Autokefalnost Crnogorske pravoslavne crkve je preostalo pitanje zaokruživanja crnogorske državnosti i pitanje crkve je jedino preostalo otvoreno identitetsko pitanje - ocjenjuje predsjednica Helsinškog komiteta u Srbiji Sonja Biserko u intervjuu ,,Pobjedi“. Ističe da Crna Gora ima poseban značaj kad je riječ o geopolitičkim ambicijama Srbije i u tom smislu ona se tretira kao „unutrašnje pitanje“.
POBJEDA: Prošle sedmice završeno je zasijedanje Generalne skupštine UN na kojem su prisustvovali i lideri zemalja regiona, zanimljivo je da međusobno nijesu previše komunicirali. Šta nam to govori o odnosi-ma zemalja regiona, gdje je zapelo?
BISERKO: Odnosi regional-nih političkih elita su na izuzetno niskom nivou i odvijaju se uglavnom preko posredovanja EU i SAD. Njihovi govori na Generalnoj skupštini ukazuju da ne postoji regionalni pristup niti jednom problemu, a njih nije malo. Najupečatljiviji je bio govor predsjednika Predsjedništva BiH Željka Komšića koji je pokušao ukazati na dramatičnu situaciju u Bosni i na pogubnu politiku susjednih zemalja.
POBJEDA: U isto vrijeme Crnu Goru je posjetio patrijarh SPC koji je poslao poruku predsjedniku Crne Gore da se nada da će Crna Gora povući priznanje nezavisnosti Kosova? Kako tumačite taj konstantni pritisak na Crnu Goru koji traje evo već deset godina - vidi li se kraj, ko treba da kaže - sada je dosta?
BISERKO: Crna Gora ima poseban značaj kad je riječ o geopolitičkim ambicijama Srbije i u tom smislu ona se tretira kao „unutrašnje pitanje“. Strateški interes Srbije je izlaz na Jadransko more, a odrednica Crnogorac tretira se kao geografska. Srpski stratezi smatraju da je samostalnost potaknuta „impulsom koji je došao spolja“ (misli se na zapadnu međunarodnu zajednicu).
Srpsko prisustvo u Crnoj Gori postaje sve agresivnije što jasno ukazuje na značaj koji joj Srbija pridaje. Jer, srpski stratezi polaze i od toga da srpski uticaj može biti potisnut od neprijateljskih geopolitičkih ciljeva Hrvatske i Albanije. Pri tome se zanemaruje činjenica da su sve tri zemlje članice NATO-a. To svakako odražava očekivanja da će i evroazijski blok u budućnosti pokazati veći geostrateški interes za Crnu Goru.
U razumijevanju srpske politike prema regionu treba uzeti u obzir i Povelju o srpskom kulturnom prostoru koji su donijeli Ministarstvo kulture i informisanja Srbije i Ministarstvo prosvjete i kulture Republike Srpske (Sremski Karlovci 4. mart 2019).
Najnoviji povod za zatezanje odnosa između Srbije i Crne Gore je crnogorski Prijedlog zakona o vjerskim slobodama i o vjerskim zajednicama. Autokefalnost crnogorske pravoslavne crkve je zaokruživanje procesa crnogorske državnosti. U tom smislu pitanje crkve je jedino preostalo otvoreno od svih identitetskih pitanja.
Tenzije u međudržavnim i međucrkvenim odnosima, s različitim intenzitetom traju. Među najnovijim je boravak srpskog patrijarha Irineja u Crnoj Gori i Boki Kotorskoj povodom obilježavanja 1500-godišnjice manastira Rođenja presvete Bogorodice (Podlastva – Grabalj), uz istovremeno obilježavanje 800-godišnjice samostalnosti Srpske pravoslavne crkve. Ovo potonje u Crnoj Gori je shvaćeno kao provokacija, i posebno što se naglašava Boka Kotorska odvojeno od Crne Gore.
Opširnije u Pobjedi.
