Zbog činjenice da se TBC povezuje sa socio-ekonomskim komponentama, uvrštena je u oboljenja od posebnog socio-medicinskog značaja. Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije (SZO) TBC je i danas globalna opasnost jer je i dalje među prvih deset uzročnika smrtnosti. Procjenjuje se da je u 2015. godini broj novooboljelih u svijetu iznosio 10,4 miliona, od kojih je 5,9 miliona (56%) muškaraca, 3,5 miliona (34%) žena i 1 milion (10%) djece.
Crna Gora spada u zemlje sa niskom incidencijom TBC. Prema podacima Instituta za javno zdravlje u 2015. godini u Crnoj Gori prijavljeno je 80 slučajeva obolijevanja od aktivne TBC-e i to: 55 muškaraca (69%), 24 žene (30%) i 1 dijete (1%)). U istom periodu identifikovan je 1 slučaj multirezistentne (MDR) i 1 slučaj ekstremno rezistentne (EDR) TBC-e. Posmatranotokomperioda od 2000. do 2015. godineprimjetna je tendencija pada broja novooboljelih od TBC-e .Adekvatna kontrola putem redovnih vakcinacija, prepoznavanjem ranih simptoma bolesti, sa posebnim osvrtom na djecu mlađu od 5 godina života u čijoj porodici postoje potvrđeni slučajevi TBC-e, kao i bolji standard stanovništva Crne Gore uslovili su pad broja oboljelih od ove bolesti.
Prema posljednjim podacima stopa umiranja od TBC-a iznosila je 0,48 na 100 000 stanovnika.
TBC uzrokuje Mycobacterium tuberculosis, kojeg je otkrio dr.Robert Koh24.marta 1882. godine. Nakon otkrića antibiotika, TBC-a se smatrala pobijeđenom bolešću, međutim, opasnost od ove bolesti se vratila, udružena sa novom bolešću, AIDS-om (sindrom stečenog nedostatka imuniteta), i s još opasnijim oblikom bolesti, MDR, koja predstavlja oblik bolesti kada je bacil TBC-e otporan na osnovne lijekove koji se koriste u liječenju TBC-e. Iz tog razloga liječenje ovog oblika bolesti je skuplje i traje duže.
TBC je kapljična infekcija koja se prenosi vazduhom, kašljanjem, kijanjem, govorom. Od svih bolesnika oboljelih od TBC-e njih 90% boluje od TBC-e pluća.Postoje i vanplućni oblici te se TBC javlja i ulimfnim čvorovima, bubrezima, kostima i crijevima.Najčešći simptomi jesu malaksalost, gubitak apetita, mršavljenje,pojačano noćno znojenje, povišena tjelesna temperatura,uz kašalj koji je najčešće gustog sekreta, krvav i uporan, otežano disanje, bolovi u grudima.
Faktori rizika za nastanak ove bolesti su smanjeni imunitet organizma, pušenje (pri čemu se rizik povećava sa dužinom pušačkog staža i brojem popušenih cigareta), zloupotreba alkohola, upotreba droga, prisustvo hroničnih nezaraznih bolesti, kao što su dijabetes i bolesti sistema krvotoka, nizak socio-ekonomski status, dijeljenje životnog ili radnog prostora sa oboljelima.Bolesnici kojima je izvršena transplantacija organa ili koštane srži, oboljeli od HIV/AIDS-a spadaju, takođe, u grupu sa povećanim rizikom. Sve važniji faktori rizika, posebno u razvijenim zemljama postaju i neki lijekovi, kao što su kortikosteroidi, a neki autori ukazuju i na genetsku predispoziciju za obolijevanje od TBC-e.
Mjere prevencije i kontrole TBC-a, kontinuirano realizuju centri za plućne bolesti i tuberkulozu u domovima zdravlja, dok se liječenje oboljenja sprovodi u Specijalnoj bolnici za plućne bolesti u Brezoviku.
Suština prevencije TBC-e je diseminacija informacija i podizanje kvantuma osnovnog znanja populacije o riziko faktorima koji doprinose pojavi TBC-a i kako oni mogu uticati na obolijevanje i tok liječenja. S obzirom da je TBC oboljenje preventabilnog karaktera, autori ističu kao važne mjere kojima se utiče na smanjenje prevalencije ove bolesti, rast opšeg i ličnog standarda, veći nivo obrazovanja, kao i mjere uticaja na ponašanje i prihvatanje zdravih stilova života. Osim toga, mjere kontrole upotrebe duvana u opštoj populaciji i identifikovanje TBC-a među alkoholičarima i njihovo uspješno liječenje su važna mjera prevencije bolesti.
Institut za javno zdravlje Crne Gore u skladu sa kalendarom zdravlja, aktivno učestvuje u mjerama prevencije putem zdravstvenog vaspitanja stanovnistva, jer je za preveniranje pojave bolesti, važno upoznavanje sa karakteristikama oboljenja, načinom na koji se bolest prenosi i mjerama koje se preduzimaju radi zaštite od TBC-e. S tim u vezi Centar za promociju zdravlja IJZ organizovaće edukativne radionice na temu prevencija i značaj liječenja TBC-a među pripadnicima vulnerabilnih kategorija, kao što su Romi i djeca u školama.
Dijagnostika TBC-a se vrši na osnovu RTG snimka, mikrobiološke dijagnostike uzorka sekreta, bronhoskopije i patohistologije. Nakon utvrđene dijagnoze započinje se liječenje,u bolničkim uslovima (izolovani od zdravog stanovnistva).
TBC je izlječiva,ako se pravilno liječi, adekvatnom terapijom i posebnim režimom života. Liječenje TBC-e je dugotrajno, traje 6-9 mjeseci, a katkad i do godine dana, uvijek uz kombinaciju više lijekova.
Liječenje TBC-a je, takođe, mjera prevencije kojom se sprečava pojava recidiva i novooboljelih, a rano otkrivanje omogućiće smanjenje prevalnecije obolijevanja u populaciji. Važna preventivna mjera širenja bolesti je i primjena adekvatnih higijenskih mjera, saopšteno je iz Centra za promociju zdravlja.
