Lider Hrvatske seljačke stranke (HSS) Stjepan Radić, od 1919. godine, pa sve dok nije podlegao ranama, poslije zločinačkog atentata počinjenig u beogradskoj skupštini 20. juna 1928. godine, konstantno se zalagao za prava Crne Gore i crnogorskog naroda, koji su, od 1918. godine, bili žrtve violentne velikosrpske politike, nakon okupacije i nasilne aneksije crnogorske države. Crnogorski federalisti, od 1919. godine, podržavali su osnovna politička i ideološka načela Hrvatske (Republikanske) seljačke stranke u borbi protiv velikosrpske supremacije i hegemonije u Kraljevini SHS.
Zalagali su se za republikanski oblik vladavine i federalno uređenje jugoslovenske države, boreći se zajednički protiv monarhističke i unitarne države pod egidom Karađorđevića. Jedinstvo njihove političke borbe reflektovalo se kroz čvrsto savezništvo u borbi protiv Vidovdanskog ustava KSHS (1921) i Septembarskog ustava (1931). Za crnogorske federaliste (Crnogorsku stranku), Vidovdanski ustav od 28. juna 1921. godine bio je neprihvatljiv i tretiran je kao imperijalistički, a takvo stanovište je zastupala i Hrvatska (republikanska) seljačka stranka, a naročito njihovi vođe Stjepan Radić i Vladko Maček. U svojim memoarima Maček je napisao da je Vidovdanski ustav „za nas Hrvate apsolutno neprihvatljiv, jer ne samo što je bio skroz centralistički, nego je izbrisao sve historijsko, naročito Hrvatsku, Slavoniju i Dalmaciju, Bosnu sa Hercegovinom i Crnu Goru“ (Vladko Maček, „Memoari“, priredio Boris Urbić, Zagreb, 2003. str. 88).
Crnogorski federalisti (osnovani kao politička grupacija 1919. godine), u borbi za ravnopravnost Crne Gore u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, čvrsto su svoju političku djelatnost vezivali za Hrvatsku seljačku stranku i njene lidere Stjepana Radića i Vladimira-Vladka Mačeka. U tome je naročito bio zapažen ideolog i de facto vođ Crnogorske stranke dr Sekula Drljević, koji je sa Radićem i Mačekom, bio kako politički saveznik, tako i lični prijatelj, o čemu Vladko Maček svjedoči u svojim „Memoarima“ i njegov sin Andrej. Andrej Maček bilježi da je kao dijete upoznao Drljevića kao porodičnog prijatelja, te u tom smislu navodi: „ Od političara izvan Hrvatske ostaju mi u sjećanju Crnogorac Sekula Drljević, veliki protivnik srpskih diktatorskih režima, i Srbin Milan Kostić, također čvrsti protivnik beogradske diktature i centralizma, kod kojeg smo, ako se ne varam, čak i odsjeli kad smo posjećivali tatu u beogradskom zatvoru”. (Vidi: CH Hrvatski internet portal u Švicarskoj, Razgovor sa sinom Vladka Mačeka).
To formalno i faktičko zajedništvo u borbi protivu velikosrpskog centralizma i hegemonizma u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, između HSS i Crnogorske stranke (zvanično konstituisane 1925. godine) i njihovih prvaka, trajaće intezivno do zavođenja diktature kralja Aleksandra 1929. godine, ukidanja parlamentarizma i zabrane i raspuštanja političkih partija. Zvanično glasilo Crnogorske stranke, list „Crnogorac“ (izlazio s prekidima tokom 1925. i 1927.) objaviće brojne tekstove u kojima se promoviše i afirmiše aktivnost HSS i njenog vođstva u pogledu rješavanja nacionalnog pitanja u KSHS i preuređenja države na federalnoj osnovi. S druge strane, listovi HSS-„Slobodni dom“, „Dom“ i „Narodni val“, kao i časopis „Evolucija“ (neslužbeno glasilo HSS) objavljivali su brojne tekstove dr Sekule Drljevića i time aktuelizirali crnogorsko pitanje u KSHS/Kraljevini Jugoslaviji. (Vidi više o tome: Dr Dimitrije-Dimo Vujović, „Crnogorski federalisti 1919-1929“, Titograd 1981 i Dr Šerbo Rastoder, „Političke stranke u Crnoj Gori 1919-1929“, Bar, 2000; Dr Danilo Radojević, „Dr Sekula Drljević-politička misao“, Podgorica, 2007. Vidi o tome i zbornik radova „Dr Sekula Drljević-ličnost, djelo, vrijeme“; DANU, 2011. Vidi o dugoročnoj saradnji Crnogorske stranke (federalista) i HSS i: Dr Sekula Drljević, „Balkanski sukobi 1905-1941“, Zagreb, 1944., reprint izdanje, Zagreb, 1990, s pogovorom dr Danila Radojevića).
