipiran skup na Slaviji kao da je imao za cilj da uzavrije krvca u ljudima na skupu podizanjem nacionalnih emocija i mitske svijesti, tako da je bilo jasno da se prisutni neće tek tako razići. Očekivanja da će u redove srpske policije podstaknuti određenu konfuziju i zapitanost, pokazala su se kao potpuna zabluda. Upravo se pokazalo da je policijska mržnja prema demonstrantima, ogoljeno i nekontrolisano nasilje prema njima, razvijalo i zadnje sumnje da policija, žandarmerija i ostale institucije sile neće biti najveći problem u borbi protiv Vučićevog autokratskog režima. Ako se tome pridodaju, po svoj prilici, Dodikovi preobučeni policijski kerberi i paramilitarne snage, koje su dobile uniforme slične policijskim i maske da sakriju identitet, a i ovlašćenja da mogu da primjenjuju silu, onda studenti i oni koji ih podržavaju imaju protiv sebe ozbiljne državne siledžije, sa kojima će biti vrlo problematično izaći na kraj. Sama činjenica da policija i žandarmerija nose maske na lice, bez uporišta u zakonu, jer je to predviđeno samo za hvatanje teških kriminalaca, da ne nose značke sa brojem, niti svoje generalije na uniformi, govori o planiranoj upotrebi nasilja. Očito se radi o pretorijanskoj gardi jednog ozbiljno problematičnog čovjeka.
Jasno je da je Aleksandar Vučić ogroman novac ulagao u institucije sile i u medije, kao dva stuba svoje autokratske vladavine. Teško je očekivati od policijske i siledžijske pameti paramilitaraca da shvate da prebijaju buduće ljekare koji će ih liječiti, preofesore koji će im učiti đecu, inžinjere koji će im stvarati proizvode od kojih će dobijati penzije, zubare koji će im praviti proteze, IT-evce, bankare... a da svoju budućnost stavljaju u ruke onih koji su na kraju životne dobi, kriminalcima, lopinama i prevarantima. Ko će im śutra obezbjeđivati penzije, ako rašćeraju tu mladost po bijelome svijetu?
Jedna stvar mi nikada neće biti jasna: da li ljudi na vlasti misle da će vladati do kraja života? Da li su svjesni da što više nasilja sprovode prema narodu, što više nepočinstava rade, što više štete prave, to će im život kad padnu sa vlasti biti veća mora.
Partijska policija
Nema sumnje da Demokrate u Crnoj Gori kopiraju politiku Aleksandra Vučića. I po pravljenju od policije partijske policije i po obračunu sa nezavisnim medijima. Njihov je problem, a sreća za Crnu Goru, što su davno dostigli svoj zenit i što se polako, ali sigurno približavaju cenzusu na izborima. Da je Crna Gora postala nakaradna kopija Srbije, dok se tobože bori za članstvo u EU, jasno je po tome što se vlast poistovjetila sa državom i što se borba za demokratiju, poštovanje zakona, slobodu medija i poštovanje ljudskih prava i sloboda poistovjećuje sa napadom na pravosuđe, policiju, moćnike iz vlasti, smatra napadom na državu. Postoji li institucija u Crnoj Gori, tužilaštvo, sudovi, da zapitaju Demokrate po kojim to zakonima oni vrše „lustraciju“ u policiji po partijskim principima, po kojem to zakonu oni vrše veting, ko ih je ovlastio da oni o tome odlučuju?
Nažalost, nekadašnje stamene Crnogorce danas je zamijenilo konvertitstvo. Skoro čuh da je moj nekadašnji prijatelj, bivši ambasador u Argentini, bivši predśednik skupštine Matice crnogorske, predvodnik delegacija sa kojima sam se kao predśednik crnogorskog saveza udruženja sastajao u Beogradu, tri puta morao više da se trudi u odnosu na ostale da bi uspio u vrijeme vlasti oko DPS-a? I sad se ostvario na pravom mjestu, među prevarantima, populistima, bez ikakve ideologije, sa otvorenim oportunističkim pobudama da napreduju bez truda i bez znanja. Evo, ja se takođe više od tri puta trudim u borbi za CrnuGoru i nikad ništa ne dobih od tog DPS-a. Niti tražim. Ja to ne radim za naknadu. A śeđeti na istoj stolici sa Ljaljom, Bogdanovićem, Mandićem, Radunovićem, Jolom Vučurovićem, Markom Kovačevićem, ... i odatle nekome držati moralne pridike je teški bezobrazluk i nesojstvo. Pa još i zavisiti od njihove volje?!
Još malo o normalnosti i prijateljima. Kao što je igranje predstave „Gospoda Glembajevi“, po meni, privid normalnosti, tako je i učešće pristojnih ljudi u žiriju u kojem je Želidrag Nikčević, Srbin iz Srbije, srpski državljanin i ontološki mrzitelj svega crnogorskog, privid naopake normalnosti. Samo je falio Aleksandar Raković pa da Trinaestojulska nagrada poprimi sve karakteristike šovinističke farse. Nije prvi put da se sa mojim prijateljem razilazim u mišljenju da li treba davati legitimitet osobama koje ne zaslužuju ljudsko poštovanje, time što ćete sa njima učestvovati u tv emisijama, žirijima ili bilo kojem vidu javne afirmacije. Posebno što se dodjelom Trinaestojulske nagrade Pavlu Đurišiću, popu Maci Vukojičiću i popu Slobodanu Šiljku ponizila Crna Gora, 13. jul, kao simbol prvog ustanka u Evropi protiv fašističke okupacije, pljunulo na medalje za hrabrost mog pokojnog oca, pa ako hoćete i na sav moj trud, đa i trud tog mog prijatelja i trud nama sličnih da objasnimo Crnoj Gori da ideologija koja je dovela sadašnju vlast u situaciju da odlučuje o sudbini Crne Gore, zajedno sa Crkvom Srbije, kao najvećem rasadniku svega opskurantnog, vodi Crnu Goru stranputicom, udaljava od civilizacije, čini je državnim provizorijumom i lakim plijenom najgorih.
Usput, čestitam Milošu Karadagliću na nagradi.
