U Izvještaju o ljudskim pravima u Crnoj Gori od referednuma do početka pregovora sa Evropskom unijom, iz te nevladine organizacije su naveli da je ostvaren napredak izgradnjom relativno kvalitetnog institucionalnog i normativnog okvira.
GA je u istraživanju, od crnogorske nezavisnosti u maju 2006. godine, do početka pregovora sa Unijom u junu 2012. godine, registrovala prijavljene slučajeve grubog kršenja ljudskih prava, i neefikasno postupanje nadležnih državnih institucija u istraživanju i procesuiranju tih slučajeva.
„To je dovelo do visokog nivoa nekažnjivosti državnih službenika koji su kršili ljudska prava. Osnovni nedostaci institucija bili su nedovoljni budžeti i nedovoljni administrativni i kadrovski kapaciteti“, navodi se u Izvještaju.
U GA smatraju da je loše za građanski koncept države i samu borbu za ljudska prava dominantna politika da se problematika ljudskih prava daje manjinskim narodima.
„Tokom posmatranog perioda relativno dobro je izgrađen institucionalni okvir, ali u praksi nije dao zadovoljavajuće rezultate. Zabrinjavajuće je da je u pojedinim institucijama kadrovska popunjenost bila i ispod 50 odsto u odnosu na sistematizovana radna mjesta“, kaže se u Izvještaju.
Navodi se da nije bilo istraga u velikom broju registrovanih slučajeva ili da su kasnile, „što je dovelo do pada povjerenja građana koji su prijavljivali kršenja u institucije“.
„To je u jednom broju slučajeva kod građana dovelo do odustajanja od daljeg procesuiranja ili prihvatanja izvinjenja državnih službenika, koje je dovelo do aboliranja krivaca i nekažnjivosti“, kazali su iz GA.
Oni su ocijenili da saradnja Vlade i nevladinih organizacija u posmatranom periodu nije bila adekvatna sve dok za premijera nije izabran Igor Lukšić.
Od tada, kako su kazali iz GA, Vlada je počela ostvarivati kvalitetnu saradnju po brojnim pitanjima.
Ministarstvo za ljudska i manjinska prava, navodi se u Izvještaju, od nezavisnosti realizovalo je najviše aktivnosti u oblasti rodne ravnopravnosti i pravima Roma.
„Najveće zamjerke na rad tog resora odnose se na vrijeme kada je ministar bio Ferhat Dinoša, koji je javno saopštavao homofobične i nacionalističke stavove. U tom periodu je i odnos Ministarstva sa NVO sektorom bio najlošiji, i rad tog resora je ocijenjen polovično transparentno“, naveli su iz GA.
Oni su rekli da Ministarstvo pravde, iako je to bilo predviđeno planom Vlade, nije predložilo legislativu u oblasti alternativnih sankcija čime bi se, kako smatraju, doprinijelo smanjivanju prenatrpanosti u zatvorima.
„U sklopu istraživanja transparentnostidržavnih organa ovo Ministarstvo ocijenjeno je kao polovično transparentno. Najlošiju ocjenu taj resor je dobio zbog toga što na svom sajtu nije objavljivalo informacije o ključnim dokumentima vezanim za javne nabavke, nije objavljen ni plan rada za 2012, strategija razvoja, izvještaj o radu za 2011“, kaže se u Izvještaju GA.
Sudovi su, kako se navodi, značajno ubrzali rješavanje postupaka u posmatranom periodu.
To je, kazali su iz GA, rezultiralo većim brojem osuđenih za krivična djela što je dovelo do prenatrpanosti zatvora.
„Od 507 praćenih suđenja, samo je 9 trajalo duže od pet godina. Međutim registrovani su postupci u kojima je traju toliko da se sumnja da je došlo do kršenja prava na suđenje u razumnom roku, prije svega zbog činjenice da se radi o suđenjima po navodima za policijsku torturu“, navodi se u Izvještaju.
Iz GA su ocijenili da Tužilaštvo, kao najvažnija institucija za zaštitu ljudskih prava, nije bilo dovoljno aktivno u toj oblasti.
„Izostale su istrage po brojnim navodima o ozbiljnim povredama ljudskih prava, tamo gdje su istrage započele u velikom broju slučajeva su kasnile i nijesu dovele do identifikacije počinilaca i nalogodavaca zločina“, kaže se u Izvještaju.
Takvi primjeri su, kako su precizirali, istrage u ratnim zločinima, i u sljučajevima ubistva i prebijanja novinara.
Skupštinski Odbor za ljudska prava i slobode, naveli su iz GA, dobio je od NVO sektora visoke ocjene za rad.
U GA smatraju da je Fond za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava, jedna od rijetkih institucija koja je u kontinuitetu funkcionisala uz brojne nepravilnosti i u čijem radu nije ostvaren ni najmanji napredak.
Oni smatraju da Ombudsmanu nije obezbijeđena ekonomska i politička nezavisnost.
„Budžet Ombudsmana nije bio dovoljan za kvalitetnu realizaciju svih nadležnosti i Ombudsman nije samostalno raspolagao budžetom, a kadrovski kapaciteti institucije nijesu bili popunjeni“, rekli su iz GA.
Oni su ocijenili da je Agencija za zaštitu ličnih podataka i slobodan pristup informacijama realizovala preventivne, dok su represivne mjere bile nedovoljne.
Predsjednik Skupštine Ranko Krivokapić kazao je,na predstavljanju Izvještaja, da je Crna Gora prešla dug put od vremena kada je odbrana ljudskih prava bila dostignuće pojedinca, do institucija koje ih same štite.
„To je bio put stalnih izazova. Crna Gora je mala zemlja i to je prednost, jer je u njoj sve vidljivije i transparentnije“, naveo je on.
Krivokapić je ocijenio da se snaga demokratije mjeri odnosom države prema manjinskim grupama.
Ministar ljudskih i manjinskih prava Suad Numanović je naveo da će pregovori sa EU dovesti do daljeg napretka u zaštiti ljudskih prava i primjeni evropskih standarda.
"Ljudska prava u Crnoj Gori su garantovana Ustavom i zakonima“, kazao je Numanović i podsjetio da je delegacija Vlade u januaru u Ženevi predstavila Izvještaj o ljudskim pravima.
On je ocijenio da su institucije koje se bave manjinskim pravima doprinijele razvoju građanske države.
Ambasador Sjedinjenih Američkih Država Su Kej Braun /Sue K. Brown/ rekla je da su ljudska prava najveći prioritet te zemlje, ocjenjujući da je Crna Gora napredovala u poštovanju ljudskih i prava manjinskih grupa.
„Snažne institucije koje štite ljudska prava, jedan su od stubova demokratije“, dodala je ona.
