Analize Centralne banke ukazuju da svi rizici u sistemu imaju trenutno smanjen intenzitet uticaja u odnosu na prethodnu godinu i da su na relativno umjerenom nivou, kazali su Pobjedi iz ove institucije odgovarajući na pitanje gdje vide ekonomske rizike za narednu godinu i kako ih smanjiti. - U finansijskoj sferi, bankarski sistem je unaprijeđen i svi parametri, na agregatnom nivou, su iznad zakonom propisanog minimuma. Postoje ranjivosti u pojedinim bankama koje sada tako i tretiramo - kao izazove za pojedinačne banke, a ne kao sistemski rizik - objašnjavaju iz CBCG.
Fiskalna konsolidacija, podsjećaju iz ovog regulatora, daje pozitivne efekte. - I ukoliko se primjena mjera fiskalne konsolidacije nastavi u skladu sa planom, možemo očekivati značajnu kontrolu i smanjenje fiskalnih pritisaka - ocjenjuju u Centralnoj banci
RIZICI
Sve ovo ne znači, kažu oni, da rizika nema. - Naravno, postoje rizici iz šireg okruženja na koje CBCG i domaći nadležni organi ne mogu uticati, kao što je eventualno pogoršanje situacije u zemljama regiona i/ili zemljama Evropske unije, kao našim najvećim partnerima. Rizik su i potencijalne vremenske nepogode koje bi uticale na rast turizma, poljoprivrede i energetike, kao i usporavanje investicionog ciklusa mimo planirane dinamike - kažu u CBCG.
Iz ovog regulatora podsjećaju na preporuke za vođenje ekonomske politike u narednoj godini koje su proslijedili Vladi. Preporuke, objašnjavaju iz CBCG, kreirane su tako da podržavaju srednjoročne ciljeve razvoja ekonomije države, definisane dokumentima „Program ekonomskih reformi za Crnu Goru 2018−2020“ i „Fiskalna strategija Crne Gore 2017−2020“. - Ključne preporuke Centralne banke odnose se na jačanje konkurentnosti privrede, a posebno u oblasti rada. Preporučili smo redefinisanje opterećenja na zarade, koje treba sprovesti paralelno sa nastavkom aktivnosti na suzbijanju sive ekonomije, kako bi mjera bila efikasna. Uz to, preporučili smo nastavak implementacije mjera fiskalne konsolidacije i očuvanje stabilnosti finansijskog sistema, kao preduslov održive srednjoročne stabilnosti ukupnog sistema - podsjećaju iz CBCG.
LIJEČENJE
Preporuke su usmjerene i na liječenje ranjivosti privrednog sistema i grupisane su u četiri oblasti: realni sektor, finansijski sistem, fiskalna politika i statistika. - U ključnim preporukama za jačanje konkurentnosti privrede poseban akcenat je stavljen na prioritetne sektore i strukturne reforme. Podsticanje privredne aktivnosti i povećanje produktivnosti ključni su elementi ekonomske politike u stvaranju nove vrijednosti, smanjenju tereta postojećih dugova, povećanju lik v i d n o s t i s i s t e m a i oslobađanju potencijala rasta - ističu u regulatoru.
Da bi tekuća fiskalna konsolidacija u Crnoj Gori bila efikasna, neophodna je, smatraju u CBCG, njena usklađenost sa dinamikom i kvalitetom strukturnih reformi, primjena je posebno značajna kako bi se obezbijedio ekonomski rast i razvoj. - Treba zato kreirati efikasan institucionalni ambijent, fleksibilno tržište rada, održivi penzioni sistem, efektivno obrazovanje i kvalitetnu zdravstvenu zaštitu, uz poštovanje ekoloških standarda, gdje smo i preporučili da se razmotri uvođenje poreza ili taksi na proizvode od plastike, kako bi se smanjila njihova upotreba - kažu u CBCG. Od posebnog značaja je rad na stimulisanju novog zapošljavanja, posebno mladih, imajući u vidu negativne demografske trendove u Crnoj Gori.
FINANSIJE
Preporuke u oblasti finansijskog sistema usmjerene su na postizanje nesmetanog i stabilnog funkcionisanja ovog sistema, kao i efikasnog posredovanja u oblasti finansijskih usluga. - U oblasti fiskalne politike posebno je značajno nastaviti sprovođenje mjera konsolidacije koje su utvrđene Planom sanacije i ,,Fiskalnom strategijom Crne Gore 2017-2020“, naročito u oblastima koje se odnose na smanjenje rashoda sa visokim učešćem u ukupnim troškovima i naplatu poreskog duga - preporučuju iz CBCG. Oni apostrofiraju značaj daljeg unapređenja Strategije za upravljanje javnim dugom. Podsjetimo da u CBCG smatraju da je neophodno povećati kvalitet i transparentnost svih javnih podataka kako bi se povećala informisanost korisnika, da Poreska uprava poboljša kontrolu završnih fin a n s i j s k i h i s k a z a k o j e dostavljaju preduzeća. Kreirati bazu prometovanih nekretnina i unaprijediti usluge katastra…Više koristiti potencijal za razvoj kulturnog, vjerskog, sportskog, zdravstvenog, nautičkog, kongresnog i drugih specijalnih vidova turizma, podsticati gradnju hotela… U energetici predlažu da se nastavi sa modernizacijom i izgradnjom nove infrastrukture za proizvodnju, prenos i distribuciju energije. Oni smatraju da treba povećati obim prerađivačke industruje, kroz privatno-javno partnerstvo graditi infrastrukturne projekte.
U javnom prevozu treba stimulisati kupovinu vozila na električni i hibridni pogon… Poljoprivredu, kažu u CBCG, treba razvijati kao podršku regionalnom razvoju, supstituciji uvoza i smanjenja ekon o m s k i h i s o c i j a l n i h neravnoteža. Oni smatraju da treba pojednostaviti administrativne procedure, skratiti rokove…
