Produkcija Crnogorskog narodnog pozorišta i Festivala internacionalnog alternativnog teatra - FIAT, u okviru kojeg je izvedena u oronuloj hali nekadašnjeg giganta mašinske industrije, fabrike „Radoje Dakić“, okupila je više publike nego što su organizatori mogli i da pretpostave. Već afirmisani glumac Dejan Ivanić u ulozi glavnog lika, Danzena, i student glume Marko Todorović koji se dobro snašao na ovoj neuobičajenoj sceni, dali su publici mnogo prilika za smijeh i tugu, ali najviše - da se zapitaju gdje i čiji život žive. Tim predstave za to je nagrađen ovacijama, a reditelj Pejanović nepretenciozno kaže da uopšte nije očekivao.
- Ovo je predstava o privatizacijama, o malom čovjeku, o specifičnom ovdašnjem mentalitetu. Mislim da je ovo tema koja se tiče svih nas, suštinski nas ne mimoilazi, ali nije nešto što publika kod nas voli. Ovo nije komedija, ovo nije laki žanr, već privatizacija; tim prije što je „riješena“ u ovakvom stilu - sa deset litara krvi i dozom morbitnosti, jer mislim da privatizacije tome vuku - rekao je on, te dodao kako su ovacije „svakako nevjerovatan osjećaj“.
Od „malog i poštovanog čovjeka“ - replike koja se od prvog trenutka provlači kroz cijeli komad, do liste prodatih i propalih crnogorskih preduzeća kojim se „spušta zavjesa“, predstava je bila ispunjena različitim emocijama, kako na sceni, tako i u auditorijumu. Pejanović kaže da ne može sa sigurnošću da kaže da li ga je prva ili posljednja slika više inspirisala za rad na ovom komadu.- Nisam siguran odakle sam uopšte počeo da razmišljam o predstavi. Generalno, počinje da se razmišlja od kraja, jer kada ga znate - onda se lako složi i taj početak, i središnji dio predstave. Imao sam jasnu ideju što želim. Po fabuli teksta Bertolda Brehta, čovjek dolazi i vrši torturu nad tim Danzenom koji je oličenje jednog Crnogorca ili Balkanca uopšte. Na kraju imamo inverziju: Danzen, koji je sve vrijeme mučen, stavlja fantomku na glavu upravo zbog svog izbora, zbog svoje neaktivnosti. To je neka polaznica predstave - ispričao je on.
Za listu preduzeća s kraja komada, pak, kaže da je faktografija koja je za njega „veoma tužna i potresna informacija“.
- Eto, i premijera „Danzena“ bila je u napuštenoj fabrici „Radoja Dakića“. To je divan prostor, ali... Mislim da je tužno imati državu u kojoj je više ugašenih fabrika nego pozorišnih scena, iako je to veliki paradoks. Mi ovo možemo da igramo, čini mi se, u 500 ugašenih fabrika i na pet pozorišnih scena. I to je trenutna statistika naših života - dodaje on.
Originalan tekst drame, podsjeća Pejanović, nastao je 1939. godine kada je nacistička Njemačka doživljavala ekspanziju po Evropi, nudeći „ugovore o prijateljstvu“, da bi ubrzo nakon toga napala Poljsku i - počeo je Drugi svjetski rat.- Ali, zašto mi danas čitamo Brehta i „Danzena“? Mislim da smo tu na najboljem mjestu kada govorimo o korelaciji Crne Gore, evropskih integracija, NATO-u... Po Brehtu, ne postoje odnosi, već interesi, a kako imamo u literaturi, tako imamo i ovdje, u teatru - obostrani interes, što čini savremenost ovog komada. No, sve je to u drugom planu. Ono što je konstanta, što je nepromjenjivo jeste - biranje neaktivnosti... Naš samoizbor je - da nemamo izbor i da prihvatimo tuđe. Kao Danzen. Nadam se da je publika to shvatila, jer su mnoge stvari potcrtane projekcijama, kamerama u nekom stilskom i estetskom smislu. Pa, i onaj gledalac koji nije mogao iz teksta to da shvati, mislim da mu je sve bilo dobro „nacrtano“ - zaključuje Pejanović.
Prema dosadašnjim najavama, duodrama „Danzen“ naći će se na repertoaru nacionalnog teatra već krajem narednog mjeseca.
K.J.
Foto: FIAT/Duško Miljanić
