“Crna Gora je po mnogo čemu specifična i jedinstvena, ali to se nalazi van javnomnjenjskih stavova – prije svega u prirodnom i istorijskom nasljeđu. U javnom mnjenju srećemo različite kombinacije “već viđenog” iako je stav – “da, smo mi posebni” – itekako rasprostranjen. No, uprkos tom stavu o posebnosti, istina je da je u Crnoj Gori proevropsko raspoloženje veoma visoko i veoma stabilno. I na pitanje vezano za ulazak u Evropsku uniju, ali i na pitanje o generalnoj ojceni EU – gdje su u CG oba indikatora uvek – iznad 60 odsto! Što je bitno različito i bolje nego u Srbiji, ali je nalik ostalim zemljama regiona Zapadnog Balkana”, kaže Bogosavljević.
POBJEDA: Zavisno od političke opredijeljenosti, bliskosti ili udaljenosti od vlasti ili opozicije, građani različito doživljavaju crnogorsku stvarnost. U vašim istraživanjima se obrađuje mnogo tema, možete li da izdvojite neki indikator koji daje najširu sliku, nešto kao opštu ocjenu stanja u Crnoj Gori?
BOGOSAVLJEVIĆ: U dugoj tradiciji istraživanja javnog mnjenja u svijetu nekako se izdvojilo jedno pitanje bez koga skoro nikada ne postoje upitnici kojima se jmeri javnomnjenjsko raspoloženje. To je pitanje koje mjeri opšte raspoloženje – “U kom pravcu se kreće zemlja”.
Ako je znatno više onih koji kažu da ide u lošem pravcu – onda su promjene veoma poželjne, vlast se teško može odupreti opoziciji, a za opoziciju je dovoljno da traži promjene, čak ne mora da nudi alternativne politike. Često se u takvim situacijama opozicija udružuje i relativno lako dolazi na vlast.
Opet, ukoliko je tek neznatno više onih koji misle da stvari ne idu u dobrom pravcu, onda se vlast može promijeniti realnim nametanjem neke alternative i politički, i programski, i personalno. Što je više onih koji misle da se zemlja kreće u dobrom pravcu, to je vlast stabilnija i lakše na izborima brani svoju poziciju.
Sudeći po ovom indikatoru, koji veoma malo osciluje, reklo bi se da je vlast u Crnoj Gori stabilna, ali i da ne može da se uljuljka u toj stabilnosti, jer se povremeno dešava da broj nezadovoljnih nadvisi broj zadovoljnih.
POBJEDA: Koji problemi najviše pogađaju građane Crne Gore, nezavisno od političke orijentacije?
BOGOSAVLJEVIĆ: Postoji veći broj pitanja koja se bave time i više načina da se to sazna. Lično, najviše volim kada se građanima ne nude problemi koje treba da ocjene ili rangiraju, već da sami kažu tri problema za koje smatraju da je njihovo rješavanje od najveće važnosti za Crnu Goru.
Problem broj jedan je nezaposlenost, a broj dva nizak standard – odnosno niski prihodi. Nezaposlenost je jako dugo na prvom mjestu, danas to navodi 48 odsto građana, a niske plate se javljaju kao problem za 28 odsto građana. Potom se po značaju pominju kriminal, korupcija itd.
Ono što upada u oči je da dva najznačajnija problema imaju suprotno kretanje – za 5 godina “nezaposlenost” kao najznačajniji problem je u novembru 2013. pominjalo 65 odsto građana, a sada 45 odsto. Suprotno je kretanje broja onih koji pominju standard i plate gde se vidi rast sa 15 na 28 odsto u istom periodu.
Ovo je naravno lako objasniti – kada se nema posao onda se ne razmišlja o plati, ali samo dok se ne dobije posao.
POBJEDA: U Crnoj Gori je ista politička garnitura veoma dugo na vlasti. Opozicija ima niz istaknutih i poznatih ličnosti, ali bar do sada nije uspjela da promijeni vlast, iako je u par navrata izgledalo da je bila vrlo blizu. Kakav je sada odnos snaga?
BOGOSAVLJEVIĆ: Opstanak iste ili gotovo iste vladajuće koalicije i uporna nastojanja iste ili gotovo iste garniture u opoziciji – to je jedna od karakteristika koja u Crnoj Gori dugo traje. Kada se ocjenjuju ličnosti, ima dosta onih koji uživaju simpatije građana, ali kada se traži osoba od najvećeg povjerenja, onda je tu neprikosnoven – Milo Đukanović. Slično je i sa strankama: puno opozicionih stranaka ima vidljivost, ali i velike oscilacije – kao da se opoziciono biračko tijelo pomjera od jednih ka drugima i nazad.
Nasuprot njih je vlast, gdje DPS ima stabilno i lojalno biračko tijelo, te iako nema natpolovične rejtinge ipak je ubjedljivo pojedinačno najjača stranka i teško može biti ugrožena bez ozbiljnih programskih i političkih konsolidacija na opozicionoj strani. U proteklih godinu dana DPS je stabilan sa izuzetno visokim stepenom lojalnosti birača i kreće se u rasponu između 37 i 41 odsto opredeljenih birača. Već duže se na drugom mjestu smenjuju DF i Demokrate pri čemu je posljednjih par meseci jasno uočen trend rasta Demokratskog fronta i pad Demokrata.
