Izdavačka djelatnost CNP-a je plod ideje da pozorišna umjetnost u Crnoj Gori treba da bude organizovanije praćena i izučavana, a sve u cilju da se scenski kreatvni čin sačuva od zaborava i da se svijest o značaju pozorišta i na ovaj način potvrdi, a teatar dodatno približi publici. Pored edicije „Zetski dom“ izdavačkoj djelatnosti CNP-a pripadaju i edicije.
„Premijera“, „Dramska baština“ i „Nagrađene drame“. U ediciji „Premijera“ objavljivane su po izboru drame, dramatizacije i adaptacije koje su premijerno izvođene na sceni CNP-a. U ediciju „Dramska baština“ ulaze starija dramska djela koja pripadaju crnogorskoj književnoj baštini. „Nagrađene drame“ su najnovija edicija dvojezičnih izdanja drama nagrađenih na konkursu CNP-a i Bijenalu crnogorskog teatra. Edicija „Zetski dom“ obuhvata publikacije monogrfaskog, dokumentarnog, hrestomatskog i bibliografskog karaktera koje na akribičan način, svaka iz svog tematskog i metodološkog ugla, osvijetljavaju dio istorije pozorišta u Crnoj Gori.
Svesni značaja sabiranja građe, ako osnove za naučna istarživanja istorije pozorištau Crnoj Gori, Crnogorsko narodno pozorište je prije petnaest godina donijelo odluku da u okviru edicije „Zetski dom“ počne objavljivanje bibliografije o pozorištu. U tom cilju, uspostavljena je saradnja sa bibliotekarkom i bibliografkinjom Nacionalne bibliotele „Đurađ Crnojević“ na Cetinju Ljiljanom Milunović. Kao rezultat ove saradnje od 2002. godine objavljeno je pet knjiga ove bibliografije, u kojima je obrađeno preko trinaest i po hiljada jedinica o napisima u crnogorskoj periodici kojise tiču drame, pozorišta i drugih scenskih aktivnosti,a koje obuhvataju period od gotovo vijek i po, odnosno od 1835. godine kada su objavljeni prvi prilozi u Kalendaru „Grlica“, pa do 1973. godine. U svakoj od ovih knjiga nalazi se predgovor uvaženog teatrologa Luke Milunovića, koji donosi dokumentovani istoriografski osvrt na tretirani period.
„Prva knjiga odnosi se na period od 1884. godine, kada je počeo organizovaniji pozorišni život u Knjaževini Crnoj Gori, pa do 1908. dodine, kada su počele pripreme za otvaranje Kraljevskog pozorišta, od 1909. do 1015. dodine nalazi se i sto jeidnica koje obrađuju najstariji period, od 1835. do 1883. dodine. Treća knjiga bavi se međunaratnim periodom, kada je djelovalo Narodno pozorište Zetske banovine, kao i ratnim periodom, od 1944. Četvrta knjiga o periodu od 1944. Do 1953. Godine, sadrži skoro 25000 jedinica o poslijeradtnom periodu, kada su, uz četiri profesionalna teatra, u Crnoj Gori djelovala i brojna kulturno-umjetnička društva. U petoj knjizi je u dva toma objavljeno preko sedam hiljada jedinica sa anotacijama, kao i iscrpna naučna aparatura. Oko 12000 jedinica odnosi se na ilustracije koje su, uz napise o pozorištu, objavljene u tadašnjoj periodici. Sa sigurnošću i zadovoljstvom možemo konstatovati da je pozorište danas jedina oblast umjetničkog stvaranja u Crnoj Gori koja ima na ovaj način i u ovoj mjeri prikupljenu, obrađenu i objavljenu građu u svojoj prošlosti“ – napomenuo je Goran Bulajić, jedan od urednika izdavačke djelatnosti Crnogorskog narodnog pozorišta.
Ljiljana Milunović, autorka bibliografije, izrazila je zahvalnost publici i stručnoj javnosti na pokazanom interesovanju.
„Trudila sam se da kroz bibliografske jedinice ovdje prezentirane čitaocu pružim saznanja i što preciznije ukažem na bogatstvo podataka o akterima u procesu razvoja pozorišnog stvaralaštva na raznim nivoima i oblicima u kojima se pojavljivalo. Kako se kod nas primarna građa o razvoju teatra u ovom periodu ne nalazi u stepenu sređenosti koji dozvoljava lako konsultovanje i korišćenje, to će, i pored u zadnje vrijeme objavljenih relevatntnih publikacija na ovu temu, prezentirana građa poslužiti kao široki izvor za naučna i šira razmatranja te formiranje sudova o pozorištu i kulturi uopšte'', navela je ona.
