Činjenica da su iste večeri u Podgorici dogovor o zajedničkom djelovanju potpisali poslanici Krivokapićeve ,,suverenističke“ SDP i poslanici Mandićeve Nove srpske demokratije, čiji su lideri tek bili pristigli iz Beograda sa uručivanja nagrade negatoru crnogorske nacije; da su se u istom stroju našli sa partijama Bečića i Abazovića, govori da su stranke parlamentarne opozicije pristale na čudnu političku igru, do sada nezabilježenu na crnogorskoj političkoj sceni.
Prosto: dio svog političkog legitimiteta, koji crpe na osnovu izbora iz 2016. godine, sada su ustupili pokretu ,,Odupri se – 97.000“ koji nije nikada bio na izbornim nadmetanjima.
PLAN Bilo je u subotu veče veoma zanimljivo gledati opozicione poslanike i lidere dok ih, kao u nekoj školskoj priredbi, jednog po jednog prozivaju iz pokreta ,,Odupri se – 97.000“ da se potpišu ispod inoviranog teksta ,,Sporazum o budućnosti“, iza kojeg sasvim izvjesno stoje, osim organizatora protesta, nekoliko vlasnika medijskog koncerna Vijesti.
,,Dritan Abazović, Aleksa Bečić, Ranko Krivokapić, Milan Knežević, Andrija Mandić… prozivao je euforični predstavnik pokreta, glumac Slaviša Grubiša, opozicione lidere koji su se potpisom ,,poklonili“ pred organizatorima protesta i priznali ih, mimo izbora, kao relevantan politički faktor u opoziciji.
Zaista: prvi put u nekoliko posljednjih godina svi opozicioni lideri su bili na jednom mjestu i potpisali dokument kojim su se obavezali na dalje jedinstveno djelovanje.
INOVIRANI DOKUMENT Šta je potpisano? U odnosu na prvobitni tekst, u inoviranom ,,Sporazumu o budućnosti“ nema ultimativnog zahtjeva za bojkotom parlamenta, a izbačen je, ekonomski neobrazloženi i nedefinisani zahtjev za smanjivanjem stope PDV-a.
No, zadržani su zahtjevi za ostavkama čelnika svih državnih institucija i sva su imena i prezimena, za razliku od prvog drafta, sada eksplicitno nabrojana. Ostao je i zahtjev za formiranjem takozvane vlade građanskog jedinstva na ,,tripartitnoj osnovi“ - po jedna trećina predstavnika stranaka vladajuće većine, predstavnika parlamentarne opozicije i nestranačke ličnosti.
Zadržan je i ultimatum da na funkciji predsjednika vlade građanskog jedinstva ne može biti pripadnik stranaka koje su sada na vlasti.
- Potpisnici neće učestvovati ni na jednim izborima, lokalnim, državnim i predsjedničkim, koji budu zakazani prije ispunjenja osnovnog zadatka vlade građanskog jedinstva. Vlada građanskog jedinstva će nastaviti, i po mogućnosti, ubrzati tok pregovaračkog procesa, u vezi sa evropskim integracijama, navodi se u Sporazumu.
Dokumentom se traži i da se potpisnici Sporazuma dogovaraju o svim oblicima zajedničkog vaninstitucionalnog djelovanja i da svojim kredibilitetom garantuju ispunjenje navedenih obaveza.
- I obavezuju se na započinjanje konstruktivnog i dosljednog rada na konkretizaciji principa, metoda i sredstava, neophodnih za realizaciju tačaka Sporazuma, predviđeno je dokumentom.
IZLAZNA STRATEGIJA Prema informacijama Pobjede, na dosljedno insistiranje Demokratskog fronta i SDP-a izbačena je tačka o obaveznom bojkotu aktuelnog saziva parlamenta.
Zajedničko insistiranje da se odustane od trajnog bojkota parlamenta, kako su potvrdili neki događaji od juče – bila je izlazna strategija dvije opozicione grupacije. Strategija koja je dvostruko motivisana. Prvenstveno željom da se smanji politički pritisak na SDP i DF da su ,,rušitelji opozicionog jedinstva“: vrh obje partije bio je sa raznih strana pristiskan da potpiše sporazum po svaku cijenu i prijećeno je, preko društvenih mreža, ali i u privatnim kontaktima, da će biti medijski satanizovani kao glavni krivci za propast građanskih protesta. Zato su Krivokapić i Mandić, bez direktnog dogovaranja, imali isti cilj: da iz sporazuma izbace zahtjev o trajnom bojkotu parlamenta, tako zadrže mogućnost političkog djelovanja u parlamentu i izbjegnu žigosanje ,,izdajnika interesa opozicije“.
