Zamislite scenu: početak operete, udarni termin, dame i kavaljeri u bečkim toaletama početkom 20. vijeka, tišina... Odjednom, stolica iz publike prolijeće tik pored glave dirigenta i kompozitora Roberta Stolca. „Paljba“ iz prvog reda. Od kršnih brkajlija u crnogorskim nošnjama!
Orden za RistaIncident je zabilježen u izvještajima brojnih evropskih listova kao kuriozitet te 1909. godine. Naslovnicu italijanske „La Domenica del Corriere“, 7. marta prije 110 godina, sada čuva jedna porodica u Njemačkoj - i ponosito upireu ilustraciju, na najgizdavijeg rmpaliju u našoj nošnji. To je bio njihov djed Risto Rundo.
Javite sve brojnijoj, brižnoj zajednici koja se bori da oslobodi drumove od okupacije naftnih četvorotočkaša: prvi bicikl u Podgoricu je donio Risto Rundo. Mostarac u čijem su se predstavništvu fabrike mašina za šivenje „singer“ okupljali prvi revolucionari u Crnoj Gori.
„Singer“ je bila prodavnica svakojakih majstorica, tamo na rivi duž Ribnice (današnji dio glavnog bulevara od „Hiltona“ do „Karvera“) od 1909. kada ju je u Podgorici otvorio Risto. Prije toga bila je na Cetinju, gdje je takođe donio prvi „velosiped“...
Baš to mjesto lokalci Mirkove varoši zvalisu „crveno stjecište“, tu su dolazili i o nekoj novotarskoj ideologiji u doskorašnjoj turskoj kasabi slušali i učili Stanko Dragojević i Jovan Tomašević. No, to je samo vinjeta - i povod za neku sljedeću priču. Risto je ipak označitelj jednog drugog vremena. O tome svjedoči orden koji je, zbog onih bačenih stolica u bečkom teatru, dobio od kralja Nikole!
Lažni Petrović
Opereta „Vesela udovica“ djelo je Franca Lehera, Mađara koji je libreto dobio od Francuza Viktora Leona i Lea Stajna. Tekst je zasnovan na jednom pariskom traču. Radnja ide otprilike ovako: u pariskom poslanstvu države čiji je glavni grad Letinje, sekretar poslanstva je grof Danilo.
Pored glavnog junaka, tu je i poslanik baron Mirko Zeta... I država Pontevedro, toliko prezadužena, da neko od plemića diplomata mora da se okane pariskog noćnog života i oženi bogatom miraždžikom, veselom udovicom Hanom Glavari! Da opereta ne bude baš totalno karikiranje, tu je i sjećanje na djetinju ljubav Hane i Danila...
- Pričaj, Risto, sve po redu, ništa ne propuštaj - govorio je kralj Nikola mjesec kasnije u svom ljetnjikovcu na Rijeci Crnojevića.
Risto je tako slikovito želio da pokaže što se sve tu dešavalo, da je u jednom momentu ustao i digao stolicu uvis i zamahnuo...
- Nemoj, Risto, zaboga, nijesam ti ja lažni Petrović –glasi anegdota sa uručenja Danilovog krsta, dodijeljenog za „protest u pozorištu“.
Svjetski publicitet
Opereta se zavrtjela oko trača u vezi sa mladalačkim životom prijestolonasljednikaDanila u Parizu. Francuska štampa često je spekulisala da je princ u čuvenom „Maksimu“, u ne baš lijepom društvu, udarao po obrazu ocu i ponosnoj domovini... Do braka sa njemačkom princezom Jutom fon Meklenburg-Sterlic, sa kojom je živio u Podgorici u dvorcu na Kruševcu.
Godinama kasnije, 1930. godine u izgnanstvu, princ Danilo uspio je da od studija MGM naplati 100.000 franaka globe za klevetu zbog snimanja filma „Vesela udovica“!
Od premijere, 28. decembra 1905. godine u Beču „Vesela udovica“ izvedena je više od 300.000 puta. Kažu, najuspješnija je opereta u istoriji, materijal za snimanje čak pet istoimenih filmova.
Rista Runda život je nosio i do zarobljeništva, u mađarskom logoru Nađmeđer. Kažu da je ćeliju dijelio i sa Jankom Vukotićem i Krstom Zrnovim Popovićem. Grob Rista Runda sada je u Risnu, a njegova porodica u Frankfurtu pamti susret iz 1972. sa Robertom Stolcem.
Naravno, starac od 92 godine sjetio se gorostasa u nošnji koji baca stolicu ka bini. I uz osmijeh samo dodao kakomu je zahvalan, jer je njegovoj predstavi pružio svjetski publicitet!
