Priče o Matijasu Sindelaru, zvanično najboljem fudbaleru Austrije u 20. vijeku, zapljuskuju obale interneta i dolaze do onih do kojih bi trebalo da dođu kao poruke u boci. Zvuče lijepo, koliko nestvarno i omamljujuće. Kao da ih guguču sirene. Nadilaze mit, taman kao da ih je Bog došapnuo Homeru vrativši mu vid na tren, uz riječi: Sindelara ne možeš da opjevaš po sluhu, moraš da vidiš to moje remek-djelo! Ipak, sve te priče, uključujući i ovu, obilježene su i pomalo proklete. Bandažirane su proznim izrazom (baš kao Sindelarovo desno koljeno!) i osuđene da nikad u potpunosti ne ovaplote kompozicije „fudbalskog Mocarta“ i njegov ples sa sudbinom.
Znate, život i smrt sina češkog imigranta i njegovih 36 zemaljskih ljeta vezanih isključivo za jedan grad - Beč, nijesu ništa drugo do čista poezija. I te visine, nijedna proza, koliko god bila suvisla, ne može da dosegne.
Oaza mira
Glavno bečko groblje – Centralfridhof, jedno od najvećih u Evropi, ne stvara osjećaj tuge i tjeskobe. Naprotiv, imate neki čudan utisak da ste došli u oazu mira, gdje ljetnji vjetar razlaže „Mjesečevu sonatu“ kroz krošnje kestena, hrasta i crnog bora.
Dugom alejom do središta groblja i Crkve Svetog Karla Boromejskog može se doći pješice ili biciklima koja merkantilni Austrijanci iznajmljuju turistima. Biciklo je najljepše prevozno sredstvo što ga je čovjek izumio. Suptilni instrument među brundavim kopnenim vozilima. Naštimovani klavir bez dirki, ali sa pedalama. No, ipak nije za vožnju po groblju, iako je Centralfridhof monumentalan. Tu gdje su sahranjeni austrijski predsjednici i pjesnici, slikari i naučnici, znani i neznani junaci, tu se ne vozi, već hodajući osluškuje tišina, od koje nema boljeg vodiča.
Naruše je katkad turisti čegrtanjem mobilnih telefona i selfijima uz spomenike slavnih mrtvaca. Naiđu đačke ekskurzije, poklone se likovima iz udžbenika, prionu na posao restauratori i pogrebni radnici koji posebno vode računa o grobovima poznatih, održavaju ih i uređuju, zalivaju cvijeće i travu.
Tišina priča
Najposjećenija od svih parcela obilježena je brojem 32A. Tamo su sahranjeni neki od najvećih kompozitora, ne svog, nego svih vremena: Betoven, Brams, Šubert, Štraus stariji i mlađi... Tu je i spomenik na čijem postolju su ime i godine rođenja i smrti Volfganga Amadeusa. Samo kao počasno obilježje. Jer Mocart je sahranjen na manjem bečkom groblju – koje nosi ime svetog Marksera.
Jedan drugi, „fudbalski Mocart“ počiva nedaleko odatle, na parceli broj 12B. Lik mu je uklesan na nadgrobnoj ploči, a po licu palo trunje sa drveća. Suze za posrnulim čovječanstvom. Ne odvaja pogled od bronzane lopte, a jedna crvena ruža bira ga prije svih kompozitora. Da mu se pokloni i bude poklonjena.
Tišina priča. Bio jednom jedan Matijas Sindelar. Kapiten najslavnije fudbalske reprezentacije koju je Austrija ikada imala. Prozvali su ih „Wunderteam“ (tim snova).
Krajem dvadesetih i tokom tridesetih godina prošlog vijeka, obarali su rekorde u nepobjedivosti. Padali su redom: Čehoslovačka, Švajcarska, Švedska, Mađarska, Jugoslavija, Škotska, Njemačka... Pa ipak, veliki su bili i u porazima. Kao u Londonu 1932. kada su izgubili 4:3 od Engleza. Cijeli „Stamford bridž“ aplaudirao je Sindelaru „koji je postigao gol kakav niko na svijetu ne bi dao Englezima“, komentarisali su tada britanski novinari.
Ili mnogo bolniji poraz od (već tada Musolinijeve) Italije, dvije godine kasnije u Milanu, u polufinalu Svjetskog prvenstva, kada je domaćin jednostavno bio predodređen da trijumfuje.