I kad je zamro, prestao stranački politički život u doba dikature kralja Aleksandra (1929-1934) prvaci Crnogorske stranke, u prvom redu dr Sekula Drljević, nastavili su individualnu, intezivnu saradnju sa liderom HSS Vladkom Mačekom i njegovim stranačkim kolegama, protiveći se diktaturi kralja Aleksandra i politici „integralnog jugoslovenstva“ („jedan narod, jedna država, jedan kralj“), koje je bilo samo maska za unitarno velikosrpstvo.
Nakon obnove parlamentarizma i političkog stranačkog života 1935. godine čvrsta saradnja HSS i Crnogorske stranke (federalista) nastaviće se i posebno manifestovati zajedničkim nastupom Crnogorske stranke i Hrvatske seljačke stranke u okviru Seljačko-demokratske koalicije i Udružene opozicije predvođene dr Vladimirom Mačekom na parlamentarnim izborima u Kraljevini Jugoslaviji 1935. i 1938. godine. Crnogorska stranka i HSS biće dosljedna opozicija vladama Bogoljuba Jeftića i dr Milana Stojadinovića, kao što će njeni prvaci biti u žestokom političkom sukobu sa ranijom vladom generala Petra Živkovića.
Vođa HSS i hrvatskog naroda Stjepan Radić podržavao je političku borbu crnogorskih federalista u borbi za oslobođenje Crne Gore i pokazao se kao veliki prijatelj crnogorskog naroda. Brojni primarni i publicistički izvori istoriografskog karaktera govore o političkom djelovanju Stjepana Radića u korist obnove crnogorske državnosti i u podršci pravima crnogorskog naroda, ugnjetenog centralizmom Beograda u periodu od 1919. do 1928. godine. Stjepan Radić se zalagao da se Crnoj Gori omogući plebiscitom da iskaže pravo na samoopredjeljenje naroda, odnosno, da se Crnoj Gori dopustiti da ostvari načelo nacionalne suverenosti po principu narodnog samoopredjenljenja i da plebistitarnim putem odluči o svom državno-pravnom statusu. U Zagrebu je 1. aprila 1921. godine od strane hrvatskih republikanskih političara, među kojima se isticao i Stjepan Radić, donijet akt koji je predlagao Ustav neutralne seljačke Republike Hrvatske i u kojemu se pored ostalog govorio i odnosima Hrvatske spram drugih zemalja i entiteta Južnih Slovena. U tome prijedlogu govori se i o Crnoj Gori pa se u vezi s tim kaže da Hrvatskska, između ostalih i Crnoj Gori priznaje “potpuno pravo narodnoga samoodređenja, koje se imade oživotvoriti slobodnim plebiscitom izvršenim pod međunarodnom kontrolom”. (Stjepan Radić, „Politički spisi“, priredio Zvonimir Kulundžić, Zagreb, 1971, 367-393; dr Branko Petranović i dr Momčilo Zečević, „Jugoslovenski federalizam-ideje i stvarnost“, Tom I, 1914-1943, Prosveta, Beograd, 1981. str.120.)U tom smislu, crnogorska štampa u egzilu je registrovala Radićevu političku aktivnost, njegove javne nastupe, govore, intervjue u prilog Crnoj Gori i prava Crnogoraca. Stjepan Radić je osuđujući velikosrpski imperijalizam u KSHS i tvrdeći da u toj državi nema slobode, 27. marta 1924. godine izjavio da vlast u Beogradu nastupa poput tiranina i da u Crnoj Gori bijesni “politička korupcija i nasilje”. („Crnogorski glasnik“, Detroit, Mičigen, SAD, broj 56, 15. maja 1924. str. 2, članak „Program Hrvatske“). Između ostalog, Radić je tada poručio: “Crna Gora će se osloboditi divlje hajke protiv njenog stanovništva i rušenja njenih sela...Što se Crne Gore tiče: Ona će biti gospodar same sebe. Crna Gora je Crnogoraca”! (Ibidem).
