Govoreći o planovima za ovu godinu rekla je da će unaprijediti kontrolu uvoza u dijelu organizacionih pitanja, a da im je jedan od najvećih izazova da obiman posao organizuju sa malim brojem inspektora.
POBJEDA: Građani uglavnom smatraju da je bezbjedna hrana ujedno i kvalitetna, ali između ta dva pojma postoji velika razlika. Možete li pojasniti kada kažemo za proizvod da je bezbjedan, a kada da je kvalitetan?
DAKOVIĆ: Parametri bezbjednosti i kvaliteta potpuno su različiti. Uvijek treba razmišljati o tome da proizvod može da bude bezbjedan, ali ne i kvalitetan, kao i obrnuto. Jabuka može da izgleda kao kvalitetna, da pripada prvoj klasi i da zadovoljava sve parametre zrelosti, ali da se laboratorijskim nalazima utvrdi da nije bezbjedna jer je prskana pesticidom ili nije prošao period karence (period koji mora da prođe od momenta prskanja sredstvima za zaštitu bilja do trenutka kad je proizvod bezbjedan da se koristi). Meso može da bude jako kvalitetno, prva klasa koja zadovoljava sve parametre kvaliteta, ali da se prilikom kontrole na mikrobiološke kriterijume u njemu otkrije salmonela.
S druge strane, postoje proizvodi koji po kvalitetu nijesu zadovoljavajući, ali su im parametri bezbjednosti odlični. Dobar primjer za to su banane, koje se ne prskaju i bezbjedne su, ali se dešava da njihov kvalitet nije dobar.
POBJEDA: Koliko je sigurna hrana na našem tržištu?
DAKOVIĆ: Odgovorno mogu da tvrdim da je bezbjednost hrane u Crnoj Gori na veoma visokom nivou. Nulti rizik kada je u pitanju bezbjednost hrane ne postoji, jer u tom procesu mora biti poštovan čitav lanac sa svim procedurama, propisima, pravilima i standardima, kako bi hrana koja dolazi na tržište bila bezbjedna. Počinje se od zdravstvene zaštite biljaka i životinja, jer su to sirovine za proizvodnju hrane, zatim se u procesu proizvodnje moraju poštovati svi standardi, a na kraju se mora voditi računa i o transportu i stavljanju hrane na tržište - bilo da se radi o hrani koja se porodaje u maloprodajnim objektima ili one koja se servira u restoranima. Bilo koja karika da zakaže u ovom lancu može dovesti do toga da proizvod bude nebezbjedan, pa zato kažemo da nulti rizik ne postoji.
Posao Uprave na čijem sam čelu je da informiše potrošače o hrani, propisano nam je i na koji način moramo deklarisati proizvode kako bi građani imali punu informaciju o bezbjednosti hrane.
POBJEDA: U Upravi radi mali broj inspektora. Kako uspijevate da odgovorite svim obavezama?
DAKOVIĆ: Naš najveći izazov je da sa brojem inspektora koji imamo organizujemo posao. Važno je znati da se bezbjednost hrane zasniva na nekoliko nivoa kontrole. Nije u pitanju samo kontrola hrane koja se nalazi na tržištu, to je čak posljednji korak, a ako su završene sve prethodne faze kontrole onda taj korak bude i „najmanji“. Inspektori prvo kontrolišu mjere zdravstvene zaštite koje se sprovode, zatim način liječenja životinja, kontrolu lijekova i upotrebu pesticida.
U sljedećoj fazi se kontrolišu objekti u kojima se proizvodi hrana i postoji tačan plan na koji način se to radi. Nekada se kontrolišu dva, nekada četiri puta godišnje, a nekada i više od toga i to zavisi od procjene rizika, od toga što se proizvodi u tim objektima i od toga koliko je sve usklađeno sa zahtjevima koje mi propisujemo, a koji su jednaki kao i zahtjevi Evropske unije. Imamo objekte koji se nalaze na listi izvoznih objekata, odnosno onih za koje je dozvoljen izvoz iz Crne Gore u zemlje EU. Radi se o objektima za proizvodnju hrane životinjskog porijekla koji moraju zadovoljiti jako stroge standarde da bi se nalazili na toj listi, a to što smo na toj listi dovoljna je potvrda povjerenja koje Evropska komisija ima u naš sistem bezbijednosti hrane.
Inspektori redovno rade po planovima godišnjih kontrola, a imamo i sistem monitoringa bezbjednosti hrane koji se donosi svake godine. Taj program se sastoji od više pod programa i kroz njih se kontrolišu različiti parametri bezbjednosti hrane, kao što su nitrati, GMO, kontaminenti, mikrobiološki kriterijumi, rezidui farmakoloških supstanci i slično. Imamo više programa koji se sprovode na način što inspektor pođe, uzorkuje razne vrste proizvoda i na bazi toga utvrđujemo stanje bezbjednosti hrane u Crnoj Gori sa nekog opšteg nivoa i to je treći nivo kontrole. Posljednji nivo se sprovodi na osnovu naših sumnji ili prema inicijativama građana. Inspektor tada odlazi u objekte gdje se hrana stavlja na tržište i tada procjenjuje njenu bezbjednost.
POBJEDA: Koliko često se dešava da građani prijavljuju nepravilnosti na tržištu kada je u pitanju bezbjednost ili kvalitet hrane ?
DAKOVIĆ: Građani ne šalju često prijave, najviše je onih koje se odnose na proizvode kojima je istekao rok. U tom slučaju ne treba forsirati inspektore da idu, jer građani moraju da budu sami svjesni i odgovorni da kada uoče proizvod kome je istekao rok, to i kažu onima koji rukuju sa hranom, jer su ti ljudi jako svjesni svoje odgovornosti i sigurna sam da niko takve proizvode ne bi namjerno izložio. Primarna odgovornost za bezbjednost hrane je upravo na njima. Imamo i inicijative koje su vezane za higijenske uslove i naši inspektori u tim situacijama uvijek izlaze na teren.
(opširnije u Pobjedi)
