U više od 1.400 godina dokumentovane istorije Britanije, a to su tri četvrtine njene ukupne istorije do danas, Britanija je bila dio šireg evropskog entiteta s kojim je bila tijesno povezana i u čijim je ratovima učestvovala.
- Prva velika promjena dogodila se početkom XV stoljeća kada su Britance potisnuli Francuzi predvođeni Jovankom Orelankom i pojavom evropskih supersila, Španije u XVI vijeku, Francuske u XVII i XVIII, te Njemačke u XVIII stoljeću. Zbog toga je Britanija zauzela obrambeni stav nasuprot kontinentu. Nije pokušavala da se nametne Evropi kao hegemon već da je održava podijeljenom kako bi zaštitila britansku sigurnost i trgovinu, piše profesor istorije na Univerzitetu Kembridž - Robert Tombs.
- Druga velika istorijska promjena zbila se u XVII vijeku kada britanska ostrva postaju više otvoreno u trgovini i vezama s prekomorskim zemljama. Pomorske, trgovačke, ali i političke veze širile su se sve dalje izgrađujući „atlantsku naciju” u čijem je središtu Britanija.
Rasprava između zagovornika tješnjih veza s Evropom i onih koji zastupaju nastavak „pomorske politike“ vodi se neprestano već tri stotine godina. Tradicije i stavovi ugrađeni u kulturu jednog naroda utiču, podsvjesno, na njegove odluke - piše portal i ocjenjuje da su istorijsko nepovjerenje prema dominaciji (evropskog) kontinenta i istorija Britanije kao pomorske sile nesvjesno podstakle brojne Britance da glasuju za „Bregzit“.
Na ishod referenduma uticali su i drugi činioci pa pristalice izlaska iz EU, a to su uglavnom stariji, manje obrazovani i siromašniji ljudi, smatraju da će se njihov glas snažnije čuti u državi koja ima već autonomiju u odnosu na Brisel.
Ali, to nije prvi put da britanskom politikom dominiraju odnosi s Evropom, piše autor i podsjeća da su prethodnici današnjih torijevaca bili zatočeni u londonskom Taueru, da je kancelar ser Tomas Mor 1535. glavom platio protivljenje odluci kralja Henrija VIII da se odvoji od Rimokatoličke crkve. Nadalje, 30-ih godina zemlja je bila podijeljena između pacifista i zagovornika naoružavanja.
Današnji problemi izgledaju bezopasniji u odnosu na, na primjer, sukob između zagovornika slobodne trgovine i protekcionista 40-ih godina XIX i s početka XX vijeka kada su se razilazili u tome treba li zaštititi domaću proizvodnju ili optirati za jeftini uvoz. U oba slučaja konzervativna stranka bila je podijeljena i poražena. I današnji konzervativni vođa, premijer Dejvid Kameron pokušao je da spriječi „Bregzit“ i juče je zbog neuspjeha najavio ostavku. Laburisti su mlako učestvovali u kampanji, a liberalne demokrate bile su nevidljive i upitno je ko će politički profitirati od „Bregzita“, smatra autor.
- Ukratko, kampanja je naštetila britanskoj politici i neće donijeti mir i pomirenje, za razliku od referenduma iz 1975. kojim su Britanci glasali za članstvo u EU. Nije moguće ni kratkoročno ni dugoročno predvidjeti učinak „Bregzita“ na britanski politički sistem. Podjele će se produbiti pa će zagovornici ostanka u EU vjerovatno za sve buduće političke, diplomatske i ekonomske teškoće kriviti „Bregzit“. Pokušaće da spriječe „razvod“ od Evropske unije i teško da će se otvorena srca uključiti u napore da „Bregzit“ učine uspješnom pričom. Iza tradicionalne fasade političkog života, Britance muče stare podjele - po klasnoj, kulturnoj, istorijskoj te liniji lojalnosti. Obično su te podjele prikrivene ili barem kontrolisane političkom uljudnošću i jakom dozom javne apatije. Ali, sada su mačevi isukani - zaključuje Forin polisi.
Izvor i foto: Index.hr Piše: Hina Foto: FAH