U vrijeme kad su crnogorski federalisti ostvarivali tijesnu saradnju sa HSS, Stjepan Radić je dosljedno i odvažno promovisao pravo na postojanje Crne Gore i zalagao se za njenu emancipaciju od beogradske monarhističko-radikalske hegemonističke uprave. Takvu Radićevu aktivnost u korist Crne Gore prenosio je detroitski crnogorski emigranski “Crnogorski glasnik”. Radić je u Londonu 14. maja 1924. godine govorio o vjekovnoj i slavnoj slobodi crnogorskog naroda, napadnutoj od strane Srba, nakon što su Srbi nasiljem zaposjeli Crnu Goru. U članku pod naslovom “Radić u prilog Crne Gore”, “Crnogorski glasnik” navodi: “U svom predavanju kojeg je držao u društvu za Istok u Londonu, 14. pr. mj. Radić je u prilog Crne Gore citirao urednički članak u “Kristijan Sajens Monitoru-u” od 30. decembra 1923., u kojemu se, između ostalog, kaže: “Crnogorci su, sve dok Crnu Goru nijesu zaposjeli Srbi, branili kroz pet stotina godina svoju slobodu tako uspješno i stekli takvu junačku slavu da joj na njoj može zaviđeti svaki narod”. Ali šovinističkom Srbinu sve je to malo-pa ništa”. („Crnogorski glasnik“, Detroit, Mičigen, SAD, broj 57, 1. juna 1924. str. 1.)
Stjepan Radić je u moskovskom listu “Izvestija” objavio 19. jula 1924. godine jedan tekst, koji je u prijevodu prenijet u “Slobodnom domu” 30. jula iste godine. U tome tekstu, pored ostalog, Radić tvrdi da je u Bosni, Crnoj Gori i Makedoniji srpska uprava donijela “najokrutniju metodu tuskih nasilja i bezzakonja”. (S.Radić, Hrvatski seljački pokret u moskovskom “Izvestija”, “Slobodni dom”, XVIII/24, 31, 1-2. Citirano prema: Ivan Mužić, n.d. str. 161.) U završnici navedenog teksta Radić tvrdi da je Crna Gora “danas još samo hrpa spaljenih sela” samo zato što Crnogorci sada javno govore da su republikanci i da će s Hrvatima osnovati federativnu seljačku republiku, u kojoj će Crna Gora biti ravnopravan član (Dr Ivan Mužić, „Stjepan Radić u Kraljevini, Srba, Hrvata i Slovenaca“, Ljubljana, 1987, str. 161.).
Tako „Crnogorski glasnik“, oficijelni organ „Crnogorskog potpornog saveza“ i „Crnogorske narodne stranke seljaka i radnika“, u broju od 1. avgusta 1924. objavljuje i članak pod naslovom „Radić o Crnoj Gori“, u kojemu navodi i ovo: „U Sofijskom listu „Zora“, Radić je istakao program Hrvatske. Rekao je: „Srbijanci smatraju Ustav batinom, fizičkim i moralnim ugnjetavanjem.- Oni su za centralizaciju. Hrvati su za KONFEDERACIJU slobodnih i nezavisnih država. Pod konfederacijom razumijem slobodni savez slobodnih i nezavisnih država, Hrvatske, Srbije, Makedonije i Slovenije. Crnoj Gori pripada sloboda da se sama opredijeli.“ Naša je maksima „uzdaj se u se i u svoje kljuse“. Treba srušti biogradsku vladu i formirati izbore na proljeće“– piše “Crnogorski Glasnik“ („Crnogorski glasnik“, Detroit, Mičigen, SAD, broj broj 61, godina IX, petak 1. avgust 1924, str.1-2. Vidi o tome i: Dr Ivan Mužić, „Stjepan Radić u Kraljevini, Srba, Hrvata i Slovenaca“, Ljubljana, 1987, str. 147).
