U tekstu pod nazivom „Tajna ruska jedinica koja je pokušala destabilizaciju Evrope“, koji je juče objavljen u američkom časopisu, detaljno je opisano djelovanje ovih ruskih specijalaca, koji, kako navodi autor, djeluju širom Evrope najmanje deceniju. - Prvo je uslijedila kampanja destabilizacije u Moldaviji, nakon toga je uslijedilo trovanje trgovca oružjem u Bugarskoj, a zatim je spriječen puč u Crnoj Gori. Prošle godine desio se pokušaj atentata na bivšeg ruskog špijuna u Britaniji koristeć i nervni agens. Iako su sve operacije nosile otiske ruskih obavještajnih službi, vlasti su ih u početku vidjele kao izolovane, nepovezane napade - piše Njujork tajms.
OBRAZAC
Autor Majkl Švirc dalje navodi da su analitičari zapadnih obavještajnih službi uočili jedinstveni obrazac djelovanja. - Zapadni bezbjednosni zvaničnici zaključili su da su ove operacije, i potencijalno mnoge druge, dio koordinisane i tekuć e kampanje za destabilizaciju Evrope, koju je sprovela elitna jedinica unutar ruskog obavještajnog sistema vješta za subverziju, sabotažu i atentat – zaključuje američki novinar.
U daljoj analizi, pozivajući se na više obavještajnih izvora, Njujork tajms otkriva da još nije poznato koliko se često specijalna grupa mobiliše i koja će država ili lokacija biti meta specijalnog, hibridnog, rata. - Grupa, poznata kao Jedinica 29155, djelovala je najmanje deceniju, ali su je zapadni zvaničnici tek nedavno otkrili. Obavještajni zvaničnici u četiri zapadne zemlje kažu da je nejasno koliko često se jedinica mobiliše i upozoravaju da je nemoguć e znati kada i gdje ć e njeni operativci napasti - piše autor. Svrha Jedinice 29155, o kojoj ranije nije bilo medijskih izvještaja, predstavlja nivo do koga se ruski predsjednik Vladimir V. Putin aktivno bori protiv Zapada svojom taktikom takozvanog hibridnog ratovanja - spoj propagande, hakerskih napada i dezinformacije - kao i otvorene vojne konfrontacije.
- Mislim da smo zaboravili koliko Rusi mogu biti bezobzirni - rekao je Peter Zvack, penzionisani vojni obavještajni oficir i bivši ataše odbrane u Ambasadi Sjedinjenih Država u Moskvi, koji je rekao da nije upoznat sa postojanjem ove jedinice, prenosi američki list. U SMS poruci, koju je novinaru Njujork tajmsa uputio Dmitri S. Peskov, portparol predsjednika Putina, navodi se da pitanja o toj jedinici treba uputiti ruskom Ministarstvu odbrane. Ministarstvo nije odgovorilo na zahtjeve Njujork tajmsa za komentare. Njujork tajms piše da se jedinica nalazi skrivena iza betonskih zidova u sjedištu 161. Centra za specijalnu namjensku obuku u istočnoj Moskvi, u okviru komandne hijerarhije ruske vojne obavještajne agencije poznate pod nazivom G.R.U.
- Iako mnoge G.R.U. operacije ostaju misterija, zapadne obavještajne agencije počele su dobijati jasniju sliku njene osnovne arhitekture. U mjesecima prije predsjedničkih izbora 2016. američki zvaničnici kažu da su dvije G.R.U. sajber jedinice, poznate kao 26165 i 74455, provalile u servere Demokratskog nacionalnog komiteta i Klintonove kampanje, a zatim objavile sramne interne komunikacije - navodi se u tekstu.
JEDINICA
Nasuprot tome, piše list, službenici Jedinice 29155 putuju u i van evropskih zemalja. Neki su odlikovani veterani najkrvavijih ruskih ratova , uključujući i Avganistan, Čečeniju i Ukrajinu. Njihove operacije su toliko tajne, prema procjenama zapadnih obavještajnih službi - postojanje jedinice najvjerovatnije je nepoznato čak i ostalim G.R.U. operativcima. - Čini se da jedinica djeluje kao tijesno povezana zajednica. Fotografija snimljena 2017. godine prikazuje komandanta jedinice, generala Andreja V. Averianova, na vjenčanju njegove ć erke u sivom odijelu sa kravatom. Pozira sa pukovnikom - Anatolijem V. Čepigom, jednim od dvojice oficira optuženih u Britaniji zbog trovanja bivšeg špijuna Sergeja V. Skripalja, navodi list.
- Ovo je jedinica G.R.U. koja je godinama bila aktivna širom Evrope - rekao je jedan evropski bezbjednosni zvaničnik, koji je, pod uslovom anonimnosti, govorio za Njujork tajms o tajnim obavještajnim pitanjima. - Iznenađenje je što su Rusi, G.R.U i ova jedinica, slobodno krenuli naprijed i izveli ovu ekstremnu zloć udnu aktivnost u prijateljskim zemljama. To je bio šok - rekao je on. U različitom stepenu, svaka od četiri operacije povezane sa jedinicom, privukla je pažnju javnosti, iako je vlastima trebalo vremena da potvrde da su povezane.
- Zapadne obavještajne agencije prvi put su identifikovale jedinicu nakon neuspjelog državnog udara 2016. godine u Crnoj Gori, koji je uključivao zavjeru dva oficira jedinice, koji su željeli da ubiju premijera zemlje i zauzmu zgradu parlamenta, navodi list i dodaje da su zvaničnici počeli da shvataju specifični plan ovih jedinica tek nakon trovanja Sergeja Skripalja - bivšeg G.R.U. oficira koji je izdao Rusiju špijuniranjem za Britance. Skripalj i njegova ć erka Julija teško su se razboljeli nakon izlaganja visoko otrovnom nervnom agensu, ali preživjeli su.
