Ona je to kazala u kontekstu razmatranja uticaja izbora Mađara Lasla Tročanjija za evropskog komesara za susjedsku politiku, šta to znači za zemlje regiona, posebno Crnu Goru, imajući u vidu da je Budimpešta godinama najveći zagovornik proširenja. Njegov izbor nije potvrđen jer mora da prođe i Evropski parlament, a dosta komentatora tvrdi da će biti pokušaja da on to ne bude jer je doprinio smanjivanju nivoa demokratije u Mađarskoj. No, ukoliko on bude odbijen, pravilo je da Mađarska traži isti resor i da da kandidata. Milić je istakla da je nedavno na bezbjednosnom forumu na Bledu, mađarski ministar spoljnih poslova Sijarto govorio vrlo strastveno o tome da ne postoji ni jedan razlog funkcionisanja da se Crna Gora već sada ne primi u EU.
POBJEDA: Kolika je njegova stvarna moć, da politiku proširenja postavi u vrh agende Evropske komisije?
MILIĆ: Dovoljno dugo su istočnoevropske zemlje članice EU i ta vrsta elitizma da stare članice imaju presudnu riječ u XXI vijeku ne može da pije vodu zbog promijenjenih geopolitičkih okolnosti - zato članstvo u EU nije više dobar motivacioni faktor za zemlje regiona. Teško je reći kolika je stvarna moć budućeg sekretara, CEAS je nedavno pisao o promijenjenim geopolitičkim situacijama u kojem analiziramo odnos Srbije i Kine..... EU može da bude fleksibilnija u pogledu glasanja i donošenja odluka, jer pitanja tenzija na međunarodnim plovnim putevima su ogromna da ne mogu da izbjegnu EU, samim tim postoji puno faktora koji utiču na moć donošenja odluka.
Trenutno, ,,glavna igranka“ je odnos nuklearnih sila unutar Evropske unije. Izlazak Britanije iz EU, ali ne iz NATO, ostavlja Francusku kao jedinu nuklearnu silu u Evropi. Makronovi zahtjevi prevazilaze uticaj onoga o čemu će pričati novi komesar. Sa aspekta Srbije, jačanje veza sa zemljama Višegradske grupe i pravoslavnom trojkom Rumunijom, Bugarskom i Grčkom ( jer su sve zemlje članice NATO) je najlogičniji potez koji ona trenutno pravi kao i poboljšanje odnosa sa SAD.
POBJEDA: Potpredsjednica EK biće Hrvatica Dubravka Šuica, što možemo očekivati od ovog izbora?
MILIĆ: Srbija vjerovatno ništa dobro, ali meni je zanimljiv portfolio koji je spojio demokratizaciju i demografiju, a ne demokratizaciju i migracije na šta se u Srbiji nije obraćala pažnja. U Srbiji je lako reći: ,,Zabrinut sam, mladi nam odlaze“, ali nije se o tome pričalo na fer način. Po nekim medijima ispada da je za to kriva samo Vučićeva Vlada. Bogate evropske zemlje su kompromis između njihovih loših demografskih trendova i zahtjeva nadirućih imigracionih tokova riješile primanjem imigranata sa prostora bivše Jugoslavije koji su postali njihovi radnici i državljani. Oni su najmanje radikalizovani i kulturno najbliži u smislu načina života, prihvatanja vrijednosti i svega ostalog. Taj trend su najbolje riješile Austrija i Švajcarska. Neke nevladine organizacije u Srbiji i Crnoj Gori idu između utopističkih predstava o EU i potpuno lažnih opisa kako stvari trenutno stoje. EU je pokazala na geopolitičku intenciju da možda Balkan vidi kao rezervoar radne snage, a ne buduću članicu EU, radne snage koja će vjerovatno postati dio njihovog političkog sistema koji može lakše da se integriše – nego migranti koji dolaze iz drugih djelova svijeta...
EU je zakasnila u otkrivanju populizma, a on je posljedica grešaka i toga da se neke stvari rade brže nego što društvo može da ih apsorbuje. Sa druge strane, zanemaruje se efekat značaja kontrole granice, i to da demokratske države imaju pravo da štite svoje tekovine, ali i da pomognu izbjeglicama...
POBJEDA: Kako vidite region kada su integracije u pitanju, čini se da jedino Crna Gora radi ozbiljan posao?
MILIĆ: Kada bi Crna Gora bila sjutra primljena u EU - to bi bila bolja vijest za građane Srbije nego za građane Crne Gore jer je ona već u NATO, već je počela integracije i izborila se za značajan politički okvir. Ako bi Crna Gora brzo postala članica EU, to bi Srbiji izbilo mnoge argumente u odnosima sa Crnom Gorom i spasilo Srbiju od bilo kakvih miješanja i etničkih i hibridnih kooperacija manjina. Ulazak Crne Gore u EU bio bi od izuzetnog značaja i za Srbiju.
