Latentna opasnost savremene ekonomije jeste inflacija. Da imamo sopstvenu valutu inflacija do 5 odsto koja je bila u Crnoj Gori u 2012.godini, mogla bi biti stimulativna za privredu, ali srećom iz više razloga bolje je što imamo euro, jer bi inflacija bila neuporedivo veća uz lokalnu valutu. Porezi sve više postaju instrument socijalne preraspodjele nacionalnog dohotka i sredstvo privredne intervencije, a novac i kredit gube karakter neutralnosti i postaju prvorazredno sredstvo za održavanje ekonomskih aktivnosti.
Da bi se razumjela kompleksna ekonomska dešavanja, pored dobrog obrazovanja, iskustva, dobre informisanosti, neophodno je i poznavanje istorije ekonomskih kretanja iz kojih bi morali da prepoznamo prave lekcije. Priznanje čelnika MMF o neutemeljenosti njihovog prethodnog insistiranja na štednji bez alternative, je prilog daljem pristupu problemima, ali ništa novo u smislu da nije bilo kritičkih stavova struke koja se suprostavljala prethodnoj politici, mimo štrajkova širom Evrope. Mada, adresa sa koje dolazi neki stav opredjeljuje i njegovu specifičnu težinu mimo sve lokalne pameti.To je u jednu ruku vrlo razumljivo, ali u drugu izaziva mučninu koliko se blanko nekritički prihvataju stavovi ino „eksperata“. Greška je generalizovati, tako da i ovaj kritički stav treba uzeti uz stepen odstupanja izuzetaka koji potvrđuju pravilo.
Ekonomska teorija razvoja tržišne ekonomije vremenom se mijenjala. Jedno vrijeme se smatralo da je slobodna konkurencija najbolje sredstvo osiguranja ravnoteže između proizvodnje i potrošnje, a u skladu sa tim intervenciju države treba što više eliminisati. Suprotno prethodnoj teoriji, ekonomska misao je izrodila ideju o potrebi aktivne uloge države i nužnosti svjesne akcije i ekonomske politike. Budžet, porezi, novac i kredit poprimaju novo značenje i postaju centar djelovanja na privredni život. Budžet sve više postaje instrument antikrizne politike.
Porezi kao instrument preraspodjele bogatstva: Porezi sve više postaju instrument socijalne preraspodjele nacionalnog dohotka i sredstvo privredne intervencije, a novac i kredit gube karakter neutralnosti i postaju prvorazredno sredstvo za održavanje ekonomskih aktivnosti. Lično preferiram tržišnu utakmicu, jer gdje imamo intervenciju države postoje i mogućnosti preferencije prema pojedinim igračima, ali idealnog tržišta nikad nije postojalo tako da bi optimalno bilo minimalno uplitanje države. Međutim, gdje je prava mjera?
Da li treba stalno ponavljati neke stavove kao mantru da bi bili i usvojeni? Postojeći ekonomski sistem nije automatski uravnotežen, već sklon neravnoteži, a ekonomska politika ima ulogu da sistemski sprečava faktore neravnoteže i izaziva obratne snage. Svim sredstvima treba djelovati na investicije i potrošnju. Porezima, kamatnim stopama i kreditnom ekspanzijom, javnim dugom i radovima, socijalnim davanjima itd. treba održavati potrošnju i investicije na nivou potrebnom za stalni razvoj. Naravno, svaka akcija mora biti posledica kvalitetnih analiza koje uvažavaju karakteristike sopstvene privrede, raspoloživih resursa i mogućnosti korištenja pojedinih instrumenata limitiranih prethodnim promašajima.
Inflacija kao latentna opasnost: Latentna opasnost savremene ekonomije jeste inflacija. Da imamo sopstvenu valutu inflacija do 5 odsto, koja je bila u Crnoj Gori u 2012.god., mogla bi biti stimulativna za privredu, ali srećom iz više razloga bolje je što imamo euro, jer bi inflacija bila neuporedivo veća uz lokalnu valutu. Inflacija karakterizirana gotovo stalnim rastom cijena i padanjem kupovne moći novca, je prvorazredni problem. Međutim, inflacija nije jedina, pa čak ni glavna preokupacija ekonomske politike savremenih država. Ekonomska ekspanzija i stabilan rast važniji su problemi. Stope privrednog rasta su veoma promjenljive i ne tako lako predvidive. Pred ekonomsku i finansijsku politiku uopšte, a monetarno kreditnu posebno, postavljaju se dva problema: prvi je problem stabilnosti cijena, inflacija i deflacija, a drugi problem uravnoteženog, kontinuiranog i bespotresnog privrednog razvoja i ekspanzije. Ta dva međusobno povezana problema dominiraju i najsnažnije utiču na formiranje monetarno kreditne politike, koja u Crnoj Gori ima na raspolaganju limitirane instrumente monetarne politike. Vlast treba da stvara zaposlenost, podiže aktivnost, stimulira potražnju i neposredno troši radi održavanja ekonomske aktivnosti. Prirodno je da promjena situacije izaziva i promjenu koncepcije uz poštovanje strateških ciljeva. Ekonomska misao je toliko uznapredovala da se za većinu boljki zna konkretan lijek, međutim mnogo toga zavisi od znanja, volje i resursa da li ih je moguće i primjeniti. Koji je najznačajniji resurs? Pa naravno čovjek, ali funkcionalno znaven i etički ispravan, sa voljom i stimulacijom da materijalizuje znanje i unaprijedi postojeće stanje.(Autor je radio na istaknutim pozicijama u Centralnoj banci, projektima Svjetske banke i komercijalnim bankama)