Na Velikoj sceni u 20h odigrana je predstava „Samoubica“ Nikolaja Erdmana u režiji Veljka Mićunovića, u produkciji Crnogorskog narodnog pozorišta. Tekst predstave radili su Veljko Mićunović i Slobodan Obradović, adaptaciju teksta radila je Žanina Mirčevska, dramaturgiju Slobodan Obradović, kostimografiju Jelena Stokuća, scenografiju i izbor muzike Veljko Mićunović a scenski pokret Nada Vukčević. U predstavi igraju: Mišo Obradović, Ana Vučković, Ana Vujošević, Dejan Ivanić, Srđan Grahovac, Vanja Jovićević, Zoran Vujović, Dušan Kovačević i Danilo Čelebić.
Nakon predstave, autorski tim je uz medijatorku dramaturškinju Mariju Čolpu govorio o procesu rada na predstavi u okviru okruglog stola kritike i medija, uz prisustvo zainteresovane publike.
“Napisana pred sami dolazak Staljina na vlast 1928. godine i neko kaže da predstavlja Gogoljevo groteskno iskrivljeno ogledalo, ali važno je napomenuti da je senzibiltet usmjeren ka situaciji u onovremenskoj Rusiji predskazujući upravo ono što smo gledali večeras a to je teatar apsurda. Za njeno praizvodjenje 1928.-1930. otimali su se Mejerholjd, Stanislavnski sa svojim teatrima, ali nisu uspjeli u svom naumu, drama je cenzurisana a par godna kasnije Erdman je proganan u zatvor u Sibiru tako da je izvedena tek 1982. godine. Ovo je priča o tragikomičnoj osudi čovjekove sebičnosti koja daleko iznad svog vremena i prostora egzistira i večeras.” Pomenula je i odličnu izvedbu Danila Čelebića, koji nije imao nimalo lak zadatak igrajući Oca Jelpidija umjesto Branimira Popovića.
Milivoje Obradović, koji igra Semjona Semjonoviča Podsekaljnikova govorio je o opštem mjestu u građenju lika “Ono što je meni bilo najzanimljivije kod Podsekaljnikova je njegov mali veliki san da svira helikon, odmah vidimo da je u pitanju je neko ko vrlo svjesno bira marginu. On nema želju za moći već želi da svira instrument koji bi dotakao njegovu dušu o onda i nečiju drugu. Igrajući ovu ulogu dosta toga slicnog imam sa smejonom a opet i nemam i nekako se trduim da ovim procesom nekeko objasnim i sebi sebe a onda i sebi tog lika a onda i taj njegov unutrašnji sadržaj ponudim ljudima koji dođu da gledaju. Ja uvjek volim da obučem taj njegov pomalo nezahvalnii orgtač ali kao glumcu mi jako prija ta fokusiranost i igra od gotovo dva sata'', kazala je Marija Čolpa.
Srđan Grahovac, koji igra Aristarha Dominikoviča Gološčapova, govorio je o svojoj ulozi kao glumca katalizatora od Erdmana do publike.
“Tokom čitavog procesa rada na predstavi meni je iznad glave visila riječ “kvazi”… Likovi koje mi igramo, to su kvazi ljudi, sa svojim profesijama, religijama, i takvih ima mnogo, a pošto smo mi mala zemlja, to je ovdje mnogo više vidi. Recimo u nekoj većoj zemlji naći ćete na svakih dvijesta koraka nekog lešinara a ovdje ćete ga naći na svakom drugom koraku - to je čisto zbog prostora. Ali to “kvazi” je ono rušilačko, lešinarsko u ljudima, onaj momenta u kome se ljudi ne bave sobom već traže nečin da se obruše na neku žrtvu, baš kao što se mi u “Samoubici” obrušavamo na Podsekaljnikova'', istakao je Grahovac.
Zoran Vujović, pojasnio je na šta njegov lik Viktor Viktorovič misli kada kaže “Malo je jedan pokojnik na sve nas.”
