Banjević: Crnogorci uopšte ne znaju sopstvenu istoriju

Tokom svog djelovanja Matica se zalagala i za integraciju de­mokratske i suverene Crne Go­re u mediteranski i evropski kulturni prostor, kako u oblasti društvenih odnosa i ljudskih prava, tako i kulturi, medijima, nauci i umjetnosti i za ustanov­ljavanje univerzalnih kriteriju-ma i evropskih standarda. Od svog osnivanja Matica se za­lagala i za obnovu crnogorske državnosti i to je bila osnova njenog programa iz 1999. godi­ne pod nazivom „Crna Gora pred izazovima budućnosti". Nakon obnove nezavisnosti Cr­ne Gore Matica je 2011. godine obznanila svoj novi program u kojem se bavi novim, savreme-nim izazovima nezavisne drža­ve Crne Gore.

To je tema razgovora Pobjede sa predsjednikom Matice crno­gorske, književnikom Bran­kom Banjevićem. Za Pobjedu Banjević govori o strategiji i suštinskim problemima unu­trašnje restitucije Crne Gore, „višku" crnogorske istorije, nesređenosti države i njenih insti­tucija, obrazovnom sistemu, crnogorskim medijima, poten­cijalima i pravcima ekonom­skog razvoja Crne Gore...

Matica crnogor­ska je svoj prvi cjelovit pro­gram sačinila još 1999. godine. Govoreći šta je bio motiv Banjević je rekao:

-Taj naš prvi pro­gram radili smo vrlo ozbiljno još od 1994. godine. On je bio posvećen istorijskom položaju Crne Gore i putovima kojim je mogla da izađe iz stanja u ko­jem se našla.

To stanje je mnogima izgledalo beznadežno i konačno. Crna Gora je bila okupirana, fizički okupirana, a još odavno je bila okupirana ideološki. Njena svi­jest je bila potpuno zaposjed­nuta. Ta zaposjednuta svijest Crne Gore, u koju se uselio tuđi politički interes i, na žalost, po­stao emocija dobrog dijela nje­nih stanovnika, nastala je kao rezultat propagande, sistema školovanja, raznih pojedinač­nih interesa...

Crna Gora je za sto godina ta­kve Svijesti izgubila samu sebe u gotovo svim segmentima. Ko­načno je bila dotučena devede­setih godina. U toj situaciji sna­ge koje to nijesu prihvatale kao konačnost pokušavale .su da se okupe oko odbrane naših vri­jednosti, oko odbrane interesa Crne Gore. Svoje viđenje puta Crne Gore u budućnost Matica je saopštila tada sa namjerom da ljudi vide da postoji izlaz.  Matica je cio svoj kulturno-politički napor ula­gala da se dođe do nezavisnosti Crne Gore, jer je ta nezavisnost uslov za slobodu, ličnu i druš­tvenu, za građanski život Crne Gore, koji mora da bude oslo­bođen od svega što sputava. Ali, nije od Matice to počelo. Iz­među dva rata su postojale stvaralačke snage, pisci, slika­ri... Postojao je između dva rata i veliki politički pokret. Bili su za to da se vaspostavi Crna Go­ra kao država.

Mi smo željeli da skrenemo pa­žnju na to da je kontinuitet istorije na ovom prostoru mnogo dublji nego što je bilo prezenti­rano preko istorijske nauke ili preko školskih programa u koje je ta nauka bila penetrirana. To su bili vaspitni programi koji su generacije pripremale na prihvatanje stanja u kojem se Crna Gora zatekla tuđom voljom. Govoreći da li se tu radilo o „višku istorije'' o kojem se svojevremeno pisalo Banjević je kazao:

-Prije bih rekao da je to privid istorije. Najviše se priča o istoriji, a Crnogorci uopšte ne znaju sopstvenu istoriju, oni su je zaboravili. Neki događaji i pojedinačna sjećanja na njih su bili istorija. Suštinsku istoriju, koja je dove­la do stvaranja slobodnog čo­vjeka na ovom prostoru, do stvaranja sistema vrijednosti koji se zove čojstvo i junaštvo, a to je moralni sistem kojeg mogu imati samo slobodni ljudi, Cr­nogorci su zaboravili. A taj sistem vrijednosti pred­stavljao je najviši oblik društve­ne odnjegovanosti čovjeka. Taj istorijski put, koji je uzdigao čovjeka do slobode u Crnoj Go­ri, koji je stvorio zakone slobo­de, zakone moralnosti najvišeg reda, Crnogorci su zaboravili. Prekinuta je unutrašnja svijest, istorijska nacionalna podsvijest; kojaje živjela u svima, koja je bila crnogorska samosvijest. Ona je brisana zadnjih sto godi­na. Taj visak istorije u suštini je samo priča o događajnosti koja nije suštinska istorija.

Foto:Pobjeda.me