Budući da sam istoričar po zanimanju i autor monografije ,,Dinastija Petrović-Njegoš“ (Cetinje, 2015), sve brošure sam s pažnjom čitao i analizirao. I prvo što sam zapazio bilo je da je Vukanović uglavnom sažeto prepričao djelove moje knjige o dinastiji Petrović-Njegoš, neka moja stanovišta i zapažanja preformulisao, a ponešto prepisao, tačnije, neznatno preoblikovao da bi prikrio preuzimanje i prisvajanje. Sve je to činio bez pozivanja na sadržaj moje knjige ili ukazivanje na moje autorstvo, iako je bio obavezan da to učini. Istina, na kraju svake brošure navodi moju knjigu u spisku literature, zajedno sa desetak drugih publikacija, ali ne kaže da je njene djelove koristio za osnovni tekst. I to je koristio moje stavove i formulacije, a ne činjenice iz knjige (datume, brojke), a stavovi i formulacije iskaz su autorskog mišljenja utemeljenog na činjenicama, i predstavljaju zakonom zaštićenu intelektualnu svojinu.
Pored knjige ,,Dinastija Petrović-Njegoš“, Vukanović je na isti način, dakle neprimjereno i suprotno naučnim standardima, koristio i moje tekstove iz ,,Istorije Crne Gore“ (Podgorica, 2006; Beograd, 2015). AUTORSKA ,,SLOBODA“
U ovom osvrtu pokazaću kako je Vukanović nedozvoljeno i neprimjereno koristio djelove iz mojih knjiga, prisvajajući moje stavove i prikazujući ih kao rezultat sopstvenog promišljanja. Naravno, nemoguće mi je navesti sve slučajeve njegovog plagiranja, jer bi takav popis bio obiman skoro koliko i njegove brošure. U ovom članku izdvojiću primjere gdje je njegovo preuzimanje mojih stavova najnevještije ili najmanje prikriveno, pa je time i plagiranje najočitije.
U prvoj svesci publikacije ,,Petrovići, vladari i ratnici“, Vukanović kaže: ,,Osmanlije su pokušale da drže u miru pograničnu oblast koja je davala male poreske prihode koji su na godišnjem nivou mogli da podmire potrebe 150 janjičara. Sama Solila u Grblju su, primjera radi, bila poreski izdašnija od toga.“ (M. Vukanović, sveska I, str. 10)
Gdje je Vukanović našao ovo poređenje i kako je utvrdio da su poreski prihodi Crne Gore bili dovoljni da podmire izdatke za 150 janjičara? Našao ga je u mojoj ,,Istoriji Crne Gore“, iako to ne kaže: ,,Da je za Osmansko carstvo ovaj poreski prihod od Crne Gore bio neznatan, svjedoči podatak da je samo prihod od solana u Grblju iznosio 220.000 akči. Od godišnjih prihoda koje je Carstvo imalo od Crne Gore, moglo se, poređenja radi, izdržavati najviše 150 janjičara.“ (Ž. Andrijašević/Š. Rastoder, Istorija Crne Gore, Podgorica, 2006, 75)
Zatim Vukanović tvrdi: ,,Prema porodičnoj tradiciji, Petrovići su se iz okoline Zenice preselili na prostor ispod planine Njegoš, da bi sredinom 15. vijeka prešli u selo Njeguši ispod vrhova Lovćena.“ (M. Vukanović, I, 25) Gotovo ista rečenica nalazi se i u mojoj knjizi: ,,Prema porodičnoj tradiciji, Petrovići-Njegoši su porijeklom iz Bosne, tačnije iz okoline Zenice. Iz Bosne su se njihovi preci preselili na prostor ispod planine Njegoš, a odatle su u drugoj polovini XV vijeka došli na Njeguše, selo podno Lovćena.“ (Ž. Andrijašević, ,,Dinastija Petrović-Njegoš“, Cetinje, 2015, 8)
Za osnivača dinastije Petrović-Njegoš, Vukanović kaže: ,,Vladika Danilo nije samo osnivač dinastije Petrović, nego i političke ideje o nezavisnosti Crne Gore.“ (M. Vukanović, I, 37) I ovu formulaciju našao je u mojoj knjizi jer je prije mene ni jedan istoričar nije izrekao: ,,U istoriji Crne Gore mitropolit Danilo je značajan zbog toga što je utemeljivač političke ideje o njenoj nezavisnosti od Osmanskog carstva...“ (Ž. Andrijašević, ,,Dinastija Petrović-Njegoš“, Cetinje, 2015, 48)
TUĐE, A SVOJE
Preuzimanje tuđih formulacija i sudova, Vukanović praktikuje i u drugoj svesci publika cije ,,Petrovići, vladari i ratnici“. Tako on kaže: ,,Iako je preživio pokušaje uklanjanja koje su preduzele tri evropske sile, Šćepan Mali je na kraju ubijen u lokalnoj zavjeri koju je organizovao skadarski paša. Pod prisilom, ubio ga je sluga 1773. godine.“ (M. Vukanović, II, 16)
Zatim se Vukanović potrudio da misli kao analitičar geopolitike, pa je analizirao neke političke poteze mitropolita Petra I: ,,Sa druge strane, da li je realno očekivati da će oblast od takve strateške i ekonomske važnosti kao što je Boka biti tako lako ustupljena jednoj maloj, odmetnutoj zemlji? Čak se može diskutovati o apsurdnosti procjene vladike Petra i crnogorskih glavara da će pripojiti Boku na isti način kao Bjelopavliće i Pipere.“ (M. Vukanović, II, 48)
Ali, sve što je Vukanović ,,otkrio “, već je u istoriografiji rečeno: ,,I čovjeku prosječnog znanja o politici moglo je biti jasno da Bjelopavlići i Boka Kotorska u geostrateškom značaju, nijesu isto. Prostor koji je od 1797. bio predmetom dogovora velikih sila, ne može se pripajati kao da se radi o plemenskoj oblasti u Brdima.“ (Ž. Andrijašević, ,,Dinastija Petrović-Njegoš“, Cetinje, 2015, 138)
Zatim će Vukanović javnosti saopštiti još jednu ,,svoju“ misao: ,,Vladika Petar vladao je u daleko turbulentnijem periodu nego njegovi prethodnici.“ (M. Vukanović, II, 53) I opet je pojednostavio ono što sam ja nešto ljepše ranije rekao: ,,Mitropolit Petar je vladao dugo, i to u periodu koji je po političkim dešavanjima, preokretima i iskušenjima bio dramatičniji nego doba njegovih prethodnika.“ (Ž. Andrijašević, ,,Dinastija Petrović-Njegoš“, Cetinje, 2015, 136)
(Opširnije u današnjoj Pobjedi)
