Prva osoba koja mora da vam padne na pamet kada se pomenu filmski eksperti za serijske ubice jeste Dejvid Finčer. Nije važno da li govorimo o eksplicitnim scenama nasilja, poput one odsječene glave iz „Zodijaka“ (2007) ili o suptilnim, zapanjujuće inteligentnim analizama poremećenih umova. Finčer ostaje vaš broj jedan.
No, poslije druge sezone serije „Mindhunter“ morali biste se zakleti da vam je draže kada njegova djela crpe moć iz onoga što sklanjaju od pogleda, što vam brane da vidite i tjeraju vas da ga domaštate u sopstvenoj glavi.
Otključani umovi
Već poslije prve sezone Netfliksovog krimi-trilera o bihejvioralnoj jedinici FBI iz sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog vijeka, bilo je jasno da je Finčer kreirao jedno od remek djela moderne televizije. Od nastavka se očekivalo mnogo. I malo je reći da je uspio da umiri velike nemire poslije čekanja dugog skoro dvije godine.
Druga sezona, satkana od devet jednočasovnih epizoda, glasnija je, veća, bolja i znatno komplikovanija od prethodne. Ovog puta Finčer nije odlučio da otključa umove nekih od najzloglasnijih serijskih ubica u istoriji civilizacije, već i ljudi koji su ih lovili, ondašnjeg američkog društva i nas koji sada pratimo njihove priče kraj malih ekrana.
Poslije finala prve sezone koje je izazvalo napade panike milionima gledalaca, a ne samo jednom od glavnih protagonista, FBI agentu Holdenu Fordu (Džonatan Grof), priča je nastavila da se kotrlja tamo gdje je i stala.
Period je između 1979. i 1981, kada su zemlju potresala ubistva afroameričke djece u Atlanti. Ford, njegov partner Bil Tenč (sjajni Holt Makalani) i saradnica Vendi Kar (Ana Torv) nastavljaju da intervjuišu serijske ubice po zatvorima ne bi li uhvatili monstruma i produbili analizu čiji značaj i dalje nije prepoznat ni u FBI redovima – o široj javnosti da ne govorimo.
Nestvarna gluma
Negdje do ubjedljivo najbolje pete epizode, „Mindhunter“ oduzima dah igrajući na kartu iz prve instalacije. Ovaj uvid u razmišljanja i emocije poremećenih umova jednostavno je fascinantan. Dijalozi su napisani bez ijednog suvišnog zareza, kasting je perfektan, gluma gotovo nestvarna.
Kameron Briton, najveće otkriće prve sezone, vratio se kao Ed Kamper vrlo kratko, ali sasvim dovoljno da se osjetite gotovo bolesno zbog toga što se toliko radujete druženju sa takvim psihopatom. Neprepoznatljivi Oliver Kuper razbio je u ulozi Dejvida Berkovica, poznatijeg kao Son of Sam, a ništa manje efektni nijesu ni manji igrači poput Kristofera Bakusa koji je odglumio Čarlsa „Teksa“ Votsona, jednog od ubica Šeron Tejt.
Opet, nema sumnje da je najvredniji igrač sezone Dejmon Heriman koji je odigrao Čarlsa Mensona – i ovdje i u Tarantinovom hitu „Once Upon a Time in... Hollywood“. Srećom, ovdje nije „potrajao“ samo nekoliko sekundi. Heriman je iskoristio dužu minutažu da bez pola muke podigne u štrajk svaku dlaku na tijelu i upiše se na listu najboljih muških uloga ove TV godine.
Naravno, nije sve u glumi. Ima nečega i u Finčerovom bezobrazno pametnom konceptu. Stari majstor je ponovo uspio da humanizuje čudovišta i učini nešto gotovo nemoguće – da natjera publiku da prizna kako hrani neke od njihovih demona u sebi.
Prepoznati sebe
Nije tu riječ o poistovjećivanju u banalnom smislu, da se u svakom od nas krije ubica koji čeka da bude aktiviran. Riječ je o tome da ispod ekstremnih slojeva ludila stoje ljudi satkani od istih ego tripova, nesigurnosti, slabosti, želja. Ubacivanjem takvih detalja, poput fiktivne „krađe“ naočara koju izvodi Menson samo da bi dokazao da kontroliše sopstveni narativ, Finčer je ispisao kliničku sliku u kojoj mnogi mogu da prepoznaju sebe.
Finčerov dodir je u tom smislu znatno prisutniji u drugoj nego u prvoj sezoni u kojoj se gotovo stidljivo potpisao kao režiser nekoliko epizoda i izvršni producent, kao da se za sve ostalo pitao kreator Džo Penhal. Ironično, sada je režirao još manje (samo prva tri nastavka), ali uspio je da uspostavi jasan ton i stil koji su ispratile njegove kolege Endrju Dominik i Karl Frenklin.
Kad je riječ o vizuelnom identitetu, taj stil i dalje karakterišu isprane boje, teške sjenke, grobna atmosfera, pejzaži iz kojih kao da je isisana i posljednja kap života... „Mindhunter“ je i dalje serija u kojoj se više priča nego što se pokazuje, u najboljem smislu.
