Svaki glumac je pomalo lud. Da nije, ne bi bio glumac, već vodoinstalater, knjigovođa ili možda prodavac - odgovorio je odlučno Bela Lugoši kada su ga pitali da opiše svoje kompleksne uloge na filmskom platnu. Kao jedan od kultnih simbola starog horora, Lugoši je rado prihvatao uloge koje su zahtijevale više od teksta. U rolama koje su mu bile bliske, grimase, pokreti i pogledi igrali su vrlo posebnu igru, čija je pravila Lugoši vrlo dobro znao.
Lugoši se često „gubio“ u sporednim ulogama. Režiseri mu namjerno nijesudavali dovoljno prostora zbog nedovoljne popularnosti, a situaciju je dodatno otežavalo njegovo rivalstvo sa velikim Borisom Karlofom. Ipak, Lugoši je uspio da uđe u istoriju i ostane upamćen kaoprvi glumac koji je igrao Drakulu na filmskom platnu. Mnoge njegove kolege željele su taj famozni vampirski zalogaj.
Lugoši, rođen 20. oktobra 1882. u Rumuniji, ovog petka bi napunio 135 godina. Prisjetimo se nekoliko njegovih interesantnih uloga uoči rođendana ovog (ne)zaboravljenog majstora.
Rađanje legende
Drakula je stigao na veliko platno prvi put te famozne 1931. godine, nakon što je Lugoši definisao ovu ulogu na Brodveju. Iza čudnjikavog istoimenog filma stao je režiser Tod Brauning. Njegove ideje, koje su se vrtjele oko specijalnih efekata poput rada na magli i svjetlima, bile blizu revolucionarnih u hororima tog vremena.
Ipak, ništa nije moglo da parira Lugošiju. Ova rola je moždadjelovala lagano za jednog majstora sa Brodveja, ali bez sumnje je donijela Lugošiju status vampirske legende. Kritičari su ga dočekali kao veliko osvježenje koje može da napravi pometnju na filmskoj sceni.
Magično rivalstvo
Uloga Drakule proslavila je Lugošija, ali glumac je za svaku narednu sličnu rolu morao da se bori sa Borisom Karlofom, čuvenim Frankenštajnovim čudovištem. U to vrijeme Karlof je bez sumnje bio mnogo popularniji i mogao je da ugrabi sve uloge koje je želio.
Ipak, kritičarima i fanovima horora bilo je najzanimljivije da gledaju obojicu u istom kadru. Srećom, želje su im se ispunile, pa i dan-danas možemo da uživamo u legendarnoj saradnji Lugošija i Karlofa u čak osam ostvarenja.
Prvi susret famoznog dvojca dogodio se 1934. u fenomenalnom filmu „The Black Cat“ u režiji popularnog Edgara Ulmera. Perfektno stilizovano ostvarenje sa Ulmerovom mizanscenskom magijom lansiralo je ovaj duo na način koji su mnogi priželjkivali –rođeno je bizarno rivalstvo iza crno-bijele zavjese. Karlof je bio glavna figura Ulmerovog ostvarenja, ali ipak je Lugoši bio taj koji je iznio film.
Iako su se Lugoši i Karlof udružili osam puta, nijesu uvijek uspijevali da oduševe publiku. Ipak, nakon famozne Ulmerove „mačke“, Lugoši-Karlof magija briljirala je još makar tri puta - u adaptaciji pjesme Edgar Alan Poa „Raven“ (1935), „Son of Frankestein“ (Roland V. Li, 1939) i „The Body Snatcher“ (Robert Vajs, 1945).
Uspjeh sa VudomBez obzira na to što Lugoši nije bio mnogo popularan, nije bilo teško pronaći autore koji su voljeli njegov specifičan pristup. Najglasniji među njima bio je Ed Vud, ambiciozni i krajnje kontroverzni režiser koji je pomogao Lugošiju da se vrati na uspješne staze.
Najzanimljiviji film ovog dvojce je „Glen or Glenda“. Doku-drama iz 1953. godine smatra se jednim od najgorih filmova ikada napravljenih! Ipak, Vud je nekako i želio film iz kog neće „vrištati“ kvalitet već poruka da je transseksualizam realnost u filmskoj industriji. To mu je bilo veoma važno zbog autobiografskog elementa, budući da je Vud volio da oblači žensku odjeću.
Kvalitetnija saradnja dua Vud-Lugoši naišla je dvije godine kasnije u filmu „Bride of the Monster“. Kvazipolitička priča smještena u doba Hladnog rata vratila je Lugošija na hororističke puteve.
L. MURSELJEVIĆ
FOTO: pinterest.com / bfi.org.uk / alfredeaker.wordpress.com
