Projekte finansira Ministarstvo kulture preko Programa zaštite i očuvanja kulturnih dobara za 2019. godinu.
PRIPREME
Multidisciplinarni tim oformljen od stručnjaka iz oblasti konzervacije, arhitekture, istorije umjetnosti i arheologije, 5. februara počeo je pripremne radove na Citadeli.
- Počelo je raščišćavanje terena, uklanjanje divlje vegetacije, kubiciranje obrušenih (dislociranih) kamenih blokova i njihovo sortiranje po zonama. Slijedi sprovođenje konzervatorskih istraživanja, radi utvrđivanja autentičnosti kulturnog dobra, starosti, odnosno hronološke pripadnosti, upotrijebljenih materijala i vezivnih sredstava, primijenjenih tehnologija i tehnika građenja, stepena oštećenosti i razloga nastalih oštećenja – kazala je istoričarka umjetnosti Suzana Dušaj.
U stručnom timu ona je zadužena za prikupljanje dokumentacije, a arhitekte se bave konzervatorskim snimanjem kulturnog dobra i njegovim grafičkim prikazom.
- Nakon toga slijedi sprovođenje konzervatovskih mjera, kako bi se obezbijedio adekvatan tretman, savremeno upravljanje i stavljanje u funkciju turizma i kulturnih aktivnosti – istakla je Dušaj.
Očuvani kulturni slojevi urbane cjeline Stari grad Ulcinj ukazuju na hronološki razvoj grada i djelovanje različitih kultura. Prvo naselje na tom mjestu formirano je na prelazu iz petog u četvrti vijek stare ere, a najstariji stanovnici bili su Iliri.
Kako kaže Dušaj, očuvani kulturni slojevi omogućavaju iščitavanje hronologije različitih kultura, pa se sa ove vremenske distance izdvajaju četiri značajna perioda. Oni se vežu za prvi i drugi vijek nove ere, potom 11, 12. i 13. vijek, mletački i turski period.
Danas stari Ulcinj baštini primjere arhitekture koji potiču gotovo iz svih perioda, a dominantna su obilježja iz perioda vladavine Mlečana i Turaka. Arheološka istraživanja Citadele obavljena su 1986 godine. Bila su sistematskog karaktera.
SVAČ
Paralelno sa radovima na Citadeli starog ulcinjskog grada teku konzervatorska istraživanja srednjovjekovnog grada Svač. Prethodno su u saradnji sa Nacionalnim istraživačkim savjetom Italije (CNR- Consiglio Nazionale delle Ricerche), krajem januara ove godine sprovedena geofizička istraživanja.
- Korišćene su nedestruktivne georadarske metode, koje omogućavaju uvid u vertikalne presjeke i osnove na određenim dubinama, bez zadiranja u integritet kulturnog dobra. Primjenom ove metode, očekuje se dopuna dosadašnjih rezultata istraživanja na Svaču, naročito kada je u pitanju njegova hronologija, koja nije precizno definisana – kazala je Dušaj.
Kako naglašava, arheološka i konzervatorska istraživanja usmjerena su na utvrđivanje dispozicije sakralnih objekata sa sjeveroistočne strane gradskih bedema, kao i na spoljnjem bedemu čiji su ostaci nedavno pronađeni.
Stari, praistorijski grad Šas ili Svač se nalazi na vrhu brežuljka sjeverno od Šaskog jezera. Arheološki ostaci svjedoče da prvo naselje na toj lokaciji potiče iz četvrtog vijeka prije nove ere, odnosno da su ga osnovali Iliri iz plemena Labeati, koji su živjeli oko Skadarskog jezera.
Nova faza njegove gradnje vezuje se za šesti vijek nove ere, a završava sredinom sedmog, kada grad strada u najezdi Avara. Marin Bici (Marinus Bizzius) barski nadbiskup 1610. godine bilježi da je Svač imao 365 crkava, onoliko koliko je i dana u godini.
Međutim, do sada je pronađeno samo nekoliko ostataka srednjovjekovnih crkava, od kojih su dvije monumentalne.