Štoviše, pojedine scene, poput nezaboravnog ispitivanja jedine preživjele žrtve BTK ubice u drugoj epizodi, profitiraju najviše zahvaljujući Finčerovom osjećaju da odredi pravi momenat kada treba da obori kameru, pokaže ljudskost i poštovanje prema onome ko je pretrpio nasilje – i dozvoli gledaocima da ga vide u nekom drugom smislu te riječi.
Lične drame
Za svaku pohvalu je i Finčerova odluka da ovog puta pomjeri fokus sa Holdena na Bila Tenča i Vendi Kar. Jeste da malo mora da vam zasmeta odustajanje od razrade njegovih napada panike, ali lične drame njegovih kolega su toliko dobre a Holden toliko zaposlen slučajem, da brzo zaboravite kako je iz njegove priče moglo da se izvuče više.
Tenč je od starta bio osuđen da najviše izgubi – i postane najveći heroj sezone. Drama kroz koju je prošao sa suprugom Nensi (pomalo iritantna Stejsi Roka) nakon što je njihov usvojeni sin postao saučesnik u ubistvu dvogodišnjaka razrađena je hiperrealistično i napisana tako da joj se baš ništa ne može ni dodati ni oduzeti.
Jednako ubjedljiv je i Vendin rukavac priče. „Zatvorena“ lezbejka i žena potpuno usamljena u muškocentričnom FBI svijetu, dobila je test u obliku potencijalne nove ljubavi – provokativne šankerke Kej Mejson (Loren Glejzer). Opet, ni tu nije kraj širokom spisku tema koje su razrađene u novoj sezoni.
U drugoj polovini napušten je koncept ispitivanja serijskih ubica. Fokus je prebačen na slučaj iz Atlante, političke probleme na koje Holden i ekipa nailaze zbog previše „naprednog“ istraživanja i analizu rasistički ustrojene Džordžije iz osamdesetih godina, kada Afroamerikanci uopšte nijesu mogli da vjeruju da će ih bijeli policajci zaštititi, budući da su mnogi od njih tajno ili otvoreno sarađivali sa Kju-kluks klanom.
Novi trikovi
Bez obzira na to što biste voljeli da ste i tokom druge polovine sezone osjećali grižu savjesti kupajući se u ludačkim dijalozima sa serijskim ubicama, činjenica je da i jurnjava za onim iz Atlante obezbjeđuje dovoljno adrenalina. Finčer i ekipa naoružali su vas znanjem i pustili na ulicu, da provjerite jeste li što naučili – baš kao i Holden i Tenč.
Tamo, na ulici, obično ništa ne bude onako kako biste očekivali. To je i najteža i najubjedljivija poruka druge sezone: nekada je potpuno nemoguće razumjeti druge. Što je najjače od svega, ne serijske ubice i njihove ekstremne oscilacije, već najobičnije ljude, one koji bi trebalo da budu baš kao vi.
U tom i u svakom drugom smislu drugi dio „Mindhuntera“ jeste postignuće. Rijetke su serije čiji autori zagrizu tako ambiciozno parče jabuke, a da se ne zagrcnu. Kreatori ovog serijala uspjeli su sve – i da ponove stare trikove, i da obezbijede svjež fokus i novu svrhu koja je neophodna da bi iko uopšte i razmišljao o trećoj sezoni.
Netfliks još nije potvrdio snimanje nastavka, ali ga bez sumnje mora biti. Jer, nema tog ludaka koji bi se odrekao Finčerovog ubitačno genijalnog uma, zar ne?
Kvaka sa ubicom iz Kanzasa
Kao i u prvoj sezoni, prije skoro svake nove epizode „Mindhuntera“ prikazan je mali isječak iz života Denisa Radera (odlični Soni Valisenti), zloglasnog BTK ubice (skraćeno od „bind, torture, kill“ – veži, muči, ubij) koji od 2005. godine služi deset doživotnih robija u Kanzasu. Naravno, Finčer je toliki majstor, da uspijeva da izvuče momenat izvanrednog komičnog olakšanja čak i iz njegove jezive „biografije“ – i to na samom početku. Sezonu otvara vinjeta iz Raderovog doma koja se automatski urezuje u moždanu koru. Njegova supruga ulazi u kuću praćena briljantnom, perfektno odabranom pjesmom „In Every Dream Home a Heartache“ benda Roxy Music. Dok se uvrnuti stihovi i muzika prosipaju po sobi, tenzija polako raste. Preplašena žena poseže za kvakom koju neko ili nešto drmusa sa unutrašnje strane. Ima što da vidi...
U odsustvu supruge cijenjeni BTK ubica obukao se u haljinu, stavio žensku masku, zavezao omču oko vrata, prikačio se za kvaku - i prepustio čarima autoerotskog gušenja. No, nešto što u startu izaziva smijeh polako se pretvara u izvor beskrajne jeze. Iz vinjete u vinjetu postaje jasno da je ovo bio samo početak, prvi dio njegove pripreme za vezanje, mučenje i ubijanje. I da joj je prišao kao što biste vi pristupili trčanju, aerobiku, jogi... Kao običnom treningu.
(FOTO: imdb.com/vox.com)
