Knjiga je naročito značajna jer opisuje Crnu Goru prije nego što je u u nju importovana srpska nacionalna ideologija koju je, kao formiranu i skoro cjelovitu, u Crnu Goru donio Sima Milutinović Sarajlija 1827. godine, i sa tom ideologijom indoktrinirao svog učenika Rada Tomova Petrovića, budućeg Petra II Petrovića Njegoša.
O Viali de Somijeru Danilo Lekić piše (Francuzi o Crnoj Gori u XIX vijeku, Bar, 1985):
"Vialla (Jacque-Louis-Claude) de Sommieres, rođen je 4. avgusta 1764. godine, u gradu Sommieres, u oblasti Gard. U 22 godini života stupio je u francusku gardu. Godine 1792. proizveden je u čin potpukovnika i postavljen za ađutanta generala Dimurjea. Napoleonovi ratovi doveli su ga u naše krajeve. Najprije postaje komandant mjesta u Hercegnovom, 19. januara 1808, a zatim u Kotoru, 1810. godine. U međuvremenu baron Bertran mu je povjerio misiju kod Sulejman-paše u Počitelju na Neretvi, u vezi sa zajedničkom odbranom risanskog zaliva. Poslije toga, aprila 1811, bio je naimenovan za guvernera kotorske provincije, a aprila 1812, za načelnika štaba II divizije ilirske armije čije je sjedište bilo u Dubrovniku. Februara 1813. godine, bio je upućen da spriječi iskrcavanje Engleza na ostrvo Korčulu. Ali, pošto mu pomoć nije mogla stići, bio je prisiljen da napusti ostvro, pri čemu je uspio da izvuče svoj mali garnizon. Te godine napušta naše zemlje. Zatim ga je rat odveo u Njemačku 1814. i u Belgiju 1815. godine.
Po povratku u Pariz napisao je, i 1820. godine objavio dvotomno djelo Voyage historique et politique au Montenegro koje sadrži podatke o zemlji u periodu od 1807. do 1813. godine. Djelo je prevedeno na engleski jezik, a jedan kraći izvod pojavio se i na njemačkom jeziku. U svom prilogu "Crnogorski vladika" - izvod iz njegovih razgovora, koji je objavljen u časopisu Letture di famiglia, Trst 1852. godine, Frančesko Karara (Francesko Carara) prenosi Njegoševo mišljenje o najprikladnijem načinu kako da se prikupi građa za istoriju Crne Gore. Njegoš je doslovce rekao: Trebalo bi prepisati sve što se nalazi u glavnijem bibliotekama Evrope, posebno u Veneciji, Rimu, Petrogradu i arhivima Dalmacije i, na kraju, ponovo pretresti djela Petrovića, Viale de Sommiera, Milakovića, Stefanovića... ("e per ultimo rovistare gli scriti di Petrovich, di Vialla de Sommiers, del Medakovich, dello Stefanovich...")
Za revnost u službi u toku svoje vojne karijere, Viala je bio odlikovan ordenom Legije časti i ordenom viteza Sv. Luja. Njegovo ime je uklesano na Trijumfalnoj kapiji u Parizu među imenima komandanata koji su učestvovali u ratovima Republike i Carstva. Uklesano je i ime Crne Gore koja je ukrstila svoje oružje sa ondašnjom moćnom Francuskom."
Izdavačke kuće CID i Izdavački centar Cetinje su 1995. prevele i objavile Vialinu knjigu pod pomenutim naslovom - "Istorijsko i političko putovanje u Crnu Goru". Na strani 165 data su neka Vialina zapažanja o Crnogorcima:
"U borbama Crnogorci su odvažni i neustrašivi, lukavi i naprasiti. U osveti su strašni. Neuki i tašti, oni su praznovjerni; željni svega što je novo, vrlo su lakovjerni.Svoje interese brane, ali su veoma tačni u međusobnim odnosima, tačni u poslu; dobri su i gostoljubivi prema strancima koji pošteno traže utočište; date riječi se drže, dobri su prijatelji. Svoje roditelje
veoma cijene. Veoma su odani otadžbini i iznad svega ljubomorno čuvaju svoju nezavisnost.
Za osobitu je pohvalu poštenje koje ovaj narod gaji prema starosti. Kada mladi ljudi primjete starca, ubrzavaju korak, prilaze mu s poštovanjem, ljube ga u grudi i smjerno se poklone. Na to im ovaj prinosi ruku nad glavom i ljubi ih u čelo."
(Viala de Somijer, Istorijsko i političko putovanje u Crnu Goru, Izdavački centar Cetinje i CID, 1995, str 165)
Priredio M.Ć.
