Kad Išmatov pozlaćuje kulturnu baštinu

Manastir je osnovao 1897. godine kaluđer Simeon Popović, koji je za manastirsku crkvu iskoristio prirodnu pećinu. Proširivanjem kanala formiran je izdužen prostor crkve, dok su od bočnih kanala formirani paraklisi, odnosno kapele. Kasnije, kada je manastir već postao čuven, ispred ulaza u pećinsku crkvu, 1908. godine, podignut je prostrani trijem sa dva masivna zvonika koji, zajedno sa razuđenim krovovima podignutim iznad pećinskih kanala da bi spriječili prodiranje vlage, predstavljaju jedine vidljive partije manastira. Na mjestu starog konaka je u novije vrijeme podignut novi.

Unutrašnje površine zidova pećinske crkve islikao je njen ktitor, koji je na uređenju hrama radio sve do svoje smrti 1941. godine. Na žalost, nevičan slikarskom poslu, pop Simeon Popović je radio na loše pripremljenoj malterskoj podlozi, a negdje direktno na stijeni pećine, tako da je živopis danas u priličnoj mjeri oštećen.

O tom slikarstvu Aleksandar Čilikov piše: „Ograničen pećinskim prostorom, starac Simeon je, uglavnom, islikao likove svetih otaca, isposnika, proroka, ali i lokalnih svetitelja, kao na primjer sv. Petra Cetinjskog. U svodnim partijama je dao predstavu Hrista i Bogorodice u medaljonima. Nažalost, starac Simeon je radio na suvom malteru, na loše pripremljenoj podlozi, negdje neposredno na samoj stijeni. Posljedica tih činjenica, zatim vlaženje pećinske crkvice i dim od svijeća, doprinijeli su da je slikarstvo starca Simeona veoma ugroženo.“

On je jedan od rijetkih autora koji spominje fresku Svetog Petra Cetinjskog u opusu Simeona Popovića. Danas čitajući o njegovom slikarstvu kod savremenih autora i na sajtovima o manastiru Dajbabe možete pročitati da se nabraja mnoštvo likova i scena ali da je naslikao i fresku Svetog Petra u manastiru Dajbabe teško da ćete saznati.

To je kad je manastir bio pod upravom CPC prije 1918. godine bilo najnormalnije, da ne kažemo nezaobilazno da se prikaže. Poslije su očigledno došla neka druga vremena za manastir i fresku, preko 1918. godine do danas kada su važnije zlatne kupole nego tragovi crnogorskih svetaca o kojima se čovjek može osvjedočiti u manastiru Dajbabe. Tako da se može reći da se još jedan pomen Svetog Petra Cetinjskog ostavlja po strani pri pominjanju mjesta koja su neraskidivo vezana za njega. Zbilja, slučaj ili namjera...

Nelegalnih radova na manastiru Dajbabe bilo je i ranije. Službe zaštite su konstatovale novoizgrađeni objekat od 550 m2, koji je takođe urađen bez prethodno izdatih konzervatorskih uslova i saglasnosti RZZSK i bez građevinske dozvole nadležnog Ministarstva uređenja prostora još 1995. godine.

Takođe je bio sagrađen i prizemni stambeni objekat (konak) prije 20-ak godina. Rađene su i intervencije na trijemu sa privremenim prodajnim objektima, palionicom i drugim sličnim neimarskim radovima. Ali ipak ova najnovija nelegalna gradnja SPC prevazilazi sve što je viđeno do sada.

Osim, možda onog čuvenog slijetanja crkve na Rumiju.

Odavno već poseban problem u čuvanju kulturne baštine predstavlja unošenje raznih elemenata koji mijenjaju izvornost spomenika i samim tim činjenjem iskrivljuju njegovu dokumentacionu i istorijsku vrijednost.

Informaciju o ilegalnoj gradnji uz Manastir Dajbabe objavila je Pobjeda, nakon čega je uslijedila reakcija Uprave za zaštitu kulturnih dobara koji su rekli da nije izdata nikakva dozvola za gradnju.

Oni su zatražili hitnu inspekciju, ali je ona urađena tek sedam dana kasnije. Oni su tada podsjetili da je ovaj manastir kulturno dobro, ocjenjujući da ga SPC nelegalnom gradnjom, kršeći Zakon o zaštiti kulturnih dobara, urušava.

- Manastir je specifičan sakralni objekat, koji pripada tipu pećinskih crkava. Novosagrađenom objektu apsolutno nije mjesto na ovoj lokaciji - kazali su oni tada.

Prema nezvaničnim saznanjima, Srpska pravoslavna crkva u Dajbabama podiže crkveni objekat u slavu ruske carske porodice Romanov, a na to ukazuje i podignuta kupola u prepoznatljivom ruskom stilu.

Crnogorski pokret prošle sedmice, takođe, je reagovao na ilegalnu gradnju u dvorištu Manastira Dajbabe i podnio je Osnovnom državnom tužilaštvu u Podgorici krivičnu prijavu protiv SPC Mitropolije crnogorsko-primorske zbog krivičnih djela zloupotreba službenog položaja, devastacija i prisvajanje kulturnoga dobra.

