Piše: Slobodan Jovanović
Ukratko, pisati i izmišljati što gore o Crnoj Gori bilo je rentabilno i to su mnogi sitni ljudi iskoristili, a ponekad nekoji to i danas iskorišćavaju (rekao bih mnogi, i to do današnjih vremena, prim. S.J). Da se tu govorilo samo o potonjim danima Crne Gore i da se pređe preko toga, ali se tu, usput, pretresala sva istorija Crne Gore, u kojoj nije bilo nikad i ništa dobro. Ni jedan crnogorski vladar u potonjih dvjesta godina nije ostao pošteđen. Najbistriji od njih, Vasilije, proglašen je za običnog lažova, sav mučenički rad Petra I sastojao se u kletvi; vladika Rade (Petar II) „sputavao je demokratske slobode“ i nasrtao na čast Crnogoraca, knez Danilo bio je običan zlikovac, a potonji kralj predstavljen je kao čovjek koji je bio kadar za novac sve učiniti, pa čak i svoju rođenu zemlju izdati!
Radilo se na sve moguće načine da se zatre svaki trag uspomena na staru Crnu Goru. Uspomena na vojvodu Mirka bila je obilježena u Podgorici jednim više nego skromnim spomenikom – a i to ne njemu samom, već svim njegovim junačkim pomagačima, koji su stvarali Crnu Goru – i taj spomenik demoliran je i bačen u Moraču; na stari dvor cetinjski gdje se za dugi niz godina rešavala sudbina Crne Gore, bačene su bombe; dvor je opljačkan, državni arhiv naročito izložen propadanju tako, da je nepojmljivo što su tadanji upravljači Crnom Gorom dopustili, da im propadne jedino ovo blago“.
Poznati srpski istoričar Andrija Luburić (16. novembar 1891 – 19. mart 1944), u svom djelu „Kapitulacija Crne Gore – Dokumenti I“, u Uvodu, obračunavajući se sa crnogorskom istorijom i crnogorskim svetinjama, piše: „Kralj Nikola nije bio prvi Petrović koji je prodavao svoj narod i izdao Srpstvo i Rusiju, nego poslednji“.
Kao potvrdu svoje teze navodi riječi ruskog grofa Dolgorukog, prilikom njegove pośete Crnoj Gori 1769. godine, koje je ovaj navodno zapisao u svom dnevniku, da je vladika Sava Petrović „odani špijun mletački“ (dr Vladan Đođević, „Evropa i Crna Gora“, Beograd 1912).
A onda se pozabavio Petrom I i Petrom II Petrovićem Njegošem. „Njegov naslednik vladika Petar nazvan „Sveti“, kaže Luburić, „sedeo je na crnogorskoj mitropolitskoj stolici blizu pedeset godina. On je u doba Karađorđevog ustanka prigrabio i svetovnu vlast u svoje ruke. Radio je protiv Rusije i Karađorđa. Odmagao je Hercegovcima za sve vreme njihove oslobodilačke borbe. Pomagao je Austrijancima 1797. da zauzmu Boku i namorao je tada Rišnjane i Paštroviće da prime austrijsko ropstvo“.
Što se tiče Karađorđa, tačno je da je Petar I bio ravnodušan prema Prvom srpskom ustanku i da nije odgovarao Karađorđu na njegove zahtjeve za pomoć. O tome piše Dimitrije Milaković, sekretar Petra I, u svojoj „Istoriji Crne Gore“: „Ustanak Srbalja za svobodu pod Karađorđem u početku 1804 godine, i njiovo vojevanje protiv Turaka kako te, tako i sledujuće 1805 godine, nisu privlačili na sebe nikakva vnimanija vladike Crnogorskog“.
Luburić optužuje Petra I da je 1806, u vrijeme rata protiv Francuza, kad su ga, kako kaže Luburić, Rusi „prinudili“ da dovede Crnogorce i pomogne Hercegovcima u opsadi Nikšića, kad je Nikšić trebalo da padne, povukao svoju vojsku: „Tu noć vladika Petar digne Crnogorce i pobegne u Crnu Goru i o svom bekstvu ne obavesti ni Ruse ni Hercegovce.“
Još navodi da „drobnjački junak Mijo Godijelj opsovao mu je (1806) s turskih vešala „izdajničku majku“.
