U HRA tvrde da krivično djelo „Izazivanje panike i nereda“, koje sankcioniše „lažne vijesti“, kao oblik klevete, odstupa od pravnog poretka Crne Gore, jer sadrži i zatvorsku kaznu i formulacije koje svojim nepreciznostima dozvoljavaju odstupanja od međunarodnih standarda slobode izražavanja.
HRA će zbog toga, kako najavljuju, u najkraćem roku Ustavnom sudu podnijeti inicijativu za ocjenu ustavnosti tog člana Krivičnog zakonika.
“Zbog toga je posebno problematično krivično djelo “Izazivanje panike i nereda” iz čl. 398 Krivičnog zakonika Crne Gore (KZCG), zbog koga je bila zatvorena novinarka Anđela Đikanović, kao i dvojica novinara Gojko Raičević i Dražen Živković, a kojim je propisana kazna zatvora do tri godine za novinare i sve one koji “putem medija ili drugih sredstava javnog informisanja ili sličnih sredstava ili na javnom skupu” iznesu ili prenesu “lažnu vijest ili tvrđenje” i time izazovu “paniku, ili teže narušavanje javnog reda ili mira ili osujete ili značajnije ometu sprovođenje odluka i mjera državnih organa ili organizacija koje vrše javna ovlašćenja””, navodi se u saopštenju HRA.
U HRA ističu da KZCG ne definiše šta se smatra “lažnom vijesti”, ni šta se smatra izazivanjem panike, niti sadrži okolnosti koje mogu opravdati takvo postupanje, što sve lako može dovesti do kršenja slobode izražavanja, tj. tumačenja koje je protivno članu 10 Evropske konvencije o ljudskim pravima i praksi Evropskog suda za ljudska prava, odnosno člana 19 Međunarodnog pakta o građanskim i političkim pravima i praksi Komiteta za ljudska prava UN.
“Podsjećamo da međunarodni ugovori dozvoljavaju ograničavanje slobode izražavanja samo pod usko definisanim ograničenjima, samo kada je to proporcionalno, i neophodno u demokratskom društvu. U svojoj praksi, Evropski sud za ljudska prava je rekao da objavljena vijest može da sadrži i “dozu pretjerivanja i provokacije”, kao i da se toleriše i objavljivanje djelimično netačne vijesti ako ona ima neko utemeljenje u činjenicama i javnom interesu”, naglašavaju u HRA.
Prema zajedničkom stavu izvjestilaca za slobodu izražavanja Ujedinjenih nacija (UN), Organizacije za bezbjednost i saradnju u Evropi (OSCE), Organizacije američkih država (OAS) i Afričke komisije za ljudska prava i prava naroda (ACHPR), objavljenom 2017. godine (Zajednička izjava o slobodi izražavanja i ’lažnim vijestima’, dezinformacijama i propagandi), “opšta zabrana pronošenja informacija koja se bazira na nejasnim i dvosmislenim idejama kao što su lažne vijesti ili neobjektivne informacije nisu u skladu sa međunarodnim standardima u pogledu ograničenja slobode izražavanja … i kao takva treba da bude ukinuta. Krivični zakoni o kleveti su pretjerano restriktivni i treba da budu ukinuti. Građanski zakoni o odgovornosti za objavljivanje netačnih ili klevetničkih izjava su legitimni samo kada tuženima daju potpunu mogućnost da se od takvih tužbi brane, i ako tuženi ne uspiju da dokažu istinitost svojih iskaza, i ako se na njih ne mogu primijeniti druge opravdavajuće okolnosti za novinarske greške.“
Crna Gora je 2011. godine dekriminalizovala krivična djela klevete i uvrede, u skladu sa preporukama Savjeta Evrope. Prethodno je 2003. godine ukinuta zatvorska kazna za ta krivična djela.