Crnogorska stranka i Hrvatska seljačka stranka osuđivali su srpske zločine počinjene nad Crnogorcima, naročito u periodu 1919-1925. godine. Srpska žandarmerija u Crnoj Gori nemilosrdno je ubijala, mučila i zatvarala crnogorske rodoljube. Tako je smrtno stradao kao žrtva mučenja i torture 21. februara 1924. godine, oficir, odnosno, komandir (major) crnogorske vojske Šćepan Mijušković, čije se ubistvo dogodilo u vrijeme kad je »vlast pokušavala da konačno likvidira odmetnički pokret u Crnoj Gori«. (Dr Šerbo Rastoder, “Janusovo lice istorije”, Podgorica, 2000, str. 222.) Šćepan Mijušković je od strane organa vlasti sumnjičen da je bio »odmetnički jatak«.Šćepan Mijušković rođen je 1872. godine u selu Kunak, Pješivci kod Nikšića. Završio podoficirsku i oficirsku školu na Cetinju. godine 1910. proizveden u čin kapetana, a 1911. u čin komandira crnogorske vojske. Šćepan Mijušković je bio komandir crnogorske vojske, istaknuti junak, učesnik u balkanskim ratovima 1912-1913. godine. Bio je komandant Pješivačkog bataljona, a u drugom balkanskom ratu bio je komandant kombinovanog Čevsko-Bjeličko-Pješivačkog bataljona. Učestvovao je i u prvom svjetskom ratu (1914-1916). Po slomu Crne Gore bio je 1916. godine, konfiniran, zatočen u mađarski logor Boldogason, u kojemu je ostao do sloma Austro-Ugarske, kad se oslobođen vratio u Crnu Goru. Bio je protivnik srpske okupacije i nasilne aneksije Crne Gore sprovedene 1918. godine. Jedan je od organizatora i učesnika Božićnog ustanka 21. XII 1918. godine i učesnik u oružanim akcijama u ustanku u nikšićkom kraju početkom januara 1919. godine, nakon čijeg je sloma, uhapšen i odveden u nikšićku tamnicu iz koje je porom prebačen u Centralni kazneni zavod „Jusovača“ u Podgorici u kojemu je robijao od kraja januara 1919. do aprila 1921. godine, kad je primjenom akta o amnestiji i aboliciji regenta Aleksandra, odlukom podgoričkog okružnog suda, nakon suđenja, pušten na slobodu. Po izlasku iz zatvora, odbio je da položi zakletvu kralju Petru Karađorđeviću i odbio je da primi državnu penziju Kraljevine SHS. Od 1919.godine, nakon sloma ustanka, do 1921. godine bio je politički zatvorenik u podgoričkom zatvoru “Jusovača”. Kad je oslobođen bio je stalno pod prismotrom vlasti i vlasti su ga smatrale kao protivnika postojećeg stanja i komitskog jataka-za lice koje podržavala komitsku akciju, pomaže i pruža pomoć i daje utočišće crnogorskim komitima. Do svoje smrti februara 1924. godine živio je u rodnim Pješivcima. Postoji sačuvan arhivski dokument, u kojemu se nalazi spisak od 55 (pedesetpet) zatvaranih crnogorskih oficira - protivnika aneksije Crne Gore poslije 1918. godine. Među brojnim zatvorenicima bili su i: divizijar vojvoda Đuro Petrović iz Nikšića, komandir Petar Lompar sa Bokova, komandir Đuro Šoć sa Ljubotinja i komandir Šćepan Mijušković iz Pješivaca, čije se ime na tom spisku nalazi pod brojem 11 (jedanaest). Nema sumnje da je major Šćepan Mijušković bio protivnik uništenja crnogorske državne samostalnosti i ugnjetavanja i terora koji je sprovođen nad crnogorskim narodom, ali nije poznata njegova politička aktivnost nakon puštabnja iz zatvora, a još manje da je bio u stvarnoj vezi s komitima. Major Šćepan Mijušković je, kao politički zatvorenik, zajedno sa svojih 43 drugova, boraca i pregaoca za crnogorsku slobodu i samostalnost, u Centralnom kaznenom zavodu u Podgorici (Jusovača), u kojemu je bio utamničen, potpisao 14. oktobra 1920.godine jednu Izjavu, kojom se dokazuje protivpravnost i ništavnost odluka tzv. Podgoričke skupštine iz 1918. godine. Njeni potpisnici, istaknuti i ugledni crnogorski narodni prvaci, sudije, političari, oficiri, vojnici, među kojima i major Šćepan Mijušković, navode razloge zbog kojih prekidaju svaku dalju saradnju sa Okružnim sudom u Podgorici, koji je protiv njih vodio krvični postupak, a kojega oni smatraju nezakonitim i nenadležnim. Načelnik Okruga podgoričkog, Radovan Bošković, u jednom izvještaju načelniku Okruga cetinjskog ( Pov. Br. 181 ) od 8. februara 1922. godine, dostavlja spisak, po njegovim riječima, » glavnih agenata Jovana Plamenca i Milutina Vučinića koji rade po njihovim instrukcijama i sa kojima stoje u stalnoj vezi«. Taj spisak odnosi se na istaknute ličnosti iz okruga: cetinjskog, barskog, podgoričkog, nikšićkog, kolašinskog, bjelopoljskog, andrijevačkog i pećkog. (Vidi o tome: Dr Šerbo Rastoder, »Skrivana strana istorije«, Bar 1997, I izdanje, knj. IV, dok. br.1507, str. 1990-1991).
