- Sprovođenje reforme sektora bezbijednosti neminovno prate brojni izazovi. Najizraženiji je onaj vezan za bezbjednosno i institucionalno nasljeđe vojske, policije i državne bezbjednosti, gdje su duboki trag ostavili autoritarna društva iz koje potiču zemlje Zapadnog Balkana, kao i ratno nasljeđe istog prostora, kaže za Portal Analitika Miroslav Hadžić, predsjednik Upravnog odbora Centra za civilno-vojne odnose, profesor na Fakultetu političkih nauka iz Beograda i jedan od najznačajnijih stručnjaka u regionu iz domena bezbjednosti.
- Iluzorno je očekivati da je moguće brzo primijeniti reforme. Ali, donošenjem jasnih zakona po demokratskim standardima, razvojem procedura, angažovanjem javnosti, moguće je ubrzati taj proces, kaže Hadžić.
Bezbjednost je javno dobro: Zbog svega toga, smatra Hadžić, neophodno je da građani nadziru sektor bezbjednosti, jer je upravo javni nadzor počiva na “ustavom garantovanom pravu građana da pitaju, znaju i budu obaviješteni o svim odlukama i procesima koji utiču na njihov život”.
- Da bi građani mogli da nadziru one koji vode računa o njihovoj bezbjednosti, moraju, prije svega, da shvate da je bezbjednost - javno dobro. To nije nešto što pripada državi, šefu države, predsjedniku vlade. Naprotiv, i država i njeni funkcioneri su tu da ispune obavezu prema građanima, a to je da im omoguće bezbjednost na efikasan i efektivan način. A od javnosti, od nivoa akademske zajednice i razvijenost civilnog društva, zavisi kojim će se tempom vršiti reforma i nadzor sektora bezbjednosti”, kaže Hadžić i dodaje da multinacionalnost dodatno pozitivno doprinosi reformama, jer takve grupe imaju dodatni interes da reforma bude transparentna.
Sinergija NATO i EU: Kako su evroatlantske integracije danas izbor mnogih u regionu, Hadžić smatra da je neophodno shvatiti sinergijsku vezu između onoga što predstavlja bezbjednost prilikom pridruživanja NATO-u i EU.
- Riječ je o dvije različite forme saradnje, a obje u temelju imaju želju da se živi bezbjedno. U Evropskoj uniji su praćene ekonomskim, političkim i drugim oblicima integracije, dok su u NATO-u usmjerene na odbranu i podsticanje zajedničke bezbjednosti. Nema protivurječnosti, već je dobrobit njihova sinergija, objašnjava Hadžić neminovnost uključivanja u ove sisteme.
Vojska kao status i izazov države: Aktuelne reforme sektora bezbjednosti Hadžić opisuje kao “dio uvezenog paketa”, tačnije neminovnosti evroatlantskih integracija Zapadnog Balkana. Pokušaj prilagođavanja jedinstvenom okviru bezbjednosti za neke će, sasvim sigurno, biti veoma težak korak. Međutim, on ističe da su reforme zemalja u regionu danas svedene na samo jedan njen segement – reorganizaciju.
- Zbog sklonosti ka preuzimanju gotovih rješenja mogu nastati prvi problemi. Jer, svaka zemalja ima svoje osobenosti, i da bi započela reforme u sektoru bezbjednosti, mora da pođe od vlastitog konteksta. To znači da mora jasno da definiše ciljeve reforme, izabere sredstva, napravi proračun koliko će je koštati cijela reforma, kao i prognozu koliko će ona trajati. Druga grupa problema proizilazi iz činjenice da je reforma dugotrajan proces, pa se postavlja pitanje kako je koordinirati i obezbijediti njeno sinhrono sprovođenje među svim akterima – od vojske, preko policije i državne bezbjednosti, do institucija države, kaže Hadžić napominjući da preduslov reforme jeste definisanje strategije nacionalne bezbjednosti.
- Sve navedene analize, konačno, treba da budu objedinjene u jednom dokumentu - državnom planu reforme. U njemu treba jasno da budu naznačeni svi elementi: od definisanja stanja, ciljeva i procedura, do toga ko kontroliše i nadzire tokove reforme, a to bi trebalo da budu Parlament i javnost. Ovakav državni plan reforme bi trebalo da predlaže Vlada, a usvaja Parlament, zaključuje Hadžić.
K.Jerkov
