Instalacija ovog jedinstvenog sistema u svijetu je počela 2003. godine, kada je Evropska unija sa 45 miliona eura finansirala izgradnju dijela ovog složenog postrojenja. Radovi na prvoj fazi su trajali do 2006. godine, a godinu kasnije - instalirani su solarni kolektori instalisane snage 490 kWp. Ukupne investicije u postrojenje su do 2013. godine narasle na više od 70 miliona eura.
Crnogorski novinari su prošle sedmice boravili u studijskoj posjeti Španiji, a cilj je bio obuka o izvještavanju o ekološkim temama. Projekat je finansirala Evropska unija, a realizator je kompanija Eptisa u saradnji sa crnogorskim Ministarstvom održivog razvoja i turizma. U okviru studijske posjete, novinari su obišli centralu u Pintu, udaljenu 25 kilometara od Madrida.
- Sistem sa centralom za biometanizaciju je izrađen po najsavremenijim svjetskim standardima, proizvodi godišnje oko 117 gigavatsati električne energije, a strujom snabdijeva 28.000 okolnih domaćinstava. Sanitarna deponija i reciklažni centar prikuplja smeće i komunalni otpad sa terirorije zapadnog dijela grada Madrida - sa oko milion stanovnika. Postrojenje je energetski efikasno, rentabilno i ekološki „čisto“, priča ponosno za Portal Analitika Rikardo Moreno direktor ovog postrojenja kojim upravlja kompanija „Gedesma“.Struja iz tri izvora: Godišnja proizvedena količina električne energije u ovoj centrali je jednaka dvomjesečnoj iz crnogorske HE „Perućica“. Ono po čemu je ovaj sistem jedinstven u svijetu jeste da se struja generiše iz tri izvora: iz bioplina, sagorijevanjem viška ispusnih gasova i iz solarnih kolektora.
Osnovni i najveći izvor struje je bioplin, koji se dobija biometanizacijom smeća na sanitarnoj deponiji smještenoj u blizini postrojenja.
Tehnički gledano, biometanizacija je prirodni proces razlaganja organskih materija u smeću od strane mikroorganizama, u odsustvu kiseonika, svjetlosti i u specifičnim uslovima. Tako dobijen bioplin je bogat metanom (oko 60 odsto bioplina je metan, a ostalo je ugljendioksid) i zato može, kao i prirodni gas, da se spaljuje da bi se proizvela energija u uređaju za kogeneraciju koji omogućava kombinovanu proizvodnju struje i toplote u cilju maksimizacije iskorišćenja instalacije. Bioplin se iz deponije vadi pomoću instaliranog metalnog zvona, nakon što se zapečati specijalno dizajnirana deponija. Sagorijevanjem bioplina dobija se godišnje oko 117 gigavatsati električne energije, a instalisani kapacitet svih 11 kogeneratora je 15.543 KWe.Korišćenje viška toplote ispusnih gasova: Sagorijevanjem bioplina u kogeneratorima dobijaju se gasovi visokih temperatura koji su ekološki sporni. Zbog toga su se u „Gedesmi“, dosjetili da iskoriste ove gasove visokih temperatura.
Operacija je vrlo jednostavna: vrući gasovi se sakupljaju u razvodniku, koji uz pomoć sistema sa vodom pokreće turbinu koja generiše električnu energiju. Na ovaj način, dobija se dodatnih sedam gigavatasati električne energije.
- Ta proizvedena količina struje je mala u odnosu na onu koja se generiše iz bioplina, ali su ispusni gasovi ekološki „čisti“, objašnjava Moreno.
Specijalna sanitarna deponija: Sanitarna deponija je, prema riječima Morena, smještena neposredno pored postrojenja za biometanizaciju i na njoj se odlaže čvrsti otpad koji se ne može reciklirati.
- U pitanju je višeslojni, zatvoren i kontrolisan sistem koji podrazumijeva izgradnju posebnih podloga, u cilju zaštite tla od procijednih voda. Veoma je bitno odvojiti dva sloja otpada, kao i otpad od zemlje, a to se radi pomoću specijalnih - tankih plastificiranih slojeva. Čitav sistem je napravljen tako da se vrši poseban tretman procijednih voda. Sloj uz metalno zvono za biometanizaciju je od pijeska, a čitav sistem funkcioniše tako da se strogo poštuju propisi o količini zagađivača (hloridi, fluoridi, teški metali, SO2, NOx), navodi Moreno.
Deponijski bioplin je mješavina metana i ugljendioksida, a iz tone kućnog otpada dobije se prosječno 350 metara kubnih tog gasa. Tehnički gledano, za različite vrste smeća iz domaćinstva, potrebno je različito vrijeme za njegovu razgradnju.
Za prirodnu razgradnju ostataka voća potrebno je oko tri mjeseca, drveta oko šest mjeseci, papira od tri do 12 mjeseci. Najviše vremena treba za prirodnu razgradnju staklenih boca, koja traje više od 1.000 godinu, dok se aluminijske limenke razlažu za deset godina.Reciklažni centar u okviru postrojenja je klasične forme, jer reciklira drvo, plastiku, ambalažu i metal. Stepen reciklaže zavisi od materijala otpada i kreće se od 15 odsto za drvo, do 50 odsto za aluminijum.
Na kraju, ali ne i najmanje važno, ovo postrojenje nudi i jednostavno i efikasno rešenje za prečišćavanje otpadnih voda, dok biljni ostaci nakon metanizacije postaju đubrivo čiji kvalitet zavisi od upotrebljenih biljnih vrsta. Godišnje, u jednom smjeni ovo postrojenje primi oko 140.000 tona smeća. Radno vrijeme u ovoj jedinstvenoj fabrici traje od devet do 15 sati, a zarade radnika se kreću od 800 do 1.200 eura, što je nešto manje od prosječne zarade u Španiji koja iznosi 1.300 eura. Izgradnja ovog postrojenja je finansirana novcem iz EU, a čitav projekat bi mogao da posluži kao primjer Crnoj Gori kako da riješi najaktuelniji problem izgradnje sporne sanitarne deponije na Vasovim vodama.
Predrag ZEČEVIĆ