Organizator i izvršilac njegovog okrutnog ubistva 21. februara 1924. godine, bio je srpski žandarmerijski oficir Milan Kalabić iz Podnovlja kod Dervente, komandant žandarmerije u Nikšiću. Žandarmerijski kapetan Milan Kalabić ubio je, sa svojim pomagačima, oficirima Vasilijom Grbićem i Krstom Đurđevićem i žandarmom Petrom Feralom i ostalima, između 21. i 22. februara 1924. godine na svirep i okrutan način komandira (majora) i brigadira, crnogorske vojske Šćepana Mijuškovića, istaknutog crnogorskog junaka i patriotu iz sela Kunka u Poviji-Pješivci kod Nikšića, kao i njegog brata od strica perjanika crnogorskog Stevana Mijuškovića, a nanio je mučenjem teške tjelesne povrede Šćepanovom rođenom bratu poručniku crnogorske vojske Đorđiju Mijuškoviću, kao i Aleksi Mijuškoviću, Radovanu Magovčeviću, Đorđiju Vukićeviću i Đorđiju Vulanoviću. Nakon ubijstva ubice kako bi sakrili svoj zločin, Šćepanov lješ su bacili u jednu jamu na Trebjesi, đe je pronađen poslije 72 dana, a lješ Stevana Mijuškovića odnijeli su i ostavili na putu kod Careva mosta u džepu sa »policijskom legitimacijom« kako bi prikazali da su ga navodno ubili crnogorski ustanici, komiti kao navodno »povjerljivog čovjeka režima«. Milan Kalabić je za ovaj zločin unaprijeđen decembra 1927. godine s tim što mu se novi čin računao od decembra 1923. godine. Ovo unapređenje bilo je nagrada za ubistvo Šćepana i Stevana Mijuškovića.
Ubistvo je snažno odjeknuolo, kako u štampi, tako i u političkim krugovima u zemlji i u inostranstvu. Poslanici Crnogorske stranke u KSHS su radi rasvljetljavanja njegovog ubistva i dovođenja krivica pred sud i lice pravde podnosili su interpelacije ministru unutrašnjih djela i držali govore u Skupštini u kojima su opisivali tok i načintog svirepog i bezobzirnog ubistva i locirali njegove izvršioce. Zbog svirepog i zločinačkog ubistva majora Šćepana Mijuškovića i njegovog bratučeda Stevana Mijuškovića, nekadašnjeg crnogorskog perjanika, koje je izvršeno 21. februara 1924. godine, čiji su izvršioci, neposredni i posredni, žandarmerijski kapetan Milan Kalabić, Vasilije Grbić i podnarednik Krsto Đurđević, u Kraljevini SHS poslanici Crnogorske federalističke stranke Mihailo Ivanović i Milo Dragojević podnijeli su 11. aprila 1924. godine interpelaciju Ministru unutrašnjih poslova, na koju uopšte nije odgovoreno. Ta interpelacija objavljena je u listu »Crnogorac«, zvaničnom organu Crnogorske stranke (federalista), u broju 9. od 21. februara 1925. godine.