Iz Uprave za inspekcijske poslove kazali su da je inspektor je u četvrtak pokušao da obavi inspekciju ali se ispostavilo da u manastiru nema sveštenika. Kako je Pobjeda objavila, rečeno mu je da su svi na „nekoj proslavi“. Nakon nekoliko pokušaja Inspektor za kulturna dobra Uprave za inspekcijske poslove uradio je kontrolu radilišta u dvorištu Manastira Dajbabe, koji je „u rukama“ Srpske pravoslavne crkve, ali se još uvijek čeka izvještaj.

Ali izgleda da podizanje ove neobične građevine na crnogorskom kulturnom dobru i nije neko iznenađenje kad se vidi ko upravlja njime.  Naime na linku  http://mitropolija.com/muski-manastiri/ vidi se da je nastojatelj Manastira Dajbabe arhimandrit mr Danilo Išmatov koji je rođen 07. 05. 1962. u Ižjesku. Diplomirao na Akademiji umjetnosti u Moskvi 1990. g. i na Pravoslavnom Univerzitetu Sv. Jovana Bogoslova u Moskvi 2004. g. Magistrirao na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu 2008. g.  Zamonašen u Danilovskom manastiru u Moskvi 1995. godine. Rukopoložen za jerođakona 1993. g. a za jeromonaha 1994. g. Odlikovan zvanjem igumana Belogorskog manastira u Permu 1996. g. Odlikovan zvanjem arhimandrita od arhiepiskopa cetinjskog mitropolita crnogorsko-primorskog dr Amfilohija Radovića u hramu Sv. Đorđa u Podgorici 2014. g. Postavljen za nastojatelja manastira Dajbabe 2013. godine. A i imena bratstva otkrivaju odakle tolika vezanost za unošenje novokomponovanih elemenata na zaštićenom crnogorskom kulturnom dobru: to su monah Simeon Erić, zatim iskušenici: đakon Dimitrije Zaharov, Leon Ađinđal i Aleksandar Andesilić. Naravno sve pod komandom Amfilohijevog arhimandrita Danila Išmatova iz Ižjeska.

U intervjuu Danila Išmatova može se pročitati i da je bio udaljen iz Belogorskog manastira u Permu. Tada se navodilo da su razlozi  bili jer je “Otac Danilo bio okrivljen za finansijske pronevjere i sl.”.

O tome Danilo Išmatov u razgovoru kaže:

„- Šta smatrate osnovnim od onoga sto je urađeno?

- To što je manastir privukao pažnju mnogih ljudi, pa smo zahvaljujući tome mogli mnogo da uradimo. Restaurirali smo glavnu Crkvu, sproveli grejanje, pokrili kupole itd. I što je važno – obnovili nezaboravni carski krst. S njim je povezana veoma interesantna priča. On je prvi put bio postavljen dugo pre revolucije – za spasenje cara Nikolaja Aleksandroviča Romanova. Kao što već znate, njega je za vreme putovanja po Japanu udario mačem neki samuraj. Krst je u početku bio od drveta, ali se potom slomio i da se to i dalje ne bi dešavalo, monasi su postavili novi, veliki, od metala. Krst je posle revolucije nestao, a na njegovo mesto je postavljen najpre spomenik Lenjinu, a potom Staljinu. Mi smo taj krst restaurirali.“

Na linku http://www.manastir-lepavina.htnet.hr/intervjusaocemdanilom.html se može pročitati  cijeli ovaj razgovor.

Očigledno poslije smjene na jednom manastiru došao je u Crnu Goru da radi ono što mu najbolje ide. Da gradi i zlati kupole. Ovog puta po sred Dajbaba. Na zaštićenom kulturnom dobru.

A i novac za ovu novokomponovanu građevinu se počeo skupljati već godinama na očigled crnogorske javnosti. Još 18. avgusta 2014. godine je organizovan koncert u Petrovcu velike ruske zvijezde Avrama Rusoa za obnovu crnogorskog manastira Dajbabe. Spektaklu u Petrovcu prisustvovao je i ambasador Rusije Andrej Nesterenko, koji je tada  izrazio zadovoljstvo što je Avram Ruso došao u Crnu Goru.

Danilo Išmatov, tada već iguman manastira Dajbabe u blizini Podgorice, istakao je tom prilikom da je Avram Ruso htjeo od srca da pomogne manastiru, i da ubrza radove, pa je izrazio želju da u Crnoj Gori napravi - dva koncerta.

Iguman Danilo je tada kazao da su u manastir došli freskopisci iz Rusije.

- Među njima je i jedan od najvećih ikonopisaca iz Rusije, Aleksandar Čaškin. On je slikao i rusku crkvu u Vašingtonu, Moskvi, Ukrajini... Već mjesec dana je u našem manastiru.

Nikakav problem, rekli bi mnogi, osim jedne sitnice, što su počeli radove na  - zakonom zaštićenom kulturnom dobru.

Kako izgleda kada Išmatov uz Amfilohijevo odobrenje obnavlja crnogorski manastir Dajbabe možemo se uvjeriti danas. Manastir sa sve pozlaćenim zlatnim ruskim kupolama u svom dvorištu.