Miris baruta
Međutim, sve te utakmice, njih 43 koliko je odigrao za reprezentaciju, kao i one klupske, gdje je branio boje bečke „Herte“ i „Austrije“ mogu da stanu u jedan jedini – posljednji Sindelarov meč za nacionalni tim protiv Hitlerove Njemačke 3. aprila 1938. godine.
Tišina u nekoliko „flešbekova“ priprema pozornicu za taj spektakl na bečkom „Prateru“. Pred treće po redu Svjetsko prvenstvo 1938. za čijeg je domaćina određena Francuska, Evropa je predosjećala miris baruta. Austriju, koja je obezbijedlia plasman na najveće fudbalsko takmičenje, Anšlus je spriječio da učestvuje kao samostalna država. Pripojeni su Njemačkoj. Od reprezentativaca Austrije traženo je da igraju za drugu zemlju.
Mnogi su pristali, svojevoljno ili pod pritiskom. Sindelar nije. Kao ubijeđeni socijal-demokrata i prijatelj mnogih bečkih Jevreja nije htio da sklopi pakt sa fašistima. Znao je da će revijalna utakmica, koju u čast ujedinjenja Njemci organizuju u Beču protiv austrijskog „Tima snova“ biti njegova labudova pjesma. Jer utakmica se igrala da bi pokazala moć zajedništva natčovječanske sile koja se spremala da pokori Evropu i svijet - i to ne samo u fudbalu.
Bratski remi
Na stadionu „Prater“ tog trećeg aprilskog dana, možda je igla i mogla da stane, ali još neki gledalac, teško. Sve je bilo krcato, okićeno crvenim zastavama sa bijelim krugom sredini, u kom se crnio kukasti krst. Iz počasne lože, kao kraci hobotnice virile su ispružene desnice uz pozdrav „Hajl“. Sa centra igrališta fudbaleri su otpozdravljali na isti način dok su intonirane himne. Prije utakmice dogovoreno je da rezultat bude neriješen. Bratski remi.
Pored poređenja sa Mocartom, Sindelara su zvali i „Čovjek od papira“. Nimalo slučajno. Bio je tako krhke građe, kao da ga i najblaži vjetar može srušiti na zemlju. U isto vrijeme, to nije mogla skoro nijedna protivnička odbrana. Prolazio je kroz njih kao da je od papira, šuštavo i lako, nepredvidivo i nezaustavljivo. Pošto je imao hroničnu povredu desnog koljena, čuvao se teških duela. Izbjegavao bi kontakt i protivnika nadmudrivao još u prijemu lopte, odigravajući često duple pasove.
Sve je to demonstrirao i protiv Njemaca tog dana. Ništa mu nijesu mogli. U prvih 45 minuta imao je nekoliko izglednih prilika, kada je loptu samo trebalo ćušnuti pored nemoćnog golmana. A on je promašivao. Namjerno. Ali ne iz straha, već zbog toga da bi Njemcima dokazao koliko je jedna nadrasa, zapravo, nemoćna. I da im može dati gol kad god želi. A želio je to više od svega. To se i dogodilo u drugom poluvremenu.
Igra smrti
Tor je nordijski bog gromova i munja. Tor na njemačkom znači gol. I naočigled punog „Pratera“ zagrmjelo je iz Sindelarove noge, a lopta je završila u mreži. Konačan rezultat postavio je Karl Sesta, koji je drugi put savladao njemačkog golmana, i to iz slobodnog udarca.
Sindelar je tada otrčao ispred lože sa nacistima i počeo da pleše, proslavljajući pogodak prijatelja. Svi na stadionu bili su u čudu. Njemci nijesu grizli nokte, nego prste, a nakon početnog šoka, onaj dio gledalaca koji je nosio Austriju u srcu ustao je sa sjedišta i počeo da skandira ime svoje zemlje. „Osterajh“, „Osterajh“, zvonio je „Prater“.
Nekoliko mjeseci kasnije Matijas Sindelar pronađen je mrtav. Sa njim je bila i njegova djevojka. Uzrok smrti – trovanje ugljen-monoksidom. Jedni su govorili da je riječ o samoubistvu, drugi da je ubijen. Nacistički zakon je propisivao da oni koji izvrše samoubistvo ili budu ubijeni nemaju pravo na državnu sahranu. Zato je u izvještaju navedeno da je u pitanju nesrećni slučaj, što zvanična istraga nikad nije potvrdila.
Sindelara je na vječni počinak ispratilo 15.000 Bečlija. O tome što se stvarno desilo, njegov grob krije tajnu i dan-danas. A ni od tišine se ne može izvući ništa više...
FOTO: pinterest.com / Miloš Milačić