Vođa hrvatskog naroda u Kraljevini SHS i lider Hrvatske seljačke stranke Stjepan Radić je, u izjavi povodom ubistva Šćepana Mijuškovića i podnošenja navedene interpelacije od strane poslanika Crnogorske stranke o ovome zločinu, u glasilu »Slobodni dom«, broj 18. od 30 travnja 1924. godine, u članku »Crna Gora pod satanskom vladom« naveo i ovo: »I zaista sve ono što su radili i još rade Pribićevićevi batinaši i Pašićevi radikali u Crnoj Gori, to nijesu su zločini samo za interpelaciju ili za službeni progon, nego su to bezboštva, radi kojih treba srušiti i zauvijek onemogućiti čitav ovaj radikalsko-batinaški režim«. Stoga je po ocjeni Stjepana Radića »sada prvi i glavni posao« Hrvata u beogradskom parlamentu i van njega taj da »u zajednici sa ostalima, ruše i obaraju režim kako bi oslobodili Crnu Goru i Makedoniju, a i sami sebe, od ovih strahota, za koje eto nemamo u svom jeziku niti pravoga izraza«.
Povodom masovnih zločina koje je srpski osvajački režim vršio u Crnoj Gori nad crnogorskim narodom Predsjedništvo HRSS: Stjepan Radić, predsjednik; Jure Valečić, Dragutin Kovačević, Dr. Vladko Maček, Josip Predavec, podpredsjednici; Dr Stjepan Košutić, Dr Juraj Krnjević, tajnici, u znak solidarnosti sa potlačenim crnogorskim narodom, uputili su proglas (manifest) koji je adresiran i Crnogorcima, što je konstatovala i beogradska »Politika«. U manifestu Radića i njeovih saradnika, objavljenom 1. maja 1924. godine, kojeg su podržali 70 hrvatskih poslanika u parlamentu u Beogradu, protiv srpskih zločina u Crnoj Gori stoji i ovo:
»Braćo Crnogorci!
Mi, Hrvati, imamo na najljepšim stranicama naše književnosti, (radi se o spjevu Ivana Mažuranića, „Smrt Smail-age Čengića“-prim. N.A.) nazvan Crna Gora, veličanstveni oltar slobode u najčudesnijem hramu božanskog djela. Mi smo vas proglasili, Crnogorci, ne samo predstavnicima ideala herojstva već primjerom nedostižne čestitosti i poštenja. Mi, Hrvati, suzbijamo beogradski centralizam i Pašićevu korupciju ne samo iz ovog razloga već naročito zato što svojim nečistim rukama uništavaju veličanstveni oltar crnogorske slobode, divljački vas progone i đavoljski zlostavljaju. Čak i da ovaj beogradski centralizam nije učinio drugo zlo do da prezire, sramotno i divljački, čast i slobodu Crne Gore i da pretvara Crnu Goru u mjesto na kojem vlada strah i trepet, mi se, Hrvati, nikada nećemo moći pomiriti sa tim groznim zločincima«. (Vidi o tome: Dr Rudolf Horvat, »Hrvatska na mučilištu«, Zagreb, 1942 (pretisak, Zagreb, 1992, str. 194 i Dr Šerbo Rastoder, “Crna Gora u egzilu 1918-1925”, Podgorica, 2004, str. 548-549.) U tome proglasu Stjepan Radić poziva Crnogorce da ruše beogradski centralizam »radi toga što svojim poganim rukama razvaljuje veličanstveni žrtvenik crnogorskog naroda i Crnu Goru pretvara u jedno strašno zgarište i grobnicu«. („Politika“, Beograd, broj 5762, 10. maja 1924., »Radić i Crnogorci«. Vidi o tome i: „Crnogorski glasnik“, Detroit, Mičigen, SAD, broj 57, 1. juna 1924. str. 4. Članak “Proglas Radićeve Seljačke stranke” i Dr Sekula Drljević, “Balkanski sukobi 1905-1941”, reprint izdanje, Zagreb, 1990, str. 129-130).
O ubistvu Šćepana Mijuškovića i stanju u Crnoj Gori pisao je i vođa HSS i lider Hrvata Stjepan Radić u članku «CRNA GORA POD SATANSKOM VLADOM». U tome autorskom članku Stjepan Radić navodi i ovo :
«U Crnoj Gori se međutim nastavljaju strahovita mučenja, koja su na vlas slična najkrvavijim progonima prvih kršćana za najkrvoločnijih careva rimskih.
Baš ovih dana crnogorski zastupnici federalisti Mihailo Ivanović i Milo Dragojević stavili su na ministra unutrašnjih poslova (to je sada bosanski radikal Srškić) jednu takvu interpelaciju, kakve za stalno još nije bilo u nijednom parlamentu na svijetu. Interpelaciju je donio doslovce zagrebački « Hrvat » od 16. travnja na uvodnom mjestu pod naslovom « Krvavi režim ».