Različiti su motivi za takvu odluku. Krivokapićevu SDP bi prihvatanje trajnog bojkota Skupštine trajno osudilo na partnerstvo sa Demokratama i GP Ura u opstrukciji rada parlamenta, što bi dovelo do potpunog gubitka bilo kakve stranačke prepoznatljivosti. Bečićeva i Abazovićeva partija već su na terenu preuzele makar dio pristalica SDP-a, u slučaju da se vrh SDP-a predstavi kao izvršitelj ideja Bečića i Abazovića, mogli bi da lagano ,,pakuju kofere“ i spremaju se za vanparlamentarno djelovanje. Ovako, Krivokapić i ekipa su odglumili kooperativnost i već juče – ušli i parlament i prisustvovali sjednici Skupštine Crne Gore, iako je jedan od organizatora protesta, Miloš Krivokapić, u izjavi za medije na protestu tvrdio da i ta ,,akcija mora da se dogovara sa svim potpisnicima“.
TAKTIKA FRONTA Mandićev i Medojevićev Demokratski front je u težoj situaciji nego opozicione kolege iz SDP-a jer oni čekaju – presude: Mandić i Knežević u suđenju za pokušaj terorizma, a Medojević i drugi čelnici Pokreta za promjene u sudskom procesu za pranje novca.
Zato su iz Demokratskog fronta morali, nevoljno, da pristanu na glavne zahtjeve organizatora protesta, iako znaju, kao iskusni politički igrači, da time prepuštaju značajan dio rejtinga novoj političkoj snazi – pokretu ,,Odupri se – 97.000“.
Za Demokratski front je krucijalno važno bilo da ostave mogućnost povratka u parlament, kao glavnu političku arenu gdje mogu nastaviti borbu, nakon presude za pokušaj terorizma 9. maja. Mandić, Knežević i ostali iz DF-a znaju da organizatorima protesta i njihovim mentorima iz koncerna Vijesti nijesu toliko bitne lične sudbine lidera Fronta, već podrška njihovih simpatizera protestima.
Iako to neće da priznaju iz pokreta ,,Odupri se – 97.000“, najveći broj ljudi koji se šeće ulicama su pristalice Demokratskog fronta i bez njih bi se izgubila ona energija i, prvenstveno, masovnost okupljanja. To niko od organizatora protesta nije želio do sada da prizna i svakako je to duboko nagrizalo povjerenje lidera Fronta u dobre namjere organizatora.
KAD OPADA PODRŠKA Zato ne treba smatrati da je tek slučajnost što je ,,Sporazum o budućnosti“ potpisan pred relativno malim brojem ljudi: prema procjenama prisutnih, bio je jedan od najmanje posjećenih protesta, iako je na bini prodefilovala bukvalno cijela opozicija. Koji su razlozi za to? Slučajno ili ne - ponovo je zakazala organizacija skupa, u prvom redu organizacija Demokratskog fronta od čijeg angažovanja zavisi konačan broj prisutnih.
Na društvenim mrežama prvi put nije toliko gromoglasno reklamirana najava o autobusima iz gotovo svih crnogorskih opština, a nijesu bili prisustni ni viđeniji aktivisti DF-a iz Podgorice. Rezultat je razočaravajuće mali broj onih koji su prisustvovali ,,istorijskom sporazumu građana i opozicije“. Ogromne rupe na mitingu zbog malog prisustva ljudi nijesu mogli pokriti ni opozicione TV Vijesti, kao ni opozicioni portali koji su uživo pratili tok protesta. Da li su SDP i prije svega DF prozreli igru organizatora da te dvije političke grupacije u budućim procesima budu marginalizovane? Upravo dešavanja nakon toga ukazuju na opravdanost takve teorije. Samo dva dana nakon potpisanog sporazuma, od kotorskih Demokrata (čiji odbornik Dejan Pejović je kao jedan od organizatora protesta potpisao ,,Sporazum o budućnosti“) je oštro kritikovan Ranko Krivokapić zbog zahtjeva kotorskog SDP-a za ostavkom tamošnjeg gradonačelnika Vladimira Jokića. Odgovor SDP-a je uslijedio odmah, jer su se poslanici te partije već juče vratili u parlament.
PROGRAMI Povratak u parlament, ako ne odmah, onda u narednim sedmicama planira i Demokratski front, čija većina poslanika nije oduševljeno izašla na binu da potpiše sporazum. Osim toga, DF će se u danima koji dolaze naći i pred paljbom svojih tvrdokornih pristalica srpske nacionalosti, koji će ih optuživati da su se potpisom suštinski odrekli od ključnih programskih opredjeljenja – odbrane položaja srpskog naroda u Crnoj Gori, ali i da su pristali na nepromjenljivost spoljnopolitičkog kursa države.
Zato se povratak u parlament čini kao opravdana izlazna strategija SDP-a i DF-a u slučaju da, kako se očekuje, propadnu protesti zbog nerealnih i neustavnih odredbi. Neće biti sve potaman ni organizatorima protesta.
Knedla u vidu činjenice da se među potpisnicima nalazi DF čiji glavni konstituent Nova održava sjednicu Glavnog odbora u Beogradu, teško je svarljiva građanski orijentisanim pristalicama te organizacije. Stoga će u danima koji dolaze biti testirano samo naizgled postignuto jedinstvo opozicije i organizatora protesta. A iza kulisa „borbe za promjene i bolju Crnu Goru“ vodiće se bitka za prvijenstvo na opozicionom tronu. Igre prijestola nastupaju u opoziciji.
N. ZEČEVIĆ – D. ĐURANOVIĆ
