Režiser Dejvid Kronenberg decenijama uvrće stomake filmofila čudnjikavim, uznemirujućim tjelesnim hororima. Kanadski filmski autor nikada se nije libio od toga da zađe u najmračnije pretince čovjekovog uma i secira njegove najbolesnije žudnje, strahove i impulse. Suočavajući ljude sa njihovim najuvrnutijim odrazima lica u ogledalu, Kronenberg je snimio filmove različitog kvaliteta koji su žestoko dijelili publiku i kritičare – od briljantnih horora kakav je „Dead Ringers“ (1988) sa Džeremijem Ajronsom, do trećerazrednih drama poput filma „A Dangerous Method“ (2012). No, u njegovoj dugačkoj filmografiji posebno mjesto bez sumnje zauzima „Videodrome“, koji ove sedmice slavi 35. rođendan.
Hod po nožu
Kronenberg je sedamdesetih godina snimio nekoliko bizarnih, vrlo upečatljivih filmova, ali šira publika još nije mogla da zna što tačno može da očekuje od njega. Sve se promijenilo 4. februara 1983. kada je „Videodrome“ premijerno prikazan u Americi.
Nakon prvog prikazivanja filma i nekoliko projekcija Kronenberg je dočekan na nož. Nije to bilo ništa neobično kada je riječ o ovom režiseru, posebno ako uzmemo u obzir činjenicu da je ovo specifično ostvarenje zaista ispunjeno krajnje upitnim autorskim rješenjima.
Uznemirujući filmski specijalitet „Videodrome“ dugo je bio pamćen po sjajnom Džejmsu Vudsu u ulozi predsjednika kanadske TV stanice Maksa Rena, njegovoj partnerki Debori Hari i fantastičnim kompozicijama Hauarda Šora. No, kako su godine od premijere prolazile, polako je počela da raste cijena Kronenbergovog filma. „Videodrome“, često etiketiran kao tipičan primjer „kronebergovskog horora krvi“, vremenom je prihvaćen kao idealan nastavak kanadskog nasljeđa vanvremenskog horor žanra i režiserovih sjajnih ostvarenja „Rabid“ (1977) i „The Brood“ (1979).
Unikatna vizija
Činjenica je da vrsno ispolirani dijalozi i specifični kadrovi čine ovog režisera kultnim, ali „Videodrome“ se razlikuje od većine njegovih filmova po slobodnijem stilu i pristupu - ali i vizionarskom prikazu tehnofobične budućnosti.
Kronenbergov scenario, pod radnim nazivom „Mreža krvi“, suštinski je bio ispred svog vremena. Ovaj specifični video-žargon, verbalna ideologija i inkorporacija filozofije čuvenog Maršala Makluana očigledno nijesu bili lako štivo za širu publiku, čak ni u prilično ekspolatisanim osamdesetima, koje su već uveliko imale slične elemente u muzičkim spotovima, modi i kulturi.
Provokativne replike, društvena nagađanja i šokantne scene nasilja i seksa samo su neki od elemenata koje čine (ne)gledljivi „Videodrome“ hororističnim klasikom. Ipak, nijedan od ovih elemenata možda ne bi izgledao toliko zastrašujuće na velikom platnu da inteligentni Kronenberg nije sarađivao sa Rikom Bejkerom, majstorom za šminku i specijalne efekte. Sedmostruki oskarovac psihološki je oblikovao glavne figure, tako da je publika teško mogla da ih zaboravi.
Pošast sa ekrana
I dan-danas, 35 godina nakon premijere, još traje debata o filmu „Videodrome“. Činjenica je da sada mnogo više filmofila cijeni ovo ostvarenje i ukazuje na to da je Kronenberg ukazao na užasavajuće posljedice nekritičke konzumacije sve nasilnijeg i eksplicitnijeg TV sadržaja na „globalno selo“. No, i dalje ima gledalaca kojima je jasno što je pjesnik želio da kaže, ali smatraju da je stari kanadski provokator zaista prevršio svaku mjeru zbog načina na koji je poslao poruku.
S druge strane, čak ni oni kojima se ne dopada Kronenbergov stil ne mogu da poreknu važnost „Videodroma“ zbog kulturološkog faktora – jasnog i glasnog poziva da se TV sadržaj mora sagledavati kritički i da moramo da kontrolišemo i zaustavimo navalicu pošasti kakvi su rijalitiji na malim ekranima.
Jedini argument protiv Kronenbergove mračne vizije jeste činjenica da posljednjih godina živimo u doba vrhunske produkcije TV serija. No, što da radimo sa ostatkom TV programa, čiji kvalitet rapidno opada i postaje sve nasilniji čak i na najuglednjim svjetskim kanalima? Baš zbog toga koncept „Videodroma“ i dalje živi.
Televizije nam ne deformišu tijela kao u ovom filmu, ali ipak je riječ o drugoj vrsti mučenja – serviranjem besprizornog sadržaja zatupljuju se milioni gledalaca kraj malih ekrana, po principu: „Gledam, dakle, ne mislim“. Ako ne mislimo, da li postojimo? Možemo li uopšte da se odupremo gledanju? Da li će nas ono što gledamo na kraju i uništiti? Koliko god bili režiserski upitni i bizarni, filmovi poput „Videodroma“ su nam potrebni - jer baš takvi kakvi jesu tjeraju na postavljanje ovakvih pitanja.
L. MURSELJEVIĆ
FOTO: moviepilot.com / theredlist.com / pinterest.com