TROVANJE
Trovanje je dovelo do geopolitičkog sukoba - više od 20 država, uključujuć i Sjedinjene Države, protjeralo je 150 ruskih diplomata, pokazujuć i solidarnost sa Britanijom, podsjeća autor. Na kraju su britanske vlasti razotkrile dvojicu osumnjičenih koji su putovali pod pseudonimima, ali ih je istraživački portal Belingket (Bellingcat) kasnije identifikovao kao pukovnika Čepiga i Aleksandra Miškina. Šest mjeseci nakon trovanja, britanski tužioci optužili su oba muškarca da su prevezli nervno sredstvo do kuć e Skripalja u Salisburiju u Engleskoj i prosuli ga ispred ulaznih vrata. Ali, operacija je bila složenija nego što se zvaničnicima činila u to vrijeme. Tačno godinu dana prije trovanja, tri operativca Jedinice 29155 otputovala su u Britaniju, vjerovatno na vježbu, rekli su dva evropska zvaničnika. Jedan je bio gospodin Miškin. Drugi čovjek je koristio pseudonim Sergeja Pavlova. Obavještajni zvaničnici vjeruju da je treći operativac, koji je koristio pseudonim Sergeja Fedotova, nadgledao misiju.
Ubrzo, zvaničnici su utvrdili da su dvojica tih oficira - muškarci koji koriste imena Fedotov i Pavlov bili dio tima koji je 2015. pokušao da otruje bugarskog trgovca oružjem Emilijana Gebreva, otkriva list. Obrać ajuć i se novinarima u februaru na Minhenskoj bezbjednosnoj konferenciji, Aleks Janger, šef MI6, britanske obavještajne službe, govorio je o rastućoj ruskoj prijetnji i nagovijestio da djeluju koordinirano, ne pominjuć i određenu jedinicu. - Možete vidjeti da postoji usklađeni program aktivnosti - i da često uključuje iste ljude - rekao je Janger, ukazujuć i posebno na trovanje Skripalja i pokušaj državnog udara u Crnoj Gori, prenosi Njujork tajms. Dodao je: „Procjenjujemo da je G.R.U. stalna prijetnja kao i ostale ruske obavještajne službe“.
U tekstu se navodi da, iako se malo zna o samoj Jedinici 29155 u javnosti dostupnim ruskim spisima, postoje tragovi koji sugerišu veze sa širom hibridnom strategijom Kremlja.
DIREKTIVA
Direktivom ruskog Ministarstva odbrane iz 2012. dodijeljene su nagrade za tri jedinice za „posebna dostignuć a u vojnoj službi“. Jedna je bila Jedinica 29155. Druga je bila Jedinica 74455, koja se umiješala u izbore 2016. godine. Treć a je bila Jedinica 99450 za koju se vjeruje da su njeni oficiri bili umiješani u aneksiju Krimskog poluostrva 2014. godine. Penzionisani G.R.U. oficir koji je upoznat sa Jedinicom 29155 rekao je za Njujork tajms da se radi o specijalizovanoj jedinici za pripremu „diverzantskih“ misija, „u grupama ili pojedinačno - bombaški napadi, ubistva, bilo šta“.
- Ozbiljni momci su služili u toj jedinici. Bili su to oficiri koji su radili u tajnosti i kao međunarodni agenti - rekao je penzionisani oficir. Fotografije raspadnutog bivšeg sjedišta jedinice, koje je napušteno, prikazuju veliki broj polica za pištolje sa naljepnicama za raznovrsno oružje, uključujuć i belgijske snajperske puške F N - 3 0 , njemačke G3A3, austrijske Steir AUGs i američke M16. Postojao je i obrazac koji je prikazao režim treninga, uključujuć i vježbe za borbu prsa u prsa. Penzionisani G.R.U. službenik je potvrdio autentičnost fotografija koje je objavio jedan ruski bloger.
- Iako su elitne jedinice, čini se da ipak djeluju u vrlo skromnim uslovima. Prema ruskim zapisima, general Averianov živi u trošnoj zgradi sovjetske ere na nekoliko blokova od sjedišta jedinice i vozi VAZ 21053 iz 1996. godine, rusku ,,šklopociju“. Operativci često međusobno dijele jeftini smještaj da bi uštedjeli dok su na putu. Britanski istražitelji kažu da su osumnjičeni za trovanje Skripalja odsjeli u jeftinom hotelu u Bovu, u kvartu istočnog Londona, primjećuje autor.
Međutim, evropski bezbjednosni zvaničnici takođe su zbunjeni očiglednom aljkavošću u radu jedinice. - Skripalj je preživio pokušaj atentata, kao i Gebrev, bugarski trgovac oružjem. Pokušaj državnog udara u Crnoj Gori privukao je ogromnu pažnju, ali na kraju nije uspio. Godinu dana kasnije, Crna Gora je ušla u NATO. Bezbjednosni zvaničnici kažu da tek treba da otkriju druge, uspješnije operacije - navodi se u tekstu.
Teško je znati da li je traljavost zasmetala Kremlju. Možda, kažu obavještajni stručnjaci, to je dio poente. - Ta vrsta obavještajnih operacija postala je dio psihološkog rata, rekao je za Njujork tajms Erik Niles Kros, bivši šef obavještajne službe u Estoniji. - Nije da oni su postali toliko agresivniji. Oni žele da ih drugi osjeti. To je dio igre - zaključio je Kros.
Priredila: Jovana ĐURIŠIĆ