Glavni je sadržaj interpelacije ovo. Na oružničku postaju u Bogetiće stigli su dne 21 veljače kapetan Milan Kalabić i podporučnik Grbić, da kao oružnički zapovjednici iz Danilova grada tobože preslušaju po oružnicima optužene Crnogorce majora Šćepana Mijuškovića, podporučnika Đorđa Mijuškovića i četiti crnogorska seljaka. Sva šestorica iz sela Pješivaca.
Počeli su ih preslušavati ovako : Dali su ih svezati, zapovijedili su ih svezane tući, a i sami su ih tukli kundacima, vrećicama pijeska i kamenjem, dok se njihove žrtve nijesu u svojoj krvi onesvijestile. Dok su još ove žrtve jaukale, zaustaviše se tri prolaznika čuvši iz oružničke vojarne jaukanje, Kalabić dvojicu (Vulanovića i Vukićevića) dade uhvatiti, svezati i na mrtvo ime izprebijati i baciti među onu onesviješćenu šestoricu.Treći je prolaznik neki Radovan Đuričić pobjegao.
Tad je Kalabić dao svu osmoricu odvesti na teretnom automobilu u Nikšić i onako polumrtve bacitiu nekakvu ledenicu 20 metara pod zemljom. U toj ledenici zatvaraju crnogorske seljake, okivahu ih u teška gvožđa i napištaju u nju vode do koljena.
Ovu zadnu dvojicu pustiše noću uz najstrožiju zapovijed da o svem šute, ako im je draga glava na ramenu.
Poslije dva dana iznesli su iz te ledenice majora Šćepana Mijuškovića mrtva. Njegovi su rođaci tražili njegovo mrtvo tijelo, ali uzalud. Tu su žrtvu tako mučili, da su tomu Mijuškoviću otpala oba bubrega i da mu je slomljeno pet rebara. I drugomu Mijuškoviću odbijeni su bubrezi, polomljena rebra i slomljena jedna ruka, te već i on umro.Ostala četiri mučenika prevezena su u bolnicu.
Na temelju svega ovoga pitaju crnogorski zastupnici je li ministar unutršnjih polsova zna za ovaj zločin i td, te traže istragu i kaznu za počinitelja.
U interprelaciji se na više mjesta ističe, da su ovi Crnogorci bijeni i izmrcvareni posve nevini bez ikakvoga razloga, očito samo zato što su Crnogorci, a što nisu radikali.
« Hrvat « je ovo nazvao krvavi režim. To je preblago. Ovo nisu ni divljaštva ni zvjerstva. Za ovo je jedan engleski general iz Kanade našao pravu riječ « paudemonium », što znači pakao pobješnjelih đavola.
I zaista sve ono, što su radili i sv rade Pribićevićevi batinaši, i Pašićevi radikali u Crnoj Gori, to nisu zločini za interpelaciju ili za sudbeni progon, nego to su bezboštva, radi kojih treba srušiti i zauvijek onemogućiti čitav ovaj radikalsko-batinaški sistem.
Pašićevi radikali i Pribićevićevi batinaši nisu obični politički protivnici svemu, što im se ne pokorava, i nisu obični tlačitelji i progonitelji. Oni su takvi neljudi, da ih je i jedan stranac iz daleke Kanade morao nazvati besomučnim đavolima. Zato je za nas Hrvate sada prvi posao, da i u beogradskoj skupštini, a također i izvan nje, rušimo i oboravo ove bjesomučnike, koliko god možemo. A mi već sami možemo mnogo, u zajednici pak sa Slovencima, s muslimanskom braćom iz Herceg-Bosne, te sa svim poštenim i čovječnim Srbima i Nesrbima možemo osloboditi i Crnu Goru i Makedoniju, a i sebe same, od ovih, za koje eto nemamo u svom jeziku niti pravoga izraza.
Tko je poslije ovakvih zločina uz Pašićeve radikale i Pribićevićeve batinaše, taj je kao i oni, i narod će mu suditi kao i njima.
Stjepan Radić ».
(Stjepan Radić, članak „Crna Gora pod sotonskom vladom“,“Slobodni dom“, glavne novine Hrvatske republikanske seljačke stranke, broj 18, Zagreb, 30 travnja 1924, str. 3.)
Novak ADŽIĆ