POBJEDA: Ostaje li Rusija i dalje prisutna u regionu i da li je na pomolu otopljavanje odnosa Podgorice i Moskve?
MILIĆ: Nemam dovoljno informacija šta su osnove tog otopljavanja, ali Podgorica je članstvom u NATO sebi kupila političke uslove da ima odnose sa Rusijom kakve imaju Slovačka, Mađarska i da ne moraju svaki put da odgovore na pritiske saveznika koji su vezani za njihove interese od energenata na dalje. Crna Gora ima svoj dio izazova i kada je u pitanju odnos prema Kini. Za Crnu Goru će biti vrlo korisno da Srbija u pregovorima sa SAD nađe kompromisno rješenje za Kosovo koje će Srbiju zadržati na putu evropskih integracija. Rješenje koje na papiru ne bi opstruirala Rusija je najbolji ishod za sve. Onda bi Rusija imala manje razloga da pokuša da destabilizuje region i imala bi manje kanala pritisaka i uticaja na Srbiju. Onda bi se možda bilateralni odnosi pojedinačnih zemalja sa Rusijom sveli na stepen odnosa koji ne ugrožava evropski put kao što imaju i zemlje EU.
POBJEDA: Da li se možemo nadati da će specijalni izaslanik SAD Metju Palmer ubrzati rješenje kosovskog pitanja, da li je sada sve u rukama SAD?
MILIĆ: Najveći dio uvijek je bio u rukama SAD, Filip Riker je bio tu od početka pregovora o Kosovu... SAD je odigrala korektnu ulogu prema EU, ali EU, sada iz objektivnih razloga, nije u stanju da riješi probleme Kosova kroz procese evropskih integracija. U Srbiji postoji nefer odnos prema državnom rukovodstvu od onih koji formiraju javno mnjenje i utiču na politike političkog zapada. Na Kosovu imate civilno društvo koje shvata šta su partnerstva, ali Kosovo nije izašlo iz sindroma žrtve ugroženosti i smatra da mu sljeduje vraćanje pravde bez ikakvog napora. Palmer, iako je zamjenik pomoćnika SAD, u budućnosti će imati neka ovlašćenja pomoćnika državnog sekretara. Naglasio je da je pitanje cijelog Zapadnog Balkana što brži pregovori sa EU, formalizacija odnosa Beograda i Prištine i dijal o g n a s v i m n i v o i m a u Makedoniji.
POBJEDA: Dio opozicije u Srbiji sprema se za bojkot izbora u martu sljedeće godine iako su dobili poruku da Unija ne podržava bojkot. Kako će opozicija izaći iz tog problema?
MILIĆ: Šta je opozicija u Srbiji. Mi još živimo u konceptu ulične demokratije 90-ih godina i borbe protiv Miloševića kada je Srbija bila pod sankcijama. Opoziciji u Srbiji nikada nije smetala Miloševićeva krvava prekodrinska politika već samo problem ekonomije i sankcija ovdje. Oni koji sada kritikuju stanje demokratije u Srbiji su svoje stranke napravili kupujući potpise kojekakvih ,,gg stranaka” i zloupotrebljavajući arhitekturu savjeta nacionalnih manjina koje su oni najviše politizovali kad su bili na vlasti - i postali su nedemokratskim i neetičkim načinima parlamentarne stranke sa po jednim narodnim poslanikom. Oni nemaju više od deset ili 11 odsto podrške u narodu. To nije cijela opozicija. Srbija je demokratiju od koncepta jedan čovjek - jedan glas ,,unaprijedila“ u jedan čovjek - jedna stranka. I ono što je dobro kritikuju: na primjer sjutra da se najavi da će doći predsjednik SAD u Srbiju Donald Tramp, tretirali bi kao Trampa a ne kao instituciju predsjednika SAD.
Liderstvo se mjeri hrabrošću
POBJEDA: Ko je lider u regionu?
MILIĆ: Šta znači lider u regionu? Neko ko ima najviše stanovnika? To nije fer. Liderstvo se mjeri hrabrošću političkih odluka i bilateralnim problemima. U tom smislu Crna Gora ne može da se poredi ni sa kim od nas. Žao mi je što Srbija ide na priču o pomirenju odnosa sa Albancima kao drugim najvećim narodom u regionu, a ne ide u priču formalizacije odnosa sa Kosovom. Srbija najviše ima zajedničkog sa Crnom Gorom i od nje ima najviše iskustva da iskoristi ako hoće u procesu evropskih integracija. Zato što smo bili zajednička država kada smo bombardovani, Kosovo je bilo dio zajedničke države Srbije i Crne Gore, ali se Crna Gora pomirila sa realnošću XXl vijeka, suočila sa svojim ličnim greškama i skupila hrabrosti da rizikujući razne interese krene putem EU i NATO mimo želja i djelovanja Rusije i da i dalje jača svoju demokratiju.