“Ovaj komad je u originalu - jedan čovjek koji je revolucionar, ovdje kod nas nasuprot njega su ljudi koji to nisu. Angažovan komad koji je vrlo aktuelan, tema je takva da ćete biti ili revolucionar pa ćete se spaliti na trgu kao Jan Hus ili ćete biti onaj koji potpaljuje toga čovjeka. I malo je takav jedan da bi se poljuljao sistem koji tjera ljude da čine takvo nešto. Ovi koji sjede su tu da drugog natjeraju na nešto za šta sami nisu sposbni a sistem ih je pretvorio u hijene, oni samo targetiraju slabiće, koji će na kraju predstavljati simbol nečega što bi trebalo da ukaže na problem s kojima se nosimo svi mi kao ljudi koji se bave svako svojim zanimanjem. Veljko nas je vrlo stilski i žanrovski lijepo uveo u ovu priču, kao što se vjerujem i vidi - njemački precizno,od tih hodova koji su ustanovljeni, preko unutrašnje hodove, do ospoljavanja tih hodnika kroz koje smo prolazili do ospoljavanja i nečega što se na nama kraju vidjelo izlazeći iz tih hodnika I ščepavajući plijen, što je neminovno značilo ono što groteska jeste, nešto što je smiješno a istovremeno duboko tragično i surovo'', pojasnio je Vujović.
Reditelj Veljko Mićunović govorio je o procesu rada sa glumcima.
“Posebno je bilo zanimljivo da svi zajedno gradimo taj momenat demonskog, jer to demonsko nije samo opšte demonsko već današnje. Nismo sigurni kako se danas prepoznaje dobrota, očigledno tržišno postoje pravila igra, kojima morate da se priklonite ako želie da uspijete. Sve ono sto je oružje i sve ono sto je municija je zastrašujuće zato sto je postalo normalno, čak poželjno. Danas su takvi ljudi vrlo angažovani, i vrlo dobro prihvaćeni od strane društva. Mi ne želimo pošto poto da ispadamo duhoviti, duhovitost ispada iz paradoksa situacija u kojima se likovi nalaze. Svako vrijeme nosi svoj apsurd. Ne treba insistirati na teatru apsurda jer situacija vodi do njega. U ovoj predstavi apsurd isplivava. U jednom trenutku rekao sam glumcima: “Pustite smijeh, on ce doći sam od sebe, nemojte da navijate za njega. On će doći nužno, a kada tako dolazi, onda ce doći iz nečega sto je čisto i što je angažovano.” Tekst vrlo miriše na Erdmana u replici, rečenici, percepciji ali ono što je srž je ono što je kopano iznutra, to je situacija, I to je za mene pobjednički momenat teatra'', smatra Mićunović.
Slobodan Milatović, selektor festivala, uključio se u diskusiju.
“Želim da napomenem, jer je jako važno za mlade ljude koji su ovdje da znaju - poslije Oktobarske revolucije nastala je u najbukvalnijem smislu te riječi – provala stvaralaštva, u svim granama umjetnosti. Erdman je, kao mladi aumjetnik, osjetio taj momenat kad je trebalo pokazati da je sve do 1918. godine u carskoj Rusiji bilo trulo, pored toliko talenata koji su progovorili i zadivili svijet. Međutim, kad se to otrglo kontroli, na samom tom kraju pojavljuje se Erdman i intuicijom genija pravi “Samoubicu”. “Samoubica” je zapravo društvo koje se samo ubilo prije toga. Nakon toga dolazi Staljin, Drugi svjetski rat i tako dalje.. Zato je “Samoubica” proročki komad. Pričati o “Samoubici” u žanrovima, po meni je potpuno deplasirano. Aktuelnost tog komada leži u sjajnoj teatralizaciji. Ovo je teatrološki odlična predstava, glumci su sjajni, scenorafija je odlična, iako minimalisticnka, čini se ogromnom. Erdman je taj koji je osjetio da se vrijeme beskonačne umjetničke stvaralčke slobode nestaje. Kasnije nastaje socrealizam i sav taj silni talenat koji se iskazao tih godina u Sovjetskoj Rusiji, odjednom je prekinut'', navodi Mialtović.
Treći dan Bijenala crnogorskog teatra rezervisan je za izvođenje predstave “Let iznad kukavičjeg gnijezda” Kena Kejsija, u režiji Diega de Breje, u produkciji Kraljevskog pozorišta Zetski dom. U predstavi igraju: Srđan Grahovac, Dejan Đonović, Jelena Simić, Dejan Ivanić, Dušan Kovačević, Želimir Šošo, Goran Vujović, Momčilo Pićurić, Marko Todorović, Omar Bajramspahić, Aleksandar Gavranić, Zoran Rakočevič, Anđelija Rondović I Julija Milačić. Nakon predstave, autorski tim će uz medijatorku dramaturškinju Mariju Čolpu govoriti o procesu rada na predstavi u okviru okruglog stola kritike i medija, uz prisustvo zainteresovane publike.