Pišući o op sadi tvrđave Klobuk kod Trebinja, u čemu je učestvovao i vladika Petar sa Crnogorcima, Luburić piše da „pred predajom zbog nestašice hrane“, obaviješten od ajana Alijage Dadića, po knezu Zotoviću, da dolazi sa 3-4.000 ljudi, „vladika ukloni Crnogorce i pobegne pravo Cetinju ... Zahvaljujući ovome Turci noću zađu Rusima s leđa i bez velike muke unište ceo njihov odred od 1000 ljudi. Zarobe 400 Rusa i dovedu u Trebinje, gde ih otkupi jedan francuski general i docnije oslobodi ... Zbog ove izdaje vladike Petra ruska vlada oduzme Crnoj Gori novčanu pomoć, koju joj je do tada izdavala svake godine“.
„Kada je Karađorđe 1809. otpočeo svoju veliku ofanzivu na sve strane i sam pošao na Novi. Sandžak, da bi se sastao sa desnim krilom i Hercegovcima“, piše Luburić „... a slevim sa svojim plemenom Klimentima (podvukao S.J) i ostalim plemenima u brdima i skadarskoj Malesiji, trebao je vladika Petar da sa Crnogorcima i Brđanima pođe u susret Karađorđu“.
I dalje nastavlja sa još jednom izdajom Petra I: „Ali je vladika Petar sve ove planove i velike Karađorđeve uspehe pretvorio u neuspehe. On je te godine sprečio Crnogorce i Brđane da uzmu ma kakvog učešća u borbama protiv Turaka, pa čak šta više o tome je obavestio i skadarskog vezira.“( O tome detaljno piše Luburić u svojoj knjizi „Vojvoda Jovan Mršić Klimenta, Karađorđev đed i Plavski Turci“, Beograd 1937).
Pišući kako je Čolak Ante (vojvoda Antonije Simonović) ukorio „vladiku Petra i Crnogorce što mirno sede i ne udaraju na Nikšić“, Luburić kaže kako su se pozivu odazvali Bjelopavlići i Pješivci. „To prinudi vladiku Petra da i on pristane. Tada učine raspored i udare na grad, ali vladika s Crnogorcima ostane pasivan, čime izloži Bjelopavliće velikoj pogibiji i ovom izdajom omogući Turcima veliku pobedu ... Zbog ove izdaje vladike Petra umalo nije došlo do pokolja između Bjelopavlića i Crnogoraca. Tada je čuveni bjelopavlićki junak Đorđije Vujadinović, Ostroški iguman, gađao vladiku iz puške nazivajući ga izdajnikom i „dobošarom“...
O tome kako su se „ujedinitelji“ 1918. godine odnosili prema Petru I „vukući i prljajući po blatu kosti Sv. Vasilija Ostroškog i Sv. Petra Cetinjskog samo zato što su bili svečevi crnogorski“ (J. Plamenac, Tribuna, Beograd 1924), govori i to što su mu vukli mošti po prašini ispred Cetinjskog manastira, sa namjerom da ih zapale, kao što su Turci zapalili mošti Sv. Save na Vračaru, što su urinirali po improvizovanom kovčegu na kojem je pisalo Sv. Petar Cetinjski, prije nego su zatrpali raku koju su iskopali na nikšićkom glavnom trgu.
Danas je dirljivo kako njihovi nasljednici i nasljednici Andrije Luburića, predvođeni Amfilohijem Radovićem, svojataju i prosto obožavaju Sv. Petra Cetinjskog kao srpskog sveca, kao najveći zalog neraskidive veze Crne Gore i Rusije i utemeljenja srpstva u Crnoj Gori.
(Opširnije u današnjoj Pobjedi)
