Piše:
Marija Ivanović
Nemojte da vas prevare oni koji tvrde da je „The Favourite“ („Miljenica“) najnormalniji film Jorgosa Lantimosa. Grčki čudak snimio je najpristupačnije i najpitkije djelo do sada, ali to ne znači da dvorskoj farsi sa Olivijom Kolman, Rejčel Vajs i Emom Stoun fali njegovog bizarnog dodira. „The Favourite“ nije brutalno čudan kao „Dogtooth“ (2009), „The Lobster“ (2015) ili „The Killing of a Sacred Deer“ (2017). No, u njemu bije lantimovsko srce puno mračne želje da nas dovede u stanje prokleto intrigantne neugodnosti i natjera da dugo ratujemo samo sa sobom razmišljajući o tome kakve emocije gajimo prema njegovim junacima.
Čak i ako ne volite kostimirane drame, ne treba da se plašite: „The Favourite“ je sve samo ne još jedna istorijska priča o damama u korsetima i gospodi sa perikama u obliku kumulonimbusa.
Istorijska glasina
Istina, Lantimosove junakinje jesu istorijske ličnosti. No, njegov film nije zasnovan na činjenicama, već na istorijskim glasinama. „The Favourite“ nas smješta na dvor britanske kraljice Ane (Kolman) početkom 18. vijeka, u doba kada njena zemlja vodi mučni rat sa Francuskom.
Međutim, Lantimosa ne interesuje borba koja se vodi van zidina zamka. Njega zanima rat koji se vodi unutra – na dvoru i u dušama glavnih likova. Tačnije, junakinja. „The Favourite“ je jedna od rijetkih kostimiranih drama u kojima muškarci služe kao našminkani i lijepo uparađeni ukrasi, a žene izvode ratne manevre od kojih zastaje dah.
Prema istorijskoj glasini oko koje se vrti radnja Lantimosovog filma, kraljica Ana bila je zaljubljena u prijateljicu iz djetinjstva, vojvotkinju Saru Čerčil (Vajs), rođaku čuvenog Vinstona. Ni do dan-danas nije poznato da li je njena uzvraćena ljubav, iskazana u strastvenim pismima, ostvarena i u kraljičinom krevetu.
Seks je oružje
Ipak, istoričari se slažu da sluškinja, nekadašnja plemkinja Abigejl (Stoun), jeste poremetila njihove skladne odnose i probudila duboku Sarinu ljubomoru. Jer, vojvotkinja je iskreno voljela kraljicu Anu, iako je koristila njenu slabost (depresija, nesigurnost, zdravstveni problemi cijelog života, gubitak supruga i 17 djece od kojih je čak 12 pobačeno ili mrtvorođeno) da obezbijedi suprugu (Mark Gatis) političku prednost i sačuva zemlju od propasti u izuzetno teškom istorijskom periodu.
Taj istorijski period je sporedni glumac u Lantimosovom filmu. Režisera interesuje nešto što je univerzalno, sveprisutno, karakteristično za ljudsku prirodu od prapotopskih vremena, preko doba kraljice Ane, do 21. vijeka. To su borba za moć i granice do kojih su ljudi spremni da idu da bi uspjeli.
U crnohumornoj drami „The Favourite“ seks je glavno sredstvo uspostavljanja te kontrole. Glavne junakinje koriste ga na tri potpuno drugačija načina, koji efektno potcrtavaju komičnost, ali i tragičnosti njihovih sudbina.
Predator i plijen
Za Abigejl, seks je sredstvo preživljavanja. Ema Stoun je zapanjujuće ubjedljiva u vrlo zahtjevnoj roli žene koja je oličenje Darvinove teorije o prirodnoj selekciji. Ona trpi i guta žuč do iznemoglosti, upijajući sve što vidi, čekajući pravi trenutak da zagrize. A kad to učini, nema te sile koja može rasklopiti njene čeljusti i udaljiti je od plijena koji je nekada bio predator...
Za Saru, seks jeste bitan, ali nema mnogo veze sa ljubavlju. Za nju, mnogo je važnija surova iskrenost, žrtvovanje za onog koga voliš, smjelost da mu kažeš ono što misliš.
Baš zbog toga i počinje da gubi Anu. Jer, za kraljicu je seks veliki dokaz ljubavi. Jer, tako usamljena, jadna, podbulog tijela, opečene duše, ponižena i uvrijeđena tolikim životnim gubicima, ona je pretvorena u zavisnika od dodira i nježnosti. Onog zavisnika kom heroinski špric uvijek ostaje van domašaja vena...
Davljenje, šamaranje, povraćanje, trovanje, haos koji nastaje u ljubavnom trouglu, prljaviji je od uma Markiza de Sada i smješniji od ludorija Monti Pajtonovaca – ali je i dirljiv kao Kafkina očajnička pisma Mileni.
Olivija Kolman ostvarila je ulogu života glumeći katkad djetinjastu, katkad lucidnu ženu potpuno svjesnu da nikad ničim neće premostiti ambis sopstvene usamljenosti. Njena hemija sa Vajs i Stoun je nevjerovatna.
Zemlja čuda
Sve tri glumice igraju izuzetno kompleksne i vrlo komplikovane žene, čije biste postupke vrlo lako mogli osuditi i proglasiti ih nemoralnim – kad ih ne bi igrale tako prokleto dobro. Tako da ih razumijete, volite i saosjećate sa njima.
Scenario Debore Dejvis i Tonija Meknamare obezbijedio im je prvoklasno meso, a kamera Robija Rajana („American Honey“) dodala još raskoši njihovoj opojnoj glumačkoj igri. „Riblje oko“ (širokougaoni objektiv), od kog se direktor fotografije rijetko odvajao s debelim razlogom, ulovilo je neke od najpoetskijih scena filmske 2018. godine. Između ostalog, ples koji je jebeno čudesan, iako nema nikakve veze sa datom epohom, ali i fenomenalno-bolesnu dvorsku igru u kojoj pljušte pomorandže.
O utrkivanju patki i 17 zečeva, jedan za svako dijete koje je izgubila Ana, bolje da uopšte ne govorimo. Mali su to detalji, ali toliko snažni, da pretvaraju jedan „dosadni“ dvor iz 18. vijeka u Alisinu čajanku u Zemlji čuda.
„Dogtooth“ ostaje Lantimosov najvažniji, ali „The Favourite“ jeste njegov najkompletniji film. Definitivno je zaslužio mjesto u muzeju najsubverzivnijih kostimiranih ostvarenja, odmah pored klasika kakvi su „Amadeus“, „Tom Jones“ i „Barry Lyndon“. Da. Sila je baš toliko jaka u ovoj opijajućoj farsi sa zubima.
Ocjena: 9,5/10
Režija: Jorgos Lantimos Uloge: Olivija Kolman, Rejčel Vajs, Ema Stoun, Nikolas Holt, Mark Gatis Trajanje: 119 min
FOTO: imdb.com
