Potpuno zasijenjena pompeznom i bombastičnom transakcionom diplomatijom američkog predsjednika Donalda Trampa, kojom je nakon dvije godine okončano izraelsko sistematsko razaranje Gaze i eliminacija njenog stanovništva, predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen uputila se na još jednu zapadnobalkansku turneju - drugu od početka svog drugog mandata - nudeći transakcionu ponudu: Reforme za novac, a u perspektivi i za članstvo u Uniji, piše hrvatski Večernji list.
Njena ponuda, koja se suštinski nije promijenila od početka Putinove invazije na Ukrajinu, nailazi na različit prijem kod lidera zemalja Zapadnog Balkana, koje su sve formalno izrazile interesovanje za članstvo u Uniji.
Najnaprednije kandidatkinje
Na jednoj strani su Albanija i Crna Gora, koje, kako se trenutno čini, imaju realne šanse da uđu u Evropsku uniju krajem ove decenije.
Na drugoj strani nalaze se Bosna i Hercegovina, Srbija, Sjeverna Makedonija i Kosovo - zemlje koje uglavnom ne pokazuju posebnu želju za pridruživanjem Uniji i malo šta čine da se to dogodi, izuzev Sjeverne Makedonije koja je na početku svog evropskog puta bila perspektivna kandidatkinja, ali se zatim suočila sa nemilosrdnom i apsurdnom blokadom Grčke, a potom i Bugarske.
Čini se da čak i plan putovanja predsjednice Komisije odražava pomenute razlike u evropskoj perspektivi između kandidatkinja.
Fon der Lajen je tako najprije posjetila najnaprednije zemlje, dok su ostale ostavljene za kraj turneje.
Evropska liderka se u ponedjeljak najprije uputila u Tiranu, što ne iznenađuje s obzirom na to da je Albanija nova zvijezda u Briselu i uzdanica politike proširenja EU. U Tiranu je stigla s darovima, obećavši ukidanje rominga između Albanije i EU naredne godine i 100 miliona eura iz Plana rasta.
Albanija je od kraja prošle godine otvorila čak četiri pregovaračka klastera, a planira da otvori i posljednji do kraja godine, što je nužno ako zaista želi da zaključi pregovore i na vrijeme potpiše pristupni ugovor za ulazak u Uniju 2030. godine, s obzirom na to da su za ratifikaciju tog ugovora potrebne dodatne dvije godine.
To pokazuje da je albanski premijer Edi Rama ozbiljan kada kaže da je EU jedino „carstvo“ kojem Albanija želi pripadati. Tirani je Trampova administracija prije nekoliko mjeseci neformalno nudila investicije ukoliko bi Albanija odustala od ulaska u EU - da, Trampova Amerika, u skladu sa svojom antievropskom agendom, ne podržava proširenje Unije - a albansko insistiranje na punopravnom članstvu dokazuje da je albansko rukovodstvo, uprkos bliskim vezama s Vašingtonom, odbilo američku ponudu.
Iz Albanije je predsjednica Komisije otputovala u Crnu Goru - nominalno najnapredniju kandidatkinju i jedinu koja je otvorila sva pregovaračka poglavlja, ali koja posljednjih godina stagnira, zahvaljujući zastoju u sprovođenju proevropske agende u crnogorskom parlamentu, na čijem je čelu Andrija Mandić, vodeći prosrpski i proruski političar u Crnoj Gori.
Spoljno-politički diletantizam
Fon der Lajen je juče boravila u Bosni i Hercegovini, nakon što je Savjet ministara, uprkos brojnim blokadama, nedavno ipak usvojio Reformski program - ključni dokument čije je usvajanje i implementacija preduslov za povlačenje evropskih sredstava, ali i za nastavak pristupanja Uniji. Iako je to dobar znak, BiH na tom putu, zbog očekivanih opstrukcija iz Republike Srpske, očekuju brojna iskušenja.
Ursula fon der Lajen danas stiže u Srbiju, čiji predsjednik Aleksandar Vučić povremeno govori o ulasku u Uniju, ali je svojim diletantskim spoljno-političkim potezima u posljednjim mjesecima - neslavni „sastanak s Trampom“ u Mar-a-Lagu na Floridi, odlazak na vojne parade u Moskvi i Pekingu... - kao i činjenicom da Srbija već duže nije ispunila nijedan uslov za članstvo, dokazao da Srbija više nije ozbiljna kandidatkinja za ulazak u Uniju.
Turneja se završava posjetama Kosovu i Sjevernoj Makedoniji - zemljama koje, poput Srbije, zbog subjektivnih i objektivnih razloga, više ne mogu da uskoče u naredni talas proširenja EU do kraja ove decenije.